Son gerilla Arafat yeniden sürgün yolunda

Ä°srail kabinesinin sürgüne gönderilmesi yönünde ilke kararı aldığı Filistin davasının önderi, Devlet BaÅŸkanı Yaser Arafat, 1929 yılında Kudüs'te doÄŸdu. Asıl adı Abdurrahman Abdürrauf El-Kudva olan Arafat, Arap dünyasında Ebu Ammar (Kurucu) takma adıyla tanınıyor.Filistin KurtuluÅŸ Örgütü (FKÖ) içindeki en büyük grup olan El Fetih'in kurucusu ve önderi Arafat, 1969'dan, bağımsız Filistin Devleti'nin temeli diye düşünülen Oslo AntlaÅŸmasıyla oluÅŸturulan Filistin Ulusal Özerk Yönetimi'nin kurulduÄŸu 1993'e kadar, 24 yıl FKÖ Yürütme Kurulu'na baÅŸkanlık etti.  Varlıklı bir tüccarın 7 çocuÄŸundan biri olan Arafat'ın annesi, anti-Siyonist hareketin öncülerinden Kudüs BaÅŸmüftüsü Hacı Emin El Hüseyni'nin akrabasıydı.  Arap-Ä°srail Savaşı'nın (1948) ardından ailesiyle göç ettiÄŸi Gazze'de ortaöğrenimini tamamladıktan sonra, Kahire Ãœniversitesi'nde inÅŸaat mühendisliÄŸi öğrenimi gördü, Müslüman KardeÅŸler örgütü ile iliÅŸkileri oldu.  Filistin Öğrenci BirliÄŸi'ni kuran Arafat, 1952-56 yılları arasındabu örgütün baÅŸkanlığını yürüttü. ÖğrenciliÄŸi sırasında askeri eÄŸitim de görerek, Mısır Ordusu saflarındaki Filistin BirliÄŸi'nde yer aldı, 1956 Arap-Ä°srail Savaşı'na katıldı.  Mısır'da bir süre inÅŸaat mühendisliÄŸi yaptıktan sonra, Kuveyt'e geçerek kendi iÅŸini kuran Arafat, 10 Ekim 1959'da Ebu Ä°yad (Salah Halef) ve Ebu Cihad (Halil El Vezir) gibi arkadaÅŸlarıyla FKÖ'nün belkemiÄŸi El Fetih'i (Filistin Ulusal KurtuluÅŸ Hareketi) kurdu.  Arafat, 1964'te düzenlenen gizli bir konferansta, silahlı mücadelenin baÅŸlatılmasını savunan kanadın içinde yer aldı, 1 Ocak 1965'te, Ä°srail hedeflerine karşı ilk askeri harekatı gerçekleÅŸtiren birliÄŸe komuta etti.  1967 YILIMısır, Suriye ve Ãœrdün'ün, Haziran 1967'de Ä°srail karşısında bozguna uÄŸraması üzerine, iÅŸgal altındaki Batı Åžeria'da direniÅŸ hareketini örgütlemeye çalışan Arafat, Åžeria Irmağı boyunca üsler oluÅŸturarak gerilla savaşını yönetti.  Aynı yıl El Fetih sözcüsü olarak uluslararası kamuoyunun önüne çıkan Arafat, 1969'da Filistin Ulusal Konseyi'nin beÅŸinci toplantısında, bütün Filistin gruplarını bir çatı altında toplayan Filistin KurtuluÅŸ Örgütü'nün (FKÖ) kuruluÅŸuna öncülük etti ve yürütme kurulu baÅŸkanlığını üstlendi. Arafat, Filistinli gerillaların Ãœrdün'ü terk etmeye zorlandığı ve yaklaşık 40 bin kiÅŸinin yaÅŸamını yitirdiÄŸi iç savaÅŸta (1970-71) Filistin kuvvetlerinin başında çarpıştı. Ãœrdün'den ayrıldıktan sonra da siyasal ve askeri merkezini Beyrut'a taşıdı.  FKÖ'nün bütün Arap devletlerince Filistin halkının tek yasal temsilcisi sayıldığı 1974'te, BM Genel Kurulu'na gözlemci olarak katıldı ve bir konuÅŸma yapan Yaser Arafat, baÅŸta sosyalist ülkeler olmak üzere birçok ülkeyi ziyaret etti. Bu yıllarda, Filistin'deki silahlı mücadelenin uluslararası düzeydeki görüntüsünü deÄŸiÅŸtiren ve Filistin sorununa barışçı çözüm arayan usta bir diplomat olarak sivrildi. 1975-76 Lübnan İç Savaşı'nda Lübnan'a giren Suriye ordusunun saldırılarına karşı koydu. Lübnan'ın fiilen bölünmesi üzerine, Filistinlilerin denetiminde kalan bölgelerde FKÖ'nün gitgide devlet yapısı kazanması için çaba harcadı.  ARABULUCU USTA DÄ°PLOMATBu dönemde gittikçe artan siyasi ağırlığı sayesinde, Mısır ile Libya arasında (1977), ABD BüyükelçiliÄŸi'nin iÅŸgal edilmesi üzerine Ä°ran ile ABD arasında (1979) ve Ä°ran ile Irak arasında (1980) arabuluculuk yaptı. Haziran 1982'de, ÅŸu anki Ä°srail BaÅŸbakanı Ariel Åžaron'un savunma Bakanı olduÄŸu dönemde Güney Lübnan'a giren Ä°srail'in Beyrut'u kuÅŸatması sırasında, yaklaşık iki ay süren çetin bir direniÅŸ gösteren Arafat, diplomatik manevralarla zaman kazanarak, Filistin gerillalarının kenti boÅŸaltmasını saÄŸladı. Ardından Beyrut'tan ayrıldı ve Tunus'ta FKÖ'nün yeni merkezini kurdu. 1983'te Suriye ile FKÖ arasındaki uyuÅŸmazlığın alevlenmesi üzerine, Åžam'dan sınır dışı edildi. Aynı yıl El Fetih içinde Arafat'a karşı baÅŸlatılan ayaklanma, önderlik konumunu sarsmaya baÅŸladı. Uzun süreden beri arasının açık olduÄŸu Mısır ile yeniden iliÅŸki kurdu ve Filistin sorununa BM kararları çerçevesinde görüşmeler yoluyla barışçı bir çözüm bulunması doÄŸrultusunda yoÄŸun çaba içine girdi.  Ãœrdün ile barış masasına oturmayı kabul etmesine karşın, Kral Hüseyin'in son anda vazgeçmesiyle bu giriÅŸimi sonuçsuz kaldı.  Arafat, Filistin toprakları üzerinde Müslüman, Hıristiyan ve Musevilerin birarada özgürce yaÅŸayabileceÄŸi laik ve demokratik bir Filistin Devleti'ni savundu.  FKÖ'nün 100'ü aÅŸkın devletle diplomatik iliÅŸki kurmasını saÄŸlayan, Arap dünyasının ve uluslararası politikanın güç dengelerine uygun pragmatik bir çizgi izleyen Arafat, özellikle iÅŸgal altında yaÅŸayan Filistin halkı içindeki saygınlığına dayanarak önderliÄŸini korudu.  1984'TEN SONRAArafat, Filistin Ulusal Konseyi'nin 17, 18 ve 19. toplantılarında FKÖ BaÅŸkanı seçildi.  13 Eylül 1988'de Avrupa Parlamentosu Sosyalist Grubu'na hitap etti.  15 Kasım 1988: Filistin Bağımsızlık Bildirisi'ni yayınladı ve bağımsız Filistin Devleti'nin kuruluÅŸunu ilan etti.  13 Aralık 1988: BM'nin Cenevre Genel Kurulu'nda konuÅŸtu. Esas BM karargahı New York'taki Genel Kurul'da konuÅŸmasına, ABD vize vermedi.  30 Mart 1989: FKÖ Merkez Komitesi, Arafat'ı doÄŸrudan ''bağımsız Filistin Devleti'nin BaÅŸkanı'' ilan etme kararı aldı.  13-14 Aralık 1989: OrtadoÄŸu'da barış için Filistin barış giriÅŸiminin mızrağı oldu. Zaten bir yıl önce ABD'nin BaÅŸkan Ronald Reagan yönetimi, Tunus'ta sürgün hükümeti olarak çalışan FKÖ ile ''iÅŸlevsel esaslı diyalog kararı'' almıştı.  Arafat, 1990'ın Åžubat ve Mayıs aylarında yine ABD'nin vetosu yüzünden Ä°sviçre-Cenevre'de toplanmak zorunda kalan BM Güvenlik Konseyi toplantısına katıldı, kurula hitap etti.  BARIÅž YOLU DÖŞENÄ°YOR: 1993Norveç'in baÅŸkenti Oslo'da yürütülen gizli müzakerelerin en iyi meyvesi olarak 13 Eylül 1993'te ilk Filistin-Ä°srail Barış AntlaÅŸması'nı imzaladı. Arafat'ın giriÅŸtiÄŸi ''cesurların barış siyaseti'', kendisine, Kasım 1995'te fanatik bir musevinin kurÅŸunlarıyla ölen Ä°srail BaÅŸbakanı Yitzak Rabin ve bugünün Ä°srail DışiÅŸleri Bakanı Åžimon Peres'e 1994 Nobel Barış Ödülü'nü kazandırmıştı.  13 Eylül 1993'te Arafat, Gazze Åžeridi ve Batı Åžeria'nın bazı bölgelerinde Filistin'e özerklik tanıyan ilk geniÅŸ kapsamlı barış anlaÅŸmasını Norveç'in baÅŸkenti Oslo'da imzaladı. Bu, çok önemli tarihiantlaÅŸma, Kudüs'ün statüsü dahil, nihai statüde temelli barış antlaÅŸmasını Mayıs 1999'a bırakan ''Ä°lkeler Bildirisi'' baÅŸlığında toplanıyordu.  1991 yılında Ä°spanya'nın baÅŸkenti Madrid'de baÅŸlatılan barış süreci, Oslo gizli görüşmeleri ve ABD hükümetinin katkılarıyla yaÅŸama geçirildi.  12 Ekim 1993'te FKÖ Merkez Komitesi, Arafat'a Filistin Ulusal Özerk Yönetimi'nin BaÅŸkanı olarak, barış antlaÅŸmasına baÄŸlı ayrıca resmi sıfat kazandırdı.  14 Mayıs 1994: Özerklik anlaÅŸmasının ayrıntılı planı, Mısır'ın baÅŸkenti Kahire'de, Arafat tarafından imzalandı.    28 Eylül 1995: ABD'nin baÅŸkenti Washington'da, birçok yerleÅŸim biriminin Filistin Özerk Yönetimi'ne (FÖY) devredildiÄŸi ikinci kapsamlı özerklik anlaÅŸmasını Rabin ile imzaladı. ABD ile Rusya, anlaÅŸmanın resmi tanığı oldu.  20 Ocak 1996: Ä°lk genel seçimle halk oyuyla da FÖY BaÅŸkanı oldu.  WYE, ÅžARM EL ÅžEYH ANLAÅžMALARI23 Ekim 1998: Ä°srail ile ABD-Washington yakınında, Maryland eyaletindeki Wye Plantation veya Wye River AnlaÅŸması'nı imzalandı. AnlaÅŸma, Batı Åžeria'da uygulanmak üzere ''geçici nitelikli'' barış için toprak verilmesini öngörüyordu.  4 Eylül 1999 Åžarm El Åžeyh: Dönemin Ä°srail BaÅŸbakanı Ehud Barak ileArafat barış müzakerelerini yeniden baÅŸlattı. 13 Eylül'e kadar tam kapsamlı nihai barış anlaÅŸmasının hazırlanması ve 1 yıla kadar bu anlaÅŸmanın imzalanması ilkesi kabul edildi. Ä°srail askerlerinin çekilme takvimi belirlendi, Filistin'e liman yapma hakkı tanındı.      9 Mart 2000: Barak ve Arafat, Mısır'ın Kızıldeniz kıyısındaki sayfiye kenti Åžarm El Åžeyh'te buluÅŸtu, barış müzakereleri için yeni takvim belirlendi.      20 Temmuz 2000: Camp David'de ABD BaÅŸkan Bill Clinton'ın gözetiminde Arafat ve Barak, 9 günlük kapalı maraton zirve yaptı. AnlaÅŸma çıkmadı, iki lider görüşmeleri sürdürme kararını koruduklarını söylediler.  Ä°KÄ°NCÄ° Ä°NTÄ°FADA28 Eylül 2000: Ä°kinci Ä°ntifada - Ä°srail muhalefetinin ''asker ve siyaset ÅŸahini'' bugünün BaÅŸbakanı Likud (BirleÅŸik) Parti Genel BaÅŸkanı Ariel Åžaron'un Kudüs'te Haremmüşşerif'i ziyaret etmesiyle ikinci Filistin Ä°ntifadası patlak verdi.  17 Ekim 2000: Arafat ve Barak, ABD BaÅŸkanı Bill Clinton'ın arabuluculuÄŸunda Mısır'da yapılan Åžarm El Åžeyh zirvesinde ateÅŸkes kararı aldılar, ancak karar uygulanamadı.  29 Mart 2002: Ä°srail, Filistin lideri Arafat'ın 1994'de sürgünden döndüğünden beri en ÅŸiddetli saldırısını düzenleyerek, Filistin liderinin karargahının da bulunduÄŸu Ramallah'a girerek Filistin yönetim birimlerini kuÅŸattı. Arafat'ın karargahına tank ateÅŸi isabet etti. Ä°srail askerleri, Arafat'ın muhafızlarıyla ''oda oda'' çatıştı.  Ä°srail, Filistinli militanları ÅŸiddete teÅŸvik etmekle suçladığı Arafat'ı, ABD'nin de desteÄŸiyle, o tarihten bu yana batı Åžeria'nın Ramallah kentinde tecrit altında tutuyor.  ABBAS'IN BAÅžBAKANLIÄžI VE Ä°STÄ°FASIFilistin lideri Arafat, Åžubat ayında, Ä°srail-Filistin barışı için çalışan ABD, AB, Rusya ve BM'nin temsilcilerinden oluÅŸan OrtadoÄŸu Dörtlüsü ile yaptığı görüşmeler sonucu baÅŸbakan atamaya karar verdiÄŸini açıkladı.  Filistin liderinin bu açıklamasının ardından, bu görev için adı geçen adaylar arasında, Ebu Mazen olarak bilinen Mahmud Abbas'ın adı öne çıktı ve Arafat Abbas'ı 19 Mart'ta resmen BaÅŸbakan olarak atadı.  Ancak, Filistin parlamentosundan güvenoyu alan Abbas ile Arafat arasında hükümetteki bazı isimler konusunda baÅŸlayan gerginlik, zamanla yetki mücadelesine girince, Abbas geçen hafta sonu, 6 Eylül'deistifa etti.  Arafat, Abbas'ın yerine Filistin Meclis BaÅŸkanı Ahmed Kurey'i baÅŸbakan olarak önerdi. Kurey, Filistin liderinin baÅŸbakanlık önerisini kabul etti, ancak henüz parlamentonun onayını almadığını için görevi resmen üstlenmedi.  Bu arada Haziran ayında Filistinli gruplar Ä°srail'le geçici ateÅŸkes ilan etti, ancak ateÅŸkese raÄŸmen Ä°srail'e yönelik saldırılar devam edince, Ä°srail'de Filistin topraklarındaki operasyonlarını yine sıkılaÅŸtırdı.  Son olarak Ä°srail'in Tel Aviv ve Kudüs kentlerinde Salı günü düzenlenen intihar saldırılarının ardından Ä°srail BaÅŸbakanı Ariel Åžaron, bir Ä°srailli baÅŸbakanın ilk kez gittiÄŸi Hindistan'daki temaslarını yarıda keserek ülkesine döndü ve Ä°srail güvenlik kabinesini topladı.  Güvenlik kabinesi dün, ''barışın önünde önemli bir engel'' olarak nitelendirdiÄŸi Arafat'ı sürgüne göndermek için ilke kararı aldı.  Â