Sol elim güzel elim
Güncelleme Tarihi:
<B>Mine KILIÇ</B>
Oluşturulma Tarihi: Ağustos 10, 2002 11:19
'Acemi elim, zavallı elim' demiş şair Orhan Veli. Son bin yılın en zeki insanı Leonardo Da Vinci'nin 'muhteşem sol eli' bile solakların önemsenmesini sağlayamamış. 'Sol taraf', birçok kültürde ve dinde 'kötülüğün yönü' olmuş. 'Kusur, hata, özür' olarak tanımlanmış. Binlerce aile solak çocuklarını 'normale' döndürmeye çalışmış. Dünyanın yalnızca yüzde 10'u solak. Erkeklerde kadınlardan daha çok görülen bir özellik. Okullarda ve işyerlerinde ‘solaklara özel’ alet ve araçlara yer vermek pek akla gelmiyor. Bilim solaklığın nedenlerini hala araştırıyor. Beyinlerinin sağ yarımküresi baskın olan ve sağdan sola düşünen solaklar 'soldan sağa' işleyen bir dünyada yaşıyorlar. Bu nedenle daha sakar oluyor, sinirsel hastalıklara daha kolay yakalanıyor, daha erken ölüyorlar. 13 Ağustos tüm dünyada ve bu yıl ilk kez Türkiye'de 'Dünya Solaklar Günü olarak kutlanacak. Bu nedenle bu haftaki kapak haberini bir solak yazdı.
Mozart, Einstein, Bruce Willis, Marlyn Monroe, Sergen Yalçın... Ortak yönleri ne olabilir? İşte yanıt: Hepsi solak!
Türkiye, dünyada kutlanan özel bir günü 13 Ağustos'ta ilk kez kutlayacak; 'Dünya Solaklar Günü'...
Dünya nüfusunun yüzde 10'u solak. Solaklık birçok kültürde yıllarca aşağılanmış. Musevi din kitaplarında Tanrı sağlak farz edilmiş, Hıristiyanlık ve Müslümanlıkta sağlaklık kutsanmış. Şeytan resmedilirken solak olduğu varsayılmış. İyilik melekleri sağda yer almış, ibadet sırasında sağ tarafa öncelik verilmiş.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Üner Tan'ın araştırmasına göre Türkiye'de sağlakların oranı yüzde 66.1, iki elini kullanabilenlerin yüzde 29.4, solakların yüzde 5.5.
Solaklık, erkeklerde daha fazla görülüyor. Ancak annesi solak olan çocukların solak olma ihtimalleri daha fazla. Yine bir araştırmaya göre prematüre bebeklerin yüzde 54'ü, tek yumurta ikizlerinin yüzde 18'inde ikizlerden biri solak.
Solaklar, ellerini, ayaklarını, gözlerini ve kulaklarını 'farklı yönde' kullandıkları için daha sakar oluyorlar, hatta daha erken ölüyorlar. Soldan sağa değil, sağdan sola doğru işleyen bir dünyada yaşamaları gerekiyor. Küçük yaşlardan itibaren kendilerine uygun olmayan aletleri kullanıyorlar.
İNSAN KAYNAKLARI UYKUDA
Üniversitede sağ tarafına masa konmuş sandalyelerde not alıyorlar, sınava giriyorlar. Çalışma hayatında, kendilerine uygun olmayan masalarda oturuyorlar, klavyeleri kullanıyorlar.
Solaklık bir 'insan kaynakları' sorunu ve konusu olarak görülmese de bazı mesleklerde sorun yaratabiliyor. Örneğin, pilotlarda kokpit dizaynının sağlaklara göre olması nedeniyle uçuş eğitiminin başlangıç aşamasında zorluk ve yadırgama yaşandığını belirlenmiş.
Kinesis Genel Müdürü Mimar Orhan Bayrak ofis kullanıcılarının yüzde beşini solakların oluşturduğunu söylüyor: ‘‘Bu yüzde oldukça önemli. Çünkü solaklar, iş hayatında yaratıcı ve sanatsal kişilikleriyle önemli mevkilere gelebiliyorlar. Okullarda solaklar göz ardı ediliyor. Örneğin, solak bir mimarlık öğrencisinin 'T' cetveli kullanması tam bir ızdırap olabiliyor. Ofis dekorasyonunda, solaklar için mobilyaların asimetrik olanlarını üretmek ve kullanmak gerekiyor.‘‘
Bilim solaklığın nedenleri konusunda kesin yargılara varmış değil. Bu nedenler arasında üç tanesi öne çıkıyor:
Doğum öncesinde bir nedenle erkeklik hormonu (testosteron) artışı olması,
Doğum öncesi fetüs beyninin bir süre oksijensiz kalması,
40 yaş üzerinde gebe kalınması.
Solaklık ve solaklar üzerine araştırmalar yapan Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Enver Yolcu kişisel web sitesinde solaklığın nedenleri konusunda şu bilgileri veriyor: ‘‘Sağ ve sol yanlılıkla ilgili teoriler iki genel gruba bölünebilir: Bünye-yaradılış farklılıkları ve öğrenme-alışkanlık sonucu. İlk teoriyi savunanlar bunu soyaçekim, iç organların eşit olmaması, vücudun iki tarafındaki kan damarlarının aynı hızla gelişmemiş olması, kol kemiklerinin aynı büyüklükte olmaması, çocuk doğmadan önce ana rahmindeki duruşunun getirdiği bünye farklılıklarına bağlıyorlar. İkinci teoriyi savunanlar ana-babanın ya da bakıcının çocuğa kazandırdığı alışkanlıkların etkin olduğunu belirtiyorlar.‘‘
ANNEDEN Mİ, BABADAN MI?
Mc Manus ve Bryden adlı bilim adamlarının yaptığı bir araştırmaya göre sağ elini kullanan anne babanın solak bir çocuğa sahip olma şansı yüzde 9.5. Bu oran, anne ya da babadan biri solaksa yüzde 19.5'e yükseliyor. Anne ve baba solaksa çocuğun solak olma şansı yüzde 26.1'i buluyor.
Araştırmalar solakların, beyinlerinin sağ tarafını, sağlakların ise sol tarafını ağırlıklı olarak kullandığını gösteriyor. Kendisi de bir solak olan Psikiyatr Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç, sağlaklarda beynin sol arka lobunun daha geniş ve uzun olduğunu söylüyor: ‘‘Beynin sağ yarımküresi sezgiler, sanat-müzik-nükte yetenekleri, ses-görüş-koku gibi duyuları, yüzleri hatırlama belleğini, puzzle tipi bilmece çözme, mors alfabesi kodlaması, harita okuma gibi uzaysal düşüncelerle ilgili işlevleri üstlenmiştir. Beynin sol yarımküresi sözcük yazılışlarını ve formüllerini öğrenme, problem çözme, mantıklı düşünme, ince motor hareketleri daha iyi yapma becerilerini temsil eder. Konuşma merkezi solda olduğu için sağlaklarda dil yeteneği daha gelişmiştir.‘‘
Müzik, resim, spor alanında yapılan araştırmalara bakıldığında bu alanlarda başarılı olan solakların toplumdaki ortalama orandan daha yüksek olduğu görülüyor. Başarılı tenisçilerin yüzde 16'sı, müzisyenlerin yüzde 15'i, mimarların yüzde 13'ü solak. Örneğin 120
yıldır yapılan Amerika Açık Tenis Turnuvası'nın 118 erkek şampiyonundan 24'ü, 113 kadın şampiyonundan yedisi solak.
TÜRKİYE'DE İLK MAĞAZA ANKARA'DA
ABD ve Avrupa'da solaklar için ürün satan birçok firma bulunuyor. Bunlar içinde en eskilerinden biri 1968'de kurulan Anythingleft-Handed. Şirket artık Türkiye'de de ürünlerini satıyor. İsim hakkı Ankaralı 'solak' girişimci İlker Hüner tarafından alınmış ve ilk mağaza 'Sol Elim' adıyla Ankara Karum'da açılmış. Yakında İstanbul'da da bir şube açılması planlanıyor. Hüner, mağazanın özellikle çocuklar tarafından ilgi gördüğünü söylüyor. Sağlaklara göre yapılan ürünleri kullanmaya çalışırken zorluk çeken çocuklarda davranış bozuklukları ve kekemeliğe varan sorunların yaşanabildiğini belirtiyor. Sol Elim, solakların okulda, işte, evde ve sokakta ihtiyaç duyabileceği ürünlerin çoğunu satıyor. Rakamları sağdan sola dizilmiş cetveller, özel dolmakalemler, kalemtraşlar, çatal-bıçak-kaşıklar, kol-duvar saatleri... Hüner, Türkiye'de kullanılıp Avrupa'da kullanılmayan cezve aletini (dökme yönü sağ tarafta olacak şekilde) ana şirkete ürettirdiklerini söylüyor. Ürün geliştirilmesi için solakların önerilerine açık olduklarını belirtiyor. Önerileriniz ve bilgi için tel: 0312 427 18 77.
VERİMLİLİK İÇİN ÖZEL TASARIM GEREKİYOR
Kinesis Genel Müdürü Orhan Bayrak, işyerlerinde ofis yerleşiminde solakların da düşünülmesi gerektiğini, bunun iş verimliliğini artıracağını söylüyor: ‘‘Dikkat ve yaratıcılık gerektiren işlerde sayıları daha fazla. İşyerleri solakların ofis gereçleri konusunda zorluk çektiğinin farkında değil. Solaklar talepte bulunmalı. Biz dekorasyon ve inşaat işlerimizde mutlaka bunu sorguluyoruz. Masa, klavye dışında da dikkat edilmesi gereken ürünler var. Ofis sandalyelerinin yükseltme ayarları sağdadır. Eğitim salonlarında solda masası olan sandalyelerin de bulunması gerekir.‘‘
NELERİ KULLANMAKTA ZORLANIYORLAR
Makas, kalemtraş, cetvel, defter, kalem, bıçak, saat, masa, konserve açacağı, tirbuşon, tornavida, orak, dikiş makinası, gitar, keman, bağlama, saat kurma pimi, otomobil vites kolu ve gaz pedalı, fotoğraf makinesi deklanşörü...
Ünlü solaklar
Napolyon, Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Rafael, Büyük İskender, Sezar, Albert Schweitzer, Beethoven, Albrecht Durer, Picasso, Marlyn Monroe, Mozart, Greta Garbo, Charlie Chaplin, Mark Twain, Karındeşen Jack, Colin Powell, Fidel Castro, Steve Forbes, Jimmy Carter, Kraliçe Victoria, Michael Landon, Prens Charles, Ronald Reagan, Bob Dylan, Danny Kaye, Peter Fonda, Demi Moore, Ringo Starr, Tom Cruise, Bruce Willis, Whoopi Goldberg, Mark Spitz, Bill Clinton, Jim Hendrix, John McEnroe, George Michael, Paul McCartney, Oprah Winfrey, Goldie Hawn, Matt Dillon, Phil Collins, Dennis Quaid, Einstein, Ben Stiller, Nicole Kidman, Arif Sağ, Sergen Yalçın, Cengiz Çandar.
Türkiye, dünyada kutlanan özel bir günü 13 Ağustos'ta ilk kez kutlayacak; 'Dünya Solaklar Günü'...
Dünya nüfusunun yüzde 10'u solak. Solaklık birçok kültürde yıllarca aşağılanmış. Musevi din kitaplarında Tanrı sağlak farz edilmiş, Hıristiyanlık ve Müslümanlıkta sağlaklık kutsanmış. Şeytan resmedilirken solak olduğu varsayılmış. İyilik melekleri sağda yer almış, ibadet sırasında sağ tarafa öncelik verilmiş.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Üner Tan'ın araştırmasına göre Türkiye'de sağlakların oranı yüzde 66.1, iki elini kullanabilenlerin yüzde 29.4, solakların yüzde 5.5.
Solaklık, erkeklerde daha fazla görülüyor. Ancak annesi solak olan çocukların solak olma ihtimalleri daha fazla. Yine bir araştırmaya göre prematüre bebeklerin yüzde 54'ü, tek yumurta ikizlerinin yüzde 18'inde ikizlerden biri solak.
Solaklar, ellerini, ayaklarını, gözlerini ve kulaklarını 'farklı yönde' kullandıkları için daha sakar oluyorlar, hatta daha erken ölüyorlar. Soldan sağa değil, sağdan sola doğru işleyen bir dünyada yaşamaları gerekiyor. Küçük yaşlardan itibaren kendilerine uygun olmayan aletleri kullanıyorlar.
İNSAN KAYNAKLARI UYKUDA
Üniversitede sağ tarafına masa konmuş sandalyelerde not alıyorlar, sınava giriyorlar. Çalışma hayatında, kendilerine uygun olmayan masalarda oturuyorlar, klavyeleri kullanıyorlar.
Solaklık bir 'insan kaynakları' sorunu ve konusu olarak görülmese de bazı mesleklerde sorun yaratabiliyor. Örneğin, pilotlarda kokpit dizaynının sağlaklara göre olması nedeniyle uçuş eğitiminin başlangıç aşamasında zorluk ve yadırgama yaşandığını belirlenmiş.
Kinesis Genel Müdürü Mimar Orhan Bayrak ofis kullanıcılarının yüzde beşini solakların oluşturduğunu söylüyor: ‘‘Bu yüzde oldukça önemli. Çünkü solaklar, iş hayatında yaratıcı ve sanatsal kişilikleriyle önemli mevkilere gelebiliyorlar. Okullarda solaklar göz ardı ediliyor. Örneğin, solak bir mimarlık öğrencisinin 'T' cetveli kullanması tam bir ızdırap olabiliyor. Ofis dekorasyonunda, solaklar için mobilyaların asimetrik olanlarını üretmek ve kullanmak gerekiyor.‘‘
Bilim solaklığın nedenleri konusunda kesin yargılara varmış değil. Bu nedenler arasında üç tanesi öne çıkıyor:
Doğum öncesinde bir nedenle erkeklik hormonu (testosteron) artışı olması,
Doğum öncesi fetüs beyninin bir süre oksijensiz kalması,
40 yaş üzerinde gebe kalınması.
Solaklık ve solaklar üzerine araştırmalar yapan Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Enver Yolcu kişisel web sitesinde solaklığın nedenleri konusunda şu bilgileri veriyor: ‘‘Sağ ve sol yanlılıkla ilgili teoriler iki genel gruba bölünebilir: Bünye-yaradılış farklılıkları ve öğrenme-alışkanlık sonucu. İlk teoriyi savunanlar bunu soyaçekim, iç organların eşit olmaması, vücudun iki tarafındaki kan damarlarının aynı hızla gelişmemiş olması, kol kemiklerinin aynı büyüklükte olmaması, çocuk doğmadan önce ana rahmindeki duruşunun getirdiği bünye farklılıklarına bağlıyorlar. İkinci teoriyi savunanlar ana-babanın ya da bakıcının çocuğa kazandırdığı alışkanlıkların etkin olduğunu belirtiyorlar.‘‘
ANNEDEN Mİ, BABADAN MI?
Mc Manus ve Bryden adlı bilim adamlarının yaptığı bir araştırmaya göre sağ elini kullanan anne babanın solak bir çocuğa sahip olma şansı yüzde 9.5. Bu oran, anne ya da babadan biri solaksa yüzde 19.5'e yükseliyor. Anne ve baba solaksa çocuğun solak olma şansı yüzde 26.1'i buluyor.
Araştırmalar solakların, beyinlerinin sağ tarafını, sağlakların ise sol tarafını ağırlıklı olarak kullandığını gösteriyor. Kendisi de bir solak olan Psikiyatr Doç. Dr. Muzaffer Çetingüç, sağlaklarda beynin sol arka lobunun daha geniş ve uzun olduğunu söylüyor: ‘‘Beynin sağ yarımküresi sezgiler, sanat-müzik-nükte yetenekleri, ses-görüş-koku gibi duyuları, yüzleri hatırlama belleğini, puzzle tipi bilmece çözme, mors alfabesi kodlaması, harita okuma gibi uzaysal düşüncelerle ilgili işlevleri üstlenmiştir. Beynin sol yarımküresi sözcük yazılışlarını ve formüllerini öğrenme, problem çözme, mantıklı düşünme, ince motor hareketleri daha iyi yapma becerilerini temsil eder. Konuşma merkezi solda olduğu için sağlaklarda dil yeteneği daha gelişmiştir.‘‘
Müzik, resim, spor alanında yapılan araştırmalara bakıldığında bu alanlarda başarılı olan solakların toplumdaki ortalama orandan daha yüksek olduğu görülüyor. Başarılı tenisçilerin yüzde 16'sı, müzisyenlerin yüzde 15'i, mimarların yüzde 13'ü solak. Örneğin 120
yıldır yapılan Amerika Açık Tenis Turnuvası'nın 118 erkek şampiyonundan 24'ü, 113 kadın şampiyonundan yedisi solak.
TÜRKİYE'DE İLK MAĞAZA ANKARA'DA
ABD ve Avrupa'da solaklar için ürün satan birçok firma bulunuyor. Bunlar içinde en eskilerinden biri 1968'de kurulan Anythingleft-Handed. Şirket artık Türkiye'de de ürünlerini satıyor. İsim hakkı Ankaralı 'solak' girişimci İlker Hüner tarafından alınmış ve ilk mağaza 'Sol Elim' adıyla Ankara Karum'da açılmış. Yakında İstanbul'da da bir şube açılması planlanıyor. Hüner, mağazanın özellikle çocuklar tarafından ilgi gördüğünü söylüyor. Sağlaklara göre yapılan ürünleri kullanmaya çalışırken zorluk çeken çocuklarda davranış bozuklukları ve kekemeliğe varan sorunların yaşanabildiğini belirtiyor. Sol Elim, solakların okulda, işte, evde ve sokakta ihtiyaç duyabileceği ürünlerin çoğunu satıyor. Rakamları sağdan sola dizilmiş cetveller, özel dolmakalemler, kalemtraşlar, çatal-bıçak-kaşıklar, kol-duvar saatleri... Hüner, Türkiye'de kullanılıp Avrupa'da kullanılmayan cezve aletini (dökme yönü sağ tarafta olacak şekilde) ana şirkete ürettirdiklerini söylüyor. Ürün geliştirilmesi için solakların önerilerine açık olduklarını belirtiyor. Önerileriniz ve bilgi için tel: 0312 427 18 77.
VERİMLİLİK İÇİN ÖZEL TASARIM GEREKİYOR
Kinesis Genel Müdürü Orhan Bayrak, işyerlerinde ofis yerleşiminde solakların da düşünülmesi gerektiğini, bunun iş verimliliğini artıracağını söylüyor: ‘‘Dikkat ve yaratıcılık gerektiren işlerde sayıları daha fazla. İşyerleri solakların ofis gereçleri konusunda zorluk çektiğinin farkında değil. Solaklar talepte bulunmalı. Biz dekorasyon ve inşaat işlerimizde mutlaka bunu sorguluyoruz. Masa, klavye dışında da dikkat edilmesi gereken ürünler var. Ofis sandalyelerinin yükseltme ayarları sağdadır. Eğitim salonlarında solda masası olan sandalyelerin de bulunması gerekir.‘‘
NELERİ KULLANMAKTA ZORLANIYORLAR
Makas, kalemtraş, cetvel, defter, kalem, bıçak, saat, masa, konserve açacağı, tirbuşon, tornavida, orak, dikiş makinası, gitar, keman, bağlama, saat kurma pimi, otomobil vites kolu ve gaz pedalı, fotoğraf makinesi deklanşörü...
Ünlü solaklar
Napolyon, Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Rafael, Büyük İskender, Sezar, Albert Schweitzer, Beethoven, Albrecht Durer, Picasso, Marlyn Monroe, Mozart, Greta Garbo, Charlie Chaplin, Mark Twain, Karındeşen Jack, Colin Powell, Fidel Castro, Steve Forbes, Jimmy Carter, Kraliçe Victoria, Michael Landon, Prens Charles, Ronald Reagan, Bob Dylan, Danny Kaye, Peter Fonda, Demi Moore, Ringo Starr, Tom Cruise, Bruce Willis, Whoopi Goldberg, Mark Spitz, Bill Clinton, Jim Hendrix, John McEnroe, George Michael, Paul McCartney, Oprah Winfrey, Goldie Hawn, Matt Dillon, Phil Collins, Dennis Quaid, Einstein, Ben Stiller, Nicole Kidman, Arif Sağ, Sergen Yalçın, Cengiz Çandar.