Siyasetin finansmanına şeffaflık geliyor

AKP, siyasetin finansmanı, mal bildiriminde gizliliğin kaldırılması ile TBMM'de siyasi etik komisyonu kurulmasıyla ilgili olarak hazırladığı ve geçen yıl Nisan ayında tartışmaya açtığı taslak halindeki çalışmalarını, bu hafta yasa teklifi haline getirerek TBMM Başkanlığına sunacak.

Tekliflere, konunun ilgilileri ve sivil toplum örgütlerinin öneri ve görüşlerinin de alınması amacıyla sevkedilecekleri komisyonların alt komisyonunda bir süre tartışılarak son halinin verilmesi öngörülüyor.

SİYASETİN FİNANSMANI

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunda değişiklik öngören düzenlemeye göre; milletvekili ve belediye başkan adayları ile seçime katılacak siyasi partilerin her biri, seçimlerde yapacakları harcamalarda şeffaflık ve denetimin sağlanması amacıyla “seçim hesabı” adı altında bir banka hesabı açtıracak. Seçimlerde kullanılmak üzere bağış ve yardım suretiyle elde edilen her türlü gelir ve seçimlerde yapılacak harcamalar, bu hesaba kaydedilecek.

Tüzel kişiler, seçimlerde kullanılmak amacıyla adaylara belirlenen sınırlar dışında bağışta bulunamayacak. Rayiç bedelin altında mal ve hizmetler sunulamayacak. Bunun sınırlarıyla ilgili olarak YSK'ca düzenleme yapılacak.
Bağışlar, her halükarda makbuz karşılığı yapılacak, para dışında kalan mal ve hizmet sunumları mutlaka kayda geçirilecek.

SEÇMEN BAŞINA 500 KURUŞ

Milletvekili ve belediye başkan adayları, kendi seçim çevrelerinde kayıtlı her bir seçmen için 500 Kuruştan fazla seçim harcaması yapamayacak.

Siyasi partilerin genel merkez, il ve ilçe teşkilatlarınca açılacak seçim hesapları YSK; milletvekili ve belediye başkan adayları adına açılan seçim hesapları yetkili il ve ilçe seçim kurullarınca incelenip denetlenecek.

Kanunda öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyen veya seçim hesaplarında gerçeğe ve hukuka aykırılığı tespit edilen veya harcama sınırını aşan adaylar hakkında seçim tutanağının iptaline karar verilebilecek. Bunun sonucunda belediye başkan adaylarının başkanlığı sona erecek ve bu yer için yeniden seçim yapılabilecek.

Milletvekilleri için ise TBMM'de, Anayasa gereğince milletvekilliğinin düşürülmesine karar verilmesi söz konusu olacak.

Siyasi partilerin seçim hesaplarında gerçeğe ve hukuka aykırılık tespit edilmesi halinde, YSK tarafından tespit edilen bu miktar kadar parti malvarlığı, Hazineye irat kaydedilecek. Kanunda yer alan yükümlülüklere aykırı hareket eden siyasi parti sorumluları, milletvekili ve belediye başkan adayları ile bunlara bağış ve yardımda bulunanlar hakkında bin günden 5 bin güne kadar adli para cezasına hükmolunacak.

SİYASİ ETİK VE MAL BİLDİRİMİNDE DÜZENLEME

“Siyasi Etik Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Taslağı”nda, açıklık, saydamlık, hesap verilebilirlik, tarafsızlık, dürüstlük ve objektiflik ilkelerini etkili bir biçimde uygulamak suretiyle siyaset kurumuna duyulan güveni artırmak amacıyla TBMM'de “Siyasi Etik Komisyonu” kurulması öngörülüyor.

Komisyon, resen veya başvuru üzerine, milletvekilleri ve dışarıdan atanmış Bakanlar Kurulu üyelerinin, siyasi etik kuralları ve diğer kanunlarda yer alan ilkelere riayet edip etmediğinin incelenmesi, araştırılması ve değerlendirilmesiyle görevli olacak.

Komisyon, milletvekilleri ve dışarıdan atanan Bakanlar Kurulu üyelerinden, kamu kurum ve kuruluşlarından, gerçek ve tüzel kişilerden her türlü bilgi ve belgeyi isteyecek; ilgili kişi ve uzmanların görüşüne başvuracak; gerektiğinde Ankara dışında ve yurtdışında çalışma ve incelemelerde bulunabilecek.

İŞ TAKİPÇİLİĞİ YAPAMAYACAKLAR

Taslakta, milletvekilleri ve Bakanlar Kurulu üyeleri açısından, yaptıkları işlerle bağdaşmayan işleri de düzenleniyor.
Buna göre, devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ve bunlara bağlı kuruluşlarda, kamu yararına çalışan dernekler, devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıflar, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, sendikalarda görev alamayacak; herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olarak kabul edemeyecek; temsilcilik, hakemlik, ücret karşılığı iş takipçiliği, komisyonculuk ve müşavirlik yapamayacak; genel sekreter, sekreter veya benzeri herhangi bir nam altında hiçbir yönetim görevi alamayacak.

Yabancı bir devlet veya milletlerarası bir kuruluş tarafından verilen idari ve siyasi, ücretli herhangi bir işi veya görevi, TBMM kararı olmadıkça kabul edemeyecek.

TBMM üyesi olmaktan kaynaklanan konum ve yetkilerini kendilerine menfaat sağlamak amacıyla, mesleklerini icrada ve işletmeleri yönetmekte milletvekilliği veya bakanlık sıfat veya kimliklerini kullanamayacak. Devletten özel teşvik, sübvansiyon veya maddi destek alan; kamuya ait ve iştiraki bankalardan milletvekilliği brüt maaşının 50 katından fazla kredi kullanan; kamu kurum ve kuruluşlarına, yerel yönetimlere ve bunlara bağlı işletmelere mal veya hizmet sunan, bunlarla kazanç sağlamaya yönelik taahhüt veya müteahhitlik ilişkisine giren firma, işletme veya şirketlerde yönetim ve denetim kurulu üyeliği, yöneticilik yapamayacak.

Banka, finans ve sigorta kurumları, menkul değer aracı kuruluşlar veya bunların iştiraklerinde ücretli veya ücretsiz görev üstelenemeyecek, arazi alım satımı yapan veya toplu konut işleriyle uğraşan kuruluşlarla menfaat ilişkisine giremeyecek. Kooperatiflerde yöneticilik ve deneticilik yapamayacak, kamu kesimiyle hiçbir ihale ve taahhüt ilişkisine giremeyecek, özelleştirme kapsamında hiçbir işleme taraf olamayacak, kamuya açık olmayan devlet bilgilerini özel çıkarı için kullanamayacak.

Görevlerini yerine getirirken sıfatlarının gerektirdiği itibar ve güvene layık olduklarını her türlü davranışla göstermekle yükümlü olan milletvekilleri ve bakanlar, bina, araç, gereç, personel ve benzeri kamu imkanlarını seçim işlerinde kullanamayacak; dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep, yaş, bedensel engeller ve benzeri sebeplerle ayrım yapamayacak; bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun hareket etmek zorunda olacak.

MAL BİLDİRİMİNDE AÇIKLIK ESAS ALINIYOR

Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanununda önemli değişiklikler öngören taslakta, mal bildiriminde bulunması zorunlu kişilerin kapsamı genişletiliyor.

Mahkemelerce usulüne göre atanmış bilirkişiler, siyasi parti genel merkez yönetim ve denetim kurulu üyeleri, radyo, televizyon ve benzeri kitle iletişim araçlarının pay sahibi gerçek kişiler ile tüzel kişilerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile sorumlu müdürler de kapsama alınıyor.

Ayrıca, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının başkanları, yönetim ve denetim kurulu üyeleri, federasyon ve konfederasyonlar dahil sendika ve sendika şubelerinin başkanları, yönetim ve denetim kurulu üyeleri yasa kapsamına giriyor.

Taslakta, mal bildiriminde gizlilik ilkesi kaldırılarak, açıklık esas alınıyor. Haksız mal edinen kişi, fiili daha ağır bir cezayı gerektiren suç oluşturmadığı takdirde, 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.