Son 15 yılın en düşük seviyesinde

Bu konuda 2003 yılından itibaren aktif çalışmalar yürüten bakanlık, sigara yasağına uymayanlara 56 bin 384 adet cezai işlem uygulandığını ve yaklaşık 23 milyon TL idari para cezası kesildiğini bildirdi.

Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Hasan Irmak, yaptığı açıklamada, tütün ve tütün kullanımının başta solunum yolu ve kanser olmak üzere pek çok hastalıktan sorumlu olduğunu, yaşam kalitesini düşürdüğünü ve maddi zarara yol açtığını söyledi.

Türkiye'de tütün kullanımının en aza indirilebilmesi için son derece ciddi çalışmalar yürütüldüğünü ve yasal düzenlemelerin yapıldığını belirten Irmak, bugüne kadar oldukça olumlu sonuçlar alındığını ifade etti. Irmak, Türkiye'nin Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 19 Temmuz 2009 itibarıyla tütün kontrolüne yönelik en geniş kapsamlı yasası olan Bermuda, Yeni Zelanda, Uruguay, İngiltere ve İrlanda'dan sonra dünyadaki 6., Avrupa'daki 3. ülke konumuna geldiğini de açıkladı. Avrupa Kanser Vakfı araştırmasına göre ise Türkiye'nin, tütün kontrol çalışmaları açısından İngiltere, İrlanda ve Norveç'ten sonra 4. Avrupa ülkesi durumunda olduğunu dile getiren Irmak, “Ülkemiz, DSÖ tarafından yayımlanan M-POWER politika paketinde yer alan 7 haritanın 5'inde en üst seviyede yer alan 4 ülkeden biri” dedi.

TÜRKİYE ÖDÜL ÜSTÜNE ÖDÜL ALDI

Sigara ile mücadele çalışmalarından dolayı DSÖ tarafından “2010 Özel Ödülü”nün Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a verildiğini anımsatan Irmak, “Bakan Akdağ'a DSÖ tarafından 2008 yılında 'Sigarayla Mücadele Ödülü', Galatasaray Üniversitesince 'En İyi Sosyal Sorumluluk Projesi Ödülü' layık görüldü. 'Dumansız Hava Sahası' medya kampanyası, Türkiye Halkla İlişkiler Derneğince '2011 Altın Pusula Büyük Ödülü' ile onurlandırıldı” diye konuştu.

ÜLKE GENELİNDE DENETİMLER

Tütün ve tütün kullanımı ile mücadele kapsamında yasal uygulamalarla birlikte işletmelerin ve vatandaşların kapalı mekanlarda yasal mevzuata uygun davranıp davranmadıklarını da denetimlerle belirlemeye çalıştıklarını anlatan Irmak, 19 Temmuz 2009 tarihinden itibaren denetimlerde 81 ilde 2 bin 848 denetim ekibinin ve bu ekiplerde 9 bin 496 memurun görevlendirildiğini söyledi.

Irmak, “19 Mayıs 2009'dan 31 Eylül 2011 tarihine kadar ülke genelinde 2 milyon 371 bin 786 denetim gerçekleştirildi. Bu denetimlerde 59 bin 771 tutanak düzenlendi, 20 bin 825 kişiye sigara içtiği için 35 bin 559 işletmeye ise sigara içilmesine müsaade ettiği için olmak üzere toplam 56 bin 384 adet cezai işlem uygulandı ve yaklaşık 23 milyon TL idari para cezası kesildi. Denetimlerde yasaya uyum oranı yüzde 96 olarak tespit edildi” bilgisini verdi.

SATIŞLAR 2010 YILINDA 2009'A GÖRE YÜZDE 15 AZALDI

Irmak, 2000 yılında kişi başı sigara tüketiminin bin 646 adet iken, bu sayının 2008 yılında bin 508'e, 2009'da bin 482'ye, 2010'da ise bin 286'ya gerilediğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“19 Temmuz 2009'da yürürlüğe giren kanun sonrasında, Türkiye'de son 15 yılın en düşük sigara tüketimi gerçekleşti. Satışlar 2010 yılında, 2009'a göre yüzde 15 azaldı. 2010 yılında, 2008 yılına göre 724 milyon paket, 2009 yılına göre 678 milyon paket daha az sigara içildi. 2011 yılının ilk 6 ayında 2008 yılının ilk 6 ayına göre 396 milyon paket, 2009 yılının ilk 6 ayına göre 546 milyon paket daha az sigara içildi.

Bu verilerle vatandaşlar 2010 yılında, 2008 yılına göre sigaraya, 3,73 milyar TL, 2009 yılına göre 3,65 milyar TL; 2011 yılının ilk 6 ayında ise 2008 yılının aynı dönemine göre 2,2 milyar TL, 2009 yılının aynı dönemine göre 3 milyar TL daha az para harcadı.”

İŞLETME SAYISI ARTTI

Maliye Bakanlığı verilerine göre ise 2008 Temmuz ayında 931 bin 531 olan ikram sektörü işletme sayısının, 2009 Aralık ayında 958 bin 960'a, 2010 Aralık ayında ise 974 bin 429'a yükseldiğini ifade eden Irmak, şunları kaydetti:
“Yemek sektörü yüzde 6, alkollü içki satışı olan işletmeler yüzde 20, alkolsüz içecek satışı olan işletmeler yüzde 2 ve genel olarak ikram sektörü yüzde 4 nispetinde büyümüştür. 2010 yılı toplamında ikram sektöründe 57 bin 624 işletme açılmış, 38 bin 274 işletme kapanmıştır. Alkollü içki satışı olan işletme sayısı 4 bin 498, alkolsüz içecek satışı olan işletme sayısı 3 bin 538, yemek sektöründeki işletme sayısı 11 bin 314, toplamda ise ikram sektöründeki işletme sayısı 19 bin 350 artış göstermiştir.
Bu işletmelerde Ağustos 2008'de çalışan personel sayısı 584 bin 82 iken, Ağustos 2009'da 572 bin 944, Aralık 2009'da 710 bin 633, Ağustos 2010'da ise 714 bin 279 olmuştur. İkram sektörü işletmelerinin KDV matrahları, 2008 yılı Ağustos- Kasım dönemine göre 2009 yılının aynı döneminde yüzde 8, 2010 yılının aynı döneminde yüzde 41 artmıştır. 2009 yılı aynı döneminde KDV matrahındaki artış oranı, yemek sektöründe yüzde 13, alkolsüz içecek servisi yapan işletmelerde (kahvehane, kafeterya) yüzde 10, 2010 yılı aynı döneminde KDV matrahındaki artış oranı yemek sektöründe yüzde 44, alkollü içecek servisi yapan işletmelerde (birahane gibi) ise 5 kat olarak gerçekleşmiştir.”

TÜTÜN KONTROL ÇALIŞMALARI

Irmak'ın verdiği bilgiye göre, Türkiye'deki tütün kontrol çalışmaları ve süreç içinde yapılanlar şöyle:
“21 Mayıs 2003'te Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS) Dünya Sağlık Örgütünün 56. Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edildi ve 28 Nisan 2004'te TKÇS Türkiye adına Sağlık Bakanı Recep Akdağ tarafından imzalandı. Hala TKÇS'yi 173 ülke imzalamış bulunuyor.

7 Ekim 2006'da 'Ulusal Tütün Kontrol Programı' Başbakanlık Genelgesi olarak yayımlandı ve Aralık 2007'de 81 ilde 'İl Tütün Kontrol Kurulları' oluşturuldu ve tütünle mücadele etkinlikleri yerel düzeyde yürütülmesi için görevlendirildi.

Aralık 2007'de bakanlıkça yürütülen çalışmaların daha etkili ve sürdürülebilir olabilmesi amacıyla Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı kuruldu ve 12 Aralık 2007'de düzenlenecek faaliyetler ve bunların yerine getirilmesinden sorumlu kamu kurum ve kuruluşlarının belirlendiği 'Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı 2008-2012' hazırlanarak Başbakan Erdoğan'ın katılımları ile kamuoyuna tanıtıldı.

3 Ocak 2008'de 5727 sayılı 'Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun' TBMM'de kabul edildi ve Kanunla Türkiye tütün kontrolü konusunda yasal düzenlemesi olan sayılı ülkeler arasına girdi.

19 Mayıs 2008'de söz konusu kanunun kamuya açık kapalı alanları ile ilgili hükümleri, 19 Temmuz 2009'da ise özel hukuk kişilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde tütün ürünlerinin tüketilmemesi ile ilgili hükmü yürürlüğe girdi. 27 Mayıs 2008'de Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından 'Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Yer, Araç, Bina ve Tesislerde Tütün Ürünü Tüketenlere Verilecek İdari Yaptırım Kararlarının Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ'i yayımlandı. 16 Temmuz 2009'da da kanun hükümlerinin etkili şekilde uygulanması ve uygulamada standardın sağlanması amacıyla Başbakanlık Genelgesi yayımlandı. 19 Temmuz 2009'da 2009/44 sayılı Bakanlık genelgesi yayımlandı ve 1 Mayıs 2010'da sigara paketleri üzerinde resimli sağlık uyarıları (birleşik uyarılar) kullanılmaya başlandı. 27 Ekim 2010'da 'ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı' faaliyete geçti. 7 Ocak 2011'de Anayasa Mahkemesi tarafından 4207 sayılı Kanun'un devamı yönünde tarihi bir karar verildi ve 1 Şubat 2011'de sigara bırakma ilaçları bakanlıkça ücretsiz olarak dağıtılmaya başlandı. 7 Ocak 2011'de 'Tütün Mamulleri ve Alkollü İçeceklerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik' yayımlandı ve yönetmelik hükümlerinin 7 Temmuz 2011 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceği belirtildi. 25 Şubat 2011'de 6111 sayılı Kanun ile işletmelere ceza verme yetkisi belediyelerden alınıp mahalli mülki amirlere verildi. 28 Nisan 2011'de 'Dumansız Kampüs Projesi' lansmanı yapıldı. 3-5 Ekim 2011'de 'Tütün Ürünlerinin Vergilendirilmesi Taraflar Toplantısı' 15 ülkenin katılımı ile Türkiye'de gerçekleştirildi ve 14 Ekim 2011'de tütün ürünlerindeki vergi oranı yüzde 80.5'e yükseltildi.”