Sokakta sigarayı en son da altın dişi yasakladı

Saçı, sakalı, sirki, baleyi arabada radyoyu, sokakta sigarayı en son da altın diÅŸi yasakladıHayat boyu devlet baÅŸkanı, ÅŸair, filozof ve peygamber. Aldığı tuhaf kararlarıyla tanınan Türkmenistan’ın Devlet BaÅŸkanı Saparmurat Niyazov dünyanın en ilginç siyasi figürlerinden biri. Son olarak geçen hafta altın diÅŸ takılmasını da yasakladı.Ãœlkede sirk, opera, bale, sokakta sigara içmek, arabada radyo dinlemek, saç sakal uzatmak gibi yasaklar uyguluyor. Ayların ve günlerin isimlerini deÄŸiÅŸtirdi. Ocak ayına ve ülkenin en büyük ÅŸehirlerinden birine kendi adını verdi. Ãœlkenin her yanı devasa heykel ve resimleriyle dolu. 14 yıldır iktidarda olduÄŸu Türkmenistan’da kendine Türkmenbaşı dedirtiyor.Demokrasiye inanmadığını söylüyor, muhalefetten pek hoÅŸlanmıyor. Ãœlkedeki tek siyasal parti kendininki. Ä°sterse meclisi feshetme yetkisi var. Bakanları, valileri, belediye baÅŸkanlarını atıyor, istediÄŸi an deÄŸiÅŸtiriyor. Ä°haleleri kendi dağıtıyor, elmas yüzükler takıyor, saçlarını boyatıyor. Ãœniversiteye girebilmek için yazdığı Ruhname adlı kitabın ezbere bilinmesi gerekiyor. DoÄŸumgünü insan hakları örgütleri tarafından protesto ediliyor. Bununla birlikte Türkmenistan’da bazı göstergeler de mükemmel gidiyor. Türkmenbaşı her fırsatta kendine Atatürk’ü örnek aldığını söylüyor. Bir doÄŸalgaz denizinin üstünde yatan 6 milyonluk ülke yıllık 17.6 büyüme hızına eriÅŸti. Nüfusun yüzde yüzü okur-yazar, kiÅŸi başına düşen milli gelir Türkiye’nin iki misli: 6 bin 300 dolar. Sadece geçen yıl 12 milyar dolarlık altyapı yatırımı yapıldı. Türkmenbaşı’na hayran ya da düşman herkesin birleÅŸtiÄŸi tek bir nokta var: Bundan 10 yıl önce bir kasaba olan baÅŸkent AÅŸkabat bugün modern bir Avrupa ÅŸehri. Muhalifleri çok kızgın ama seçimlere göre arkasındaki halk desteÄŸi yüzde 99.9. Ayrıca Türkmenbaşı ülkesinde ve dünyada barışa önem veren bir politika izliyor. Türkmenistan 1995’te BirleÅŸmiÅŸ Milletler’de tarafsız ülke statüsü elde etti ve dünyadaki üç tarafsız ülkeden biri oldu. Türkmanbaşı’nın istikameti Türmenistan’ı Orta Asya’nın Ä°sviçre’si de yapar yeni bir Kuveyt de...3 VERÄ°LEN GÖREVDEN KAÇMADITürkmenbaşı devletin en yüksek organı olan Halk Maslahatı tarafından 29 Aralık 1999’da ‘Ebedi CumhurbaÅŸkanı’ ilan edildi. YönettiÄŸi toplantıda, söz alan delegelerin ÅŸiddetle ısrar etmeleri (!) üzerine, bir komisyon kuruldu. Bu komisyon Niyazov’u ömür boyu baÅŸkan ilan ettiÄŸi gibi, bu karar için anayasada herhangibir deÄŸiÅŸikliÄŸe gerek olmadığını açıkladı. Alkışlar içinde kürsüye gelen ‘Ebedi CumhurbaÅŸkanı’ delegelere kibarca teÅŸekkür etti ve kendisine verilen bu ‘görevden kaçmayacağını’ söyledi. HAVADAN NEM KAPIYORTürkmenistan’ın Devlet Meteoroloji Genel Müdürü. Daha doÄŸrusu müdürüydü. Müdürlüğünü yaptığı hava tahmini doÄŸru çıkmayınca fena hiddetlenen Türkmenbaşı, müdürü o dakika azletti. Ama devletlu çok üşümüş olacak ki, Bayramov’la yetinmedi, hazır baÅŸlamışken o gün Mari vilayeti belediye baÅŸkan yardımcısını, Türkmen halı birliÄŸi baÅŸkanını ve bazı ilçe belediye baÅŸkanlarını da görevden aldı. BAKAN YARDIMCISI KENDÄ°NÄ° ÅžANTÄ°YEDE BULDUEnerji ve Sanayi Bakan Yardımcısı Anagülü Cumageldiov, deneyim kazansın diye baÅŸkalfa (!) olarak üç aylığına elektrikçilik stajına gönderildi. Cumageldiov’un kalfalığa ‘atandığı’ televizyondan bütün Türkmenistan’a duyuruldu. Cumageldiov ne yaptı da bunu hak etti bilinmiyor ama Türkmenbaşı, bu stajın Cumageldiov’a enerji sektörünün nasıl çalıştığını (hanyayı ve konyayı) anlama olanağı saÄŸlayacağını söyledi. 62’YÄ° BULANA 3 GÃœN TATÄ°LTürkmenbaşı, 62’nci doÄŸum günü ÅŸerefine (19 Åžubat-Kova burcu), ülkede 62 yaşına basan herkesin bundan sonra üç gün tatille ödüllendirileceÄŸini açıkladı. Türkmenbaşı, konuyla ilgili olarak yaptığı duyuruda ‘Türkmenistan’da 62 yaşına gelen kiÅŸi ruhsal olgunluÄŸa eriÅŸir ve bilgelik kazanır’ dedi. Küçük bir hatırlatma: Dünya SaÄŸlık Örgütü verilerine göre, Türkmenistan’da erkeklerin ortalama yaÅŸam süresi sadece 60 yıl.23 MÄ°LYON TÃœRK Ä°STEDÄ°Devlet Bakanı KürÅŸad Tüzmen, 19-20 Mayıs 2003’te Türkmenistan’ı ziyaret etti. Bu ziyaret sırasında Türkmenbaşı kendisinden 23 milyon kadar Türk istedi. Daha önce Turgut Özal’dan da 23 milyon Türk istediÄŸini belirten Türkmenbaşı, Özal’ın bu teklife ‘Evet’ dediÄŸini de Türk bakana hatırlattı. Tüzmen ise ‘Bizde adam çok, 56 milyon kiÅŸi bile gönderebiliriz’ ÅŸeklinde konuÅŸtu. Türkiye’den Türkmenistan’a göç edenlerin sayısı 18 bin civarında. Bu hesaba göre daha 55 milyon 982 bin kiÅŸi daha Türkmenistan yolcusu.TÃœRKMEN KIZI VERGÄ°YE TABÄ° DAMATLAR BEDAVATürkmenistan’ın tek adamı Türkmenbaşı, ülkedeki her iÅŸi kendi yaptığı için, bizdeki YÖK’e de yine bizzat kendisi tekabül ediyor. Daha önce genç Türkmen kızların geleneksel ÅŸapka takmasını isteyen Türkmenbaşı, son olarak ülkenin imajını kötü etkiliyor diye delikanlılardan da sakal ve saç uzatmamalarını rica (!) etti. Ãœlkedeki saç-sakal yasağının harfiyen uygulamasından milli eÄŸitim bakanı sorumlu. Bu arada Türkmen kızlarına yan bakacak olanlara önemli duyuru: Bilginiz ola Türkmen kızlarla evlenmek isteyen yabancılardan ekstra vergi alınıyor ama damatlar bedava. ULUSUN PEYGAMBERÄ° PAYESÄ°Türkmenbaşı baÅŸkan olduktan sonra Türkmenistan’da yer gök Türkmenbaşı oldu. Ãœlkenin Hazar kıyısındaki en büyük liman kentine onun adı verildi, yılın ilk ayına da. Önce babası Atamurat Niyazov (2001), sonra annesi Gurbansultan Ece (2002) milli kahraman ilan edildi. Türkmenbaşı’na yaÄŸcılığın daniskasını ise Türkmenistan Gençlik Organizasyonu Konseyi yaptı: Konsey Ocak 2004’te Türkmenbaşı’na ‘Ulusun Peygamberi’ sıfatının verilmesi için teklifte bulundu. Sovyetler döneminde ‘komsomol’ örgütü adıyla anılan Gençlik Organizasyonu, AÅŸkabat hükümeti tarafından destekleniyor. 6 milyon nüfuslu Türkmenistan’da kayıtlı 700 bin üyesi var.Ä°HALELERÄ° KENDÄ° DAÄžITIYORTC Dış Ticaret MüsteÅŸarlığı Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Dairesi’nin resmi sitesine göre Türkmenistan’daki bütün ihaleler devlet baÅŸkanının (tahmin edin kim?) kararıyla veriliyor. Türkmenistan’da medya çok sıkı biçimde kontrol ediliyor. Ãœlkede hükümetdışı insan hakları örgütlerinin çalışmasına izin verilmiyor. Niyazov’un partisi dışında baÅŸka siyasal parti yok. Arabada radyo dinlemek yasak. Sokakta sigara içmek de. Bilimler Akademisi ve filarmoni orkestrası sırasıyla lavedildi; sirk, opera ve bale hepten yasak. HEMŞİRELERÄ°N İŞİNÄ° ASKERLERE YAPTIRIYORGeçtiÄŸimiz 1 Mart sabahı tersinden uyanan Türkmenbaşı, hırsını bu kez ülkedeki hemÅŸirelerden aldı. Åžok bir kararname ile 15 bin hemÅŸire ve saÄŸlık personelini iÅŸten çıkarttı ve birçok ücretsiz saÄŸlık hizmetini de kaldırdığını açıkladı. Kararnameye göre, artık sadece acil vakalar devlet tarafından karşılanacak. Buraya kadar tasarruf önlemi diyebilirsiniz. Ama sonra iÅŸten çıkarılan hemÅŸirelerin yerine askerler görevlendirildi. İŞÇİ ÇOCUÄžUSaparmurat Atayevich Niyazov 1940 yılında bir işçi ailesinin çocuÄŸu olarak dünyaya geldi. Babası II. Dünya Savaşı’nda, ailesinin diÄŸer fertleri ise 1948 AÅŸkabat depreminde öldü. Önce yetimhane akrabalarının yanında büyüdü. Leningrad Teknik Ãœniversitesi’nden enerji mühendisi olarak mezun oldu. AÅŸkabat yakınlarındaki Bezmein enerji tesislerinde çalışırken Komünist Partisi’ne giriÅŸi daha sonra devlet baÅŸkanlığına uzanacak serüveninin de baÅŸlangıcı oldu. 1985’te Milletvekilleri Konseyi BaÅŸkanı, ardından Türkmen Komünist Partisi Merkez Komite Birinci Sekreteri ve 13 Ocak 1990’da da Yüksek Sovyet BaÅŸkanı oldu. 27 Ekim 1990’da yapılan ilk seçimlerden Türkmenistan’ın ilk cumhurbaÅŸkanı olarak çıktı. 21 Haziran 1992 seçimlerinde arkasındaki halk desteÄŸi yüzde 99.9’a çıktı. Ruhname, Türkmen Ä°lim Aman Olsun, Türkmen’in BeÅŸ Çağının Ruhu adlı kitapları yazdı. BEMBEYAZ SAÇLA YATTI KAPKARA SAÇLA KALKTISaçları bembeyazdı. Fakat bir sabah aniden halkın karşısına kuzguni boyanmış saçlarla çıktı. Ama bir sorun vardı, onlarca metrelik renkli portreleri, pul ve paraların üzerindeki beyaz saçlı resimleri yeni imajına uymuyordu. Türkmenbaşı’nın tüm beyaz saçlı resimleri indirildi, beyazlar siyaha boyandı. Para ve pullardaki saçları tek tek boyamak öyle kolay olmadığından, sorunu derhal toplanan kabine çözdü: Tüm para ve pullar tedavülden çekildi, yerlerine Türkmenbaşı’nın kara panter gibi resimleri bulunanlar sürüldü.RUHNAME’SÄ° 8 DÄ°LE ÇEVRÄ°LDÄ°Türkmenbaşı Türkmen halkına rehber olsun diye Ruhname adında bir kitap kaleme aldı. Böylece ÅŸairliÄŸine bir de feylezofluk ekledi. Yüzbinlerce basılan Ruhname Türkiye Türkçesi, Rusça, Ä°ngilizce, Japonca, Arapça, Farsça, Almanca ve Çekçe’ye çevrildi. Türkmenlere baÅŸucu kitabı olarak sunulan Ruhname’nin üniversiteye giriÅŸte tamamının bilinmesi gerekiyor:‘..Aziz Türkmen halkı! Sana baÅŸucu kitabı olsun diye, (Böyle de kıyakçı bir prezidan!) Ruhname kitabını yazdım. Benim ana talimatım, Ruhname’dir. Türkmen’in gürül gürül yüreÄŸinin, ruhunun, hisli kalbinin, ÅŸairane gönlünün yüceliÄŸini, içten gelen coÅŸku ve heyecanlarının sönmemesini saÄŸlayan eksilmez ruhi kaynak Ruhname olmalıdır. Ruhname, Türkmen halkının yüzünün ve kalbinin duvağıdır! Ruhname’nin bir bölümü gökyüzü, diÄŸer bir bölümü de yeryüzüdür. Ruhname bu toprakta biten, olgunlaÅŸan tatlı ruhi meyvedir. Ruhname’yi tamamlayıp bir kere baÅŸtan sona okuduktan sonra, kalbimi şöyle bir duygu kapladı: Ruhname’yi hayatım boyu kalbimde taşımışım. Ruhname’yi ömür boyu hayal ettiklerim ve yaptığım iÅŸlerle yazmışım. Ä°ÅŸte bugün de o hayalleri ve iÅŸleri kitap halinde milletime çıkarıyorum. Ä°nsan, Allah’ın zamanı hissetmek için yarattığı bir cihazdır. Benim maksadım da, bu manevi meydanda yaÅŸayan erlerin ruhlarını kendi kalbim vasıtasıyla tüm Türkmenler’in kalbine iletmektir.’360 DERECE DÖNEN ALTINDAN HEYKELÄ° VARTürkmenbaşı 10 yıl içinde bütün Türkmenistan’ı heykelleriyle donattı. Heykellerinin içinde en ünlüsü, AÅŸkabat’taki tamamı altın kaplamalı 12 metrelik heykel. Heykelde kullanılan deÄŸerli madenlerin ağırlığı tam 26 kilo! Bu kadarla kalmıyor, heykel güneÅŸin doÄŸuÅŸ ve batışına uygun olarak 360 derece dönme özelliÄŸine sahip. Yani ülkenin neresinde olursanız olun, bozuk saat misali, Kalplerin GüneÅŸi’yle günde en az bir kere göz göze geliyorsunuz.TÃœRKMENÄ°STAN’IN KÄ°MLİĞİNÃœFUS: 6 milyon 329 binYÃœZÖLÇÜMÃœ: 492 bin kilometrekare, yüzde 80’i çölBAÅžKENTÄ°: AÅŸkabat RESMÄ° DÄ°LÄ°: OÄŸuz Türkçesi grubundan olan Türkmen Türkçesi OKUR YAZAR ORANI: % 100MÄ°LLÄ° PARA: ManatORTALAMA MEMUR MAAÅžI: 1 milyon 750 Manat (336 dolar)KİŞİ BAÅžINA DÜŞEN MÄ°LLÄ° GELÄ°R: 6 bin 300 dolar (Türkiye: 3 bin 300)YATIRIM MÄ°KTARI: 2002-2003 yılları içerisinde 12,7 milyar dolar.BDT üyesi devletler arasında kiÅŸi başına yabancı yatırımlar ve ekonomik büyüme (yüzde 17,6) açısından birinci sırada.Bütçenin yüzde 60’ın sosyal harcamalara tahsis ediliyor.Â