Son dönemde tartışmalara konu oldu: Elektrikli araçlarda yangın riski diğer araçlara göre daha mı yüksek? Araştırmalar ve uzmanlar ne diyor?

Çevre dostu ulaşımı mümkün kılan elektrikli araçların kullanımı yaygınlaştıkça, bu yenilikçi teknolojiyle ilgili detaylar da merak ve tartışma konusu oluyor. Son zamanlarda tartışmaların ana başlığını elektrikli araçlardan kaynaklandığı iddia edilen yangınlar oluşturuyor. 

Bu bağlamda, ‘Elektrikli araçlarda yangın riski, benzinli veya dizel araçlara göre daha mı büyük?’ sorusu sık sık gündeme geliyor.

Temmuz ayında Almanya'dan Mısır'a giden ve 3.700 otomobil taşıyan bir gemi, Hollanda açıklarında yandı. Yapılan açıklamalarda yangının gemideki 500 elektrikli aracın birinden kaynaklı olabileceği ihtimali öne çıktı. Ancak bu iddia teyit edilemedi.

En son Ekim ayında İngiltere'de Luton Havalimanı'nın otoparkında patlak veren yangın, tartışmaları körükledi. 1.200 aracı kullanılmaz hale getiren yangın, görgü tanıklarının ifadelerine göre bir elektrikli araçtan kaynaklandı. Sosyal medyada da yayılan bu iddialara karşın yapılan incelemeler neticesinde yangına dizel yakıtlı bir aracın sebep olduğu anlaşıldı. Sonuçlar soruşturmayı yürüten Bedfordshire İtfaiyesi'nin resmi internet sitesi üzerinden kamuoyuna duyuruldu. 

Peki elektrikli otomobiller, kullanıcıları yangın konusunda endişelendirmeli mi?

Başta bu soru olmak üzere elektrikli otomobillerle ilgili tartışmaları, elektrikli araçların onarımı ve eğitim süreçleri konusunda uzman olan RS Otomotiv Grubu İcra Kurulu Üyesi Mustafa Tütünoğlu ile mercek altına aldık.

‘HER TAŞIT YANGIN RİSKİ TAŞIR’

Mustafa Tütünoğlu’na son dönemde elektrikli otomobillerle ilişkilendirilen yangınlara dair izlenimlerini sorduğumuzda, “Hareket edebilmek için bir enerjiden dönüşüm yapan her taşıt, yolunda gitmeyen bazı durumlardan dolayı yangın riski taşır” dedi ve ekledi:

“Bu bir arıza, kaza veya kullanım, bakım, üretim hatası kaynaklı olabilir. Bu araçların nakliyesi, stoklanması, kullanılması, bakımının yapılması, hasarlarının onarılması, yol yardım araçları ile çekilmesi işlemlerinin hepsi, klasik içten yanmalı motorlu araçlardan farklıdır. Yangın gibi önemli riskleri bertaraf etmek için bu farklara dikkat etmek çok önemlidir.”

ELEKTRİKLİ ARAÇLAR DİĞERLERİNE KIYASLA DAHA MI RİSKLİ?

Elektrikli otomobil satışında ilk sırada İskandinav ülkeleri yer alıyor. Bu ülkelerden gelen veriler, elektrikli araçların yangın riskine dair endişelerin geçerli olmadığına işaret ediyor.

Örneğin Norveç Sosyal Güvenlik ve Acil Durumlara Hazırlık Müdürlüğü'nün raporuna göre, benzinli ve dizel araçlar, elektrikli araçlara göre 4-5 kat daha fazla yangın riski taşıyor. İsveç Sivil Acil Durumlar Ajansı'nın 2022 yılı raporunda da 100 bin elektrikli ya da hibrit araç başına 3,8 yangın çıktığı, içten yanmalı araçlarda ise 100 bin araç başına 68 yangın meydana geldiği belirtiliyor. (Bu rakamlara kundaklama vakaları da dahil edildiği için karşılaştırma yapmanın biraz güç olduğunun altını çizmekte fayda var.)

Yanı sıra, Avustralya Savunma Bakanlığı'nın finansmanını üstlendiği EV FireSafe araştırmasında elektrikli araç bataryalarının alev alma ihtimali yüzde 0,0012'yken içten yanmalı motorlara sahip otomobillerde bu olasılığın yüzde 0,1 olduğu vurgulanıyor.

Elon Musk'ın Tesla'sı dünyanın en büyük elektrikli otomobil üreticisi olarak biliniyor. Tesla'dan yapılan açıklamada da 2012-2021 yılları arasında şirketin araçlarının dahil olduğu yangınların sayısının çoğunluğu benzinli ve dizel yakıtlı olmak üzere tüm araçların karıştığı yangınların mil başına 11'de biri olduğuna dikkat çekiliyor.

“İstatistikler elektrikli araçların daha fazla yangın riski taşıdığı iddiasını doğrulamıyor” ifadelerini kullanan Mustafa Tütünoğlu, “Ancak yollarda benzinli ve dizel araçlarla kıyaslandığında çok daha az elektrikli araç var. Dahası bu araçların yaş ortalamaları da çok daha genç. Özetle yangın riski her zaman vardır. Bu her yakıt tipli araç için geçerlidir” dedi.

Bununla birlikte elektrikli araçlarda yangın meydana gelmesi durumunda ortaya çıkan enerjinin daha fazla olduğuna dikkat çeken Tütünoğlu, “Bu araçlardaki yangını söndürmek benzinli ve dizel araçlardaki kadar kolay olmuyor. Gerekli önlemler alınmazsa, kullanım ve bakım gibi durumlarda eğitimli ve bilinçli hareket edilmezse, ortaya çıkacak hasar daha fazla olabilir” ifadelerini kullandı.

İngiltere merkezli düşünce kuruluşu Enerji ve İklim İstihbarat Birimi'nin ulaştırma sorumlusu Colin Walker, The Guardian’a yaptığı açıklamada “Tüm veriler, elektrikli araçların yanma olasılığının benzinlilere göre çok çok daha az olduğunu gösteriyor. Benzinli veya dizel araçlarda çıkan pek çok yangın kayıtlara bile geçmiyor” dedi.

‘KLASİK YANGIN SÖNDÜRME METOTLARI BU ARAÇLARDA OLDUKÇA ETKİSİZDİR’

“İtfaiye ekiplerinin elektrikli araçlardaki yangınlara ilişkin eğitimlerinin acilen tamamlanması gerekiyor” diyen Mustafa Tütünoğlu, “Hem sürücüler hem de acil müdahale ekipleri klasik yangın söndürme metotlarının bu araçlarda oldukça etkisiz olduğunu bilmeli” dedi. Tütünoğlu, şu önemli bilgilerin altını çizdi:

-- Elektrikli araçlarda yangın, oksijenle temasın kesilmesi ile sonlanmaz. Genel olarak elektrikli araç yangınları ile mücadele, bu yangının çevreye zarar vermemesi için çevre emniyeti alma ve ortaya çıkan enerjinin zarar vermesini engellemek için soğutma ve izole etme çalışmaları yapma şeklindedir. Acil müdahale ekiplerinin araç yangınlarına müdahale ederken riskleri ve farkları bilmeleri çok önemlidir.

-- Ekiplerin yüksek voltaj tesisatının özellikleri ve yerleri gibi temel unsurları bilmeleri de çok önemlidir. Örneğin kazaya karışmış bir araçtan insan kurtarmaya çalışırken, kendilerine zarar vermeden hangi bölümleri kesecekleri çok önemli bir detaydır. Kaza yapmış bir araçta yangın hemen çıkmasa da saatler veya günler sonra çıkabilir.

BATARYALAR, ELEKTRİKLİ ARAÇLARDA YANGININ EN TEMEL NEDENİ MİDİR?

Mustafa Tütünoğlu, “Yangın için en büyük riski çok sayıda pilden oluşan yüksek voltaj batarya grubu taşır. Hatalı üretilmiş bir tek pil bile yangına sebep olabilir” dedi ve ekledi:

“Bu araçların nakledilmesi, aldıkları fiziki hasarlar ve yetkin olmayan bakım onarım işlemleri en büyük risklerdir. Diğer bir risk de aracın şarj edilmesi sırasındadır. Bu nedenle araçlar mutlaka sertifikalı, güvenli, sistem ve güç açısından uygun, denetimli istasyonlarda şarj edilmelidir.”

Newcastle Üniversitesi'nde elektrokimya profesörü olan Paul Christensen, uzun zamandır piller üzerinde çalışıyor ve itfaiye ekiplerinin eğitilmesine yardımcı oluyor. Christensen, son yıllarda elektrikli otomobillerin itibarının ‘lityum iyon pillerinin kuzenleri’ tarafından zedelendiğini vurguladı. Christensen, “Benzer teknolojiyi kullanan ancak çoğu zaman düzenlemeye tabi olmayan, deneyimsiz üreticilerden gelen elektrikli scooter ve bisikletlerdeki piller endişe verici. Elektrikli scooter ve bisiklet kullanıcıları araçlarını kapalı alanda şarj etmemeli” ifadelerini kullandı. Christensen, yollardaki pillerin ortalama yaşı arttıkça elektrikli araçlarda çıkan yangınların görülme sıklığının artmasının mümkün olduğunun da altını çizdi. 

‘EVDE ŞARJI, ÜLKEMİZDEKİ TESİSAT DURUMU NEDENİYLE ÖNERMİYORUZ’

Elektrikli araçlar evde de şarj edilebiliyor. Bu durum patlama ya da yangın riskini artırabilecek bir faktör mü?

“Yakıt ikmali yapan her aracın riski artar. Bu sebeple şarj işlemini öncelikle profesyonel şarj istasyonlarında gerçekleştirmek daha doğru” diyen Mustafa Tütünoğlu, “Evde şarjı ülkemizdeki fiziki koşullar ve tesisat durumu nedeniyle önermiyoruz. Evde kişisel şarj istasyonu kurulması mutlaka gerekliyse, risk çok düşük de olsa meydana gelebilecek patlama veya yangın çok vahim sonuçlar ortaya çıkarabilir” dedi.

Tütünoğlu, şöyle devam etti:

-- Bu sebeple bu tip şarj cihazlarının orijinalliği, sertifikalı olması, montajlarının yetkili ve yetkin kişilerce yapılması, evinizin elektrik kapasitesinin ve tesisatının uygun olup olmadığının kontrolü, zarar görebilecek kişilerin (örneğin çocuklar) aracınızın şarj olacağı bölüme erişiminin engellenmiş olması, kontrol ve bakımlarının aksatılmaması, otomobil ve cihaz üreticilerinin talimatlarına uyulması, hasarsız, orijinal ve doğru kabloların kullanılması ve uzatma kablosu gibi donanımların kullanılmaması çok önemlidir.

-- Aracınız şarj olurken diğer kişilerin ulaşabileceği bir alandaysa, ulusal şarj istasyonları yönetmeliğindeki tüm emniyet tedbirleri alınmalıdır. En önemlisi de şarj istasyonunuzun evinize gelen şebekenin kapasitesi ile uyumu, elektrik tedarik kuruluşunuz tarafından kontrol edilmeli ve onaylanmalıdır.

'SOĞUK HAVALARDA BATARYA VERİMLİLİĞİ AZALIYOR'

Elektrikli araçlara dair en sık dile getirilen eleştirilerden biri de soğuk havalarda araç bataryasının donması… Elektrikli araçların menzili dondurucu soğuklardan nasıl etkileniyor?  

Mustafa Tütünoğlu, “Soğuk havalarda bu batarya gruplarının verimliliğinin azaldığı biliniyor. Daha zor şarj ediliyor, daha az menzil gidebiliyorlar. Bu konuda alınan bataryaları aşırı soğuktan koruma ve bu şartlarda çalışabilme gibi tedbirler,  üreticiden üreticiye fark edebilir. Normal şehir soğuklarında, yüzde 10-20 oranında menzil azalması ve uzayan şarj sürelerinden başka bir sıkıntı yaşanması beklenmez” dedi. 

“Ancak çok aşırı soğuklar, menzili daha ciddi şekilde sınırlayabilir” diyen Tütünoğlu, “Aracınız çok soğuk havalarda çalıştığı süre boyunca bataryasını normal çalışma sıcaklığında tutmak için daha fazla enerji harcayacaktır. Bunu her zaman dikkate almak gerekir. Yolda kaldığınızda, aracınız çalışmıyorsa veya bataryanız tükendiyse tecrübeli yol yardımından destek almak önemlidir” ifadelerini kullandı.

Fotoğraflar: iStock