Son dakika... ABD yaptırımları neleri etkileyecek? Türkiye'nin karşı hamlesi ne olacak?

ABD, Rusya'dan S-400 sistemlerinin alımı nedeniyle Türkiye'ye bazı yaptırımlar uygulama kararı aldı. Bu gelişmenin ardından Dışişleri Bakanlığı, Washington Yönetimi'ne çok sert tepki gösterdi. Yaptırımların hedefindeki Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Hürriyet Genel Yayın Yönetmeni Ahmet Hakan'ın CNN Türk'te yayınlanan Tarafsız Bölge programına özel açıklamalarda bulundu. Demir, yaptırımların Türkiye'yi etkilemeyeceğini vurguladı. Skandal kararın ardından ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, "Türkiye'yi bir an önce ABD ile koordinasyon içinde S-400 sorununu çözmeye davet ediyorum" mesajı yayınladı. Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da ABD'nin aldığı kararı "uluslararası hukuka karşı kibirli tutum" olarak nitelendirdi.

YAPTIRIMLAR NELERİ ETKİLEYECEK?

CNN TÜRK muhabiri Ahmet Türkeş canlı yayında bu bilgileri aktardı:

"Yaptırımların hedefinde özellikle savunma sanayii var. Hangi projelerin yaptırımdan etkilenip etkilenmeyeceği merak ediliyor. 

Türk Hava Kuvvetleri'nin vurucu gücü uçaklar, özellikle de F-16'lar. Binlerce parça ve alt sistemden oluşan bu uçakların yaptırımdan etkilenip etkilenmeyeceği merak ediliyor. ABD tarafından üretilen, alt sistemleri ve mühimmatları da ABD tarafından üretilen veya satışlarında alt sistemlerin ABD iznine muhtaç olan bu sistemlerle ilgili çok önemli başlıklar var. Ama bu uçaklarla bir kısıtlama ya da sorun yaşanması gündemde değil. Modernizasyon projeleri, alım projeleri, yedek parça alımı gibi sözleşmeler daha önceden yapıldı. Ancak yaptırımların önceki sözleşmeleri kapsamadığını hatırlatalım.  

Şuna da vurgu yapmakta fayda var; TSK hem NATO kapsamında dünyanın farklı noktalarında görev yapıyor hem de sınır ötesi harekâtları gerçekleştiriyor. ABD'den alacağı savunma adımlarını bu operasyonda gözeterek oldukça fazla stok yaptığı belirtiliyor.

Savunma kaynakları şu bilgiyi de paylaştı; TSK'daki stok bilgisi, yazılımlarla yerine getiriliyor ve hesaplamalar yapılıyor. Hangi ürün, hangi sistem azalıyor, hangi üründe  ne kadar alım yapılırsa kaç yıl sıkıntı yaşanması engellenir gibi sorulara yanıt aranıyor. TSK envanterinde özellikle savaş uçakları için yeterli malzemenin birkaç yıl olduğu belirtiliyor. Bundan sonraki modernizasyon ve alım konularında sıkıntı yaşanması muhtemel.

İnsansız Hava Araçları da gündemde. İHA'lara yönelik yaptırımlarla ilgili de Savunma kaynakları, buna ilişkin de "Zaten birkaç yıldır yaptırım tehdidi var. Suriye'deki sınır ötesi harekatlardan sonra İHA'ların motorlarına ve görüntüleme sistemlerine yönelik yaptırımlar uygulandı. Buna ilişkin de yerli çözümler üretiliyor." ifadeleri kullanıldı. Özellikle ASELSAN'ın İHA'lar için görüntüleme sistemleri ve motor sistemleri bu kapsamda yerli çözümler arasında. 

Olumsuz etkilenmesi en muhtemel projelerin başında ATAK helikopteri geliyor. TUSAŞ tarafından yerli-milli olarak üretilen ATAK helikopterin, 30 adetinin Pakistan'a satılması yönünde anlaşmalar imzalanmıştı. Ancak ABD'nin birkaç yıldır motor ihracat lisansı izni vermediği için bu satışın gerçekleşmediğini görüyoruz. Önümüzdeki süreçte bu izinlerin alınmasının daha da zorlaşması muhtemel diyebiliriz.

TUSAŞ da ayrıca milli muharip uçak geliştirme projesi de devam ediyor. Türkiye'nin ilk jet uçağı olması planlanan HÜR JET konusunda da bazı sıkıntılar yaşanması muhtemel.

Bunların yanı sıra Türkiye'de pek çok kamu ve özel firmaları var. ASELSAN, TUSAŞ, HAVELSAN bunlardan birkaçı. Bu firmaların dünya ülkeleriyle ve dev firmalarla anlaşmalar var. TUSAŞ'ın Skykorski gibi özel bir firmayla yürüttüğü anlaşmaları var ancak bu anlaşmaların hiçbirinin bu yaptırımlardan etkilenmeyeceği görülüyor.

Yaptırımlar denizlerdeki savunma projelerini etkiler mi? Türkiye milli savaş gemilerini üretip ihraç ediyor. Bunlara ilişkin silah, mühimmat ve bazı alt parçaların idamesinde sıkıntılar çıkabilir. Stokların da bu konuda yeterli olabileceği belirtiliyor.

Türkiye'den ABD'ye gidecek personelin eğitimleri sıkıntı yaşayacak mı? Bu soru da yanıt arıyor. 

Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir de açıklama yaptı ve "Türkiye'nin NATO ortağı olduğu ve sahada operasyon görevlerini yerine getirdiği" belirtiliyor.

Yaptırımlar, kısıtlamalar Türkiye'nin NATO görevlerini etkiler mi? Etkilenmemesi gereken kritik görevler... Bu konuda da diplomasi işleyecektir.

TÜRKİYE NE YAPACAK?

Bir diğer konu da şu Türkiye bundan sonra ne yapacak, nasıl tepki verecek? Savunma kaynaklarından edindiğimiz bilgiye göre, Türkiye üzerine düşen sorumlulukları yerine getirecek ve masayı işaret edecek. Ayrıca Savunma Sanayii Başkanlığı'nın ABD ile sözleşmeler, projeler yapamaması konusunda, farklı kurum ve alt kuruluşlarla imza atılması gibi bir seçenek gündeme gelebilir."