Siyaset mi, teknoloji mi

2.2 katrilyonluk helikopter ihalesi, Türkiye için Sırat Köprüsü gibi...

Ankara, 2.2 katrilyon liralık (4 milyar dolar) helikopter ihalesinde ABD ile Avrupa arasında sıkıştı. Türkiye, AB aday ülkesi olarak Avrupa firmalarını mı, yoksa uluslararası arenada Türkiye'yi destekleyen ABD'yi mi tercih edeceğine karar verecek.

ANKARA, ABD ile Avrupa arasında en zor tercihi ile karşı karşıya.

Yıllardır milyarlarca dolarlık savunma ihalelerini siyasi koz olarak kullanan Ankara, önümüzdeki 10 gün içinde sonuçlanması beklenen 4 milyar dolarlık 145 adetlik saldırı helikopteri ihalesinde, ABD ile Avrupa seçenekleri arasında sıkıntılı bir tercihle karşı karşıya kaldı.

Savunma ihalelerinde her ne kadar teknik ve taktik değerlendirme ile maliyet faktörü ağırlıklı bir rol oynuyorsa da, nihai kararın alınmasında seçilecek ülke ile siyasi ilişkilerin iklimi de her zaman önemli bir yer tutuyor.

LİSTEDE KİMLER VAR

50-50-45'lik paketler olarak şretilmesi planlanan 145 saldırı helikopteri programında, Amerikan Boeing'in Apache Longbow ve Bell-Textron'un King Cobra'sı ile Alman-Fransız konsorsiyumu Eurocopter'in Tiger, Rus Kamov'un İsrail ile işbirliği içinde üreteceği Ka-50/2 ve İtalyan Agusta'nın Mangusta A-129A tipi helikopterleri yarışıyor.

RUS UYANIKLIĞI

İhaledeki bir diğer şirket olan Rus Kamov da Türkiye'nin gş'zardı edemeyeceği bir konumda. Sanki Ruslar, Ankara'yı lehine karar vermesi konusunda kş'şeye sıkıştırmayı amaçlayan usta bir politika izliyor. Ruslar, Son yıllarda tüm dünyanın dikkatini çeken Türk-İsrail yakınlaşmasını dikkate alarak, aviyonik ve elektronik konularda İsrail'i ortak aldılar.

Avrupa: AB’ye adaysınız hadi bakalım

AB üyesi Almanya, Fransa ve İtalya ise Ankara'nın AB tam üyelik adaylığı statüsünü kazanmasından sonra Avrupa ile girilen yeni dönemde yeni işbirliği anlayışının savunma ihalelerine de yansıması gerektiğini düşünüyor. Silah şirketlerinin yöneticileri, üst düzey yabancı generaller bugünlerde bizzat Ankara'ya gelerek, hükümet ve askeri çevreler nezdinde temaslarda bulunarak yoğun bir lobi faaliyeti yürütüyorlar.

ABD: Türkiye ile balayı bozulmasın

Son dönemde, dış ilişkilerinde önemli bir çıkış yapan Ankara, bir taraftan Başkan Bill Clinton'un gezisi sonrasında ABD ile balayı dönemi yaşarken, bir yandan da Helsinki Zirvesi'nde adaylık statüsü alarak Avrupa ile ekonomik ve siyasi olarak bütünleşme yolunda tarihi adımlar attı.

Terörist Abdullah Öcalan'ın yakalanmasında istihbarat yardımında bulunan, ardından da bazı ekonomik kolaylıklar sağladığı Türkiye'nin AB adaylığı için batı başkentlerinde lobi yapan ve Bakü-Ceyhan Boru Hattı Projesi'nde Türkiye'ye kuvvetli bir destek veren ABD yönetimi, bu ihalenin bir Amerikan şirketine verilmesinin ilişkileri daha da ileri götüreceğini düşünüyor.

APACHE AH / 64 ABD

Boeing'in Apache AH-64D Longbow'u da, 70'li yıllardan beri savaş tecrübesi, üstün vurucu gücü ve manevrasıyla tanınan bir helikopter. ‘Tank katili’ olarak biliniyor. Çift motorlu, pilotun dışında bir de silah operatörü var. Her türlü kötü hava koşulunda, gece ve gündüz görev yapabiliyor. Saatteki hızı 344 km., menzili 791 km. 1200 mermi taşıyan 30mm. otomatik top, 76 mermi taşıyan 75 mm. otomatik top, 16 adet lazer güdümlü füzesi var. Körfez savaşında bu helikopterler 278 tank vurdu. Apacheler, yüksek performanslı tepe radarları sayesinde sütre gerisinden hedef saptama konusunda avantajlı. Fakat dost-düşman ayrımı yapamıyor. Bu da açık hedef tank taarruzu hariç, karmaşık hedeflere saldırı da dezavantaj. ABD ordusunun dışında Mısır, İsrail, Yunanistan, Hollanda, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve İngiltere'de kullanılıyor. Bakım ve işletme giderleri pahalı. Türk tarafının atış sistemini yerli malı olması yönündeki isteği ise şirkette rahatsızlık yaratıyor.

KING COBRA ABD

Şu anda King Cobra diye bir helikopter uçmuyor. Sadece üç helikopter üretim hattında ve ilk uçuş Ekim 2000'de. Proje ABD'de bile çok yeni, ancak üretici Bell-Textron şirketi Amerikan ordusuna dahi sipariş aldığını ve Türkiye'nin istediği süreler içinde taahhüdünü yerine getireceği garantisini veriyor. Ayrıca Bell, TSK'nin şu anda kullandığı Super Cobra ve Cobra helikopterlerinin Türkiye'de yarattığı olumlu imajdan dolayı kendisini avantajlı görüyor. King Cobra prototipi, incelendiğinde elektronik atış sistemleri, yüksek manevra kabiliyeti gibi özellikler dikkat çekiyor.

Teknik karar tamam ama

Savunma Sanayi Müsteşarlığı'nda (SSM), teknik değerlendirme çoktan bitti. Şimdi başkentte Başbakan, Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakanı'nı biraraya getirecek icra komitesi toplanmadan önce, Türkiye'nin teknik ve taktik değerlendirmesinin yanı sıra siyasi tercihini kimden yana kullanması gerektiğinin sorusunun yanıtı aranıyor. Toplantının bu ay içinde yapılması bekleniyor.

ENÖNEMLİKRİTER

Yarışmacı firmalardan Ankara'nın istediği en önemli kriterler ise teknoloji transferi, maksimum yerli katkı ve offset ile üçüncü ülkelere satış imkanı. Ankara saldırı helikopterlerini 2003 yılında uçurmayı planlıyor.

KA-50/2 RUS-İSRAİL

Kod adı ‘Silah köpekbalığı’. Rus malı Kamov Ka-50/2'nin NATO ve Amerikan standartlarına uyup uymayacağı şüpheli. Ancak, bu helikopter gelişmiş İsrail yapımı atış sistemleri, çift pal, dikine etkin kalkış, pilot fırlatma, Türkiye'ye full teknoloji transferi, saatte 432 km.lik yüksek hızı gibi artıları ile dikkat çekiyor. Ka-50/2'ler ayrıca çok ucuz. Ruslar mal karşılığı vermeyi bile teklif ediyor. Türkiye'nin pilot düzenini arka arkaya istemesine rağmen, iki pilotu yanyana oturtan KA-50/2'de sola ve özellikle sağa manevralar bazen problemler yaratıyor. Kompozit malzeme yüzdesi de düşük. Bu metal helikopteri hem ağırlaştırıyor, hem de digital anlamda kolay hedef yapıyor.

TIGER ALMANYA-FRANSA

Eurocopter'ın Tiger'ında ise firma içinde ciddi sorunlar yaşanıyor. Fransız tarafı Türkiye'ye teknoloji transferi veya taarruz amaçlı silahların satışında sorun çıkarmazken, Alman tarafı sorun yaratıyor. Helikopterin savaş tecrübesi yok. Tek modelde keşif ve saldırı modeli Türkiye için üretilecek. Tüm yüklerin tek modele Türkiye'nin isteği doğrutusunda montesi aerodinamik, motor performansı gibi kriterleri değiştirebilir. Ancak helikopter yeni teknoloji, kıvrak ve en son sistem elektronik sistemlere sahip.

MANGUSTA 129 İTALYA

Önceleri teknik değerlendirme de önde olan, ancak bir ulusal ihalede uluslararası ilişkilerin kurbanı olma durumu ile karşılaşan İtalyan Agusta firmasına en büyük darbeyi İtalyan Başbakanı Massimo D'Alema vurdu. Terörist Abdullah Öcalan krizinin başından bu yana Türkiye'ye karşı anlamsız tutumu ile tepki toplayan D'Alema'ya rağmen şirket Türkiye'ye teknoloji vermeyi garanti ediyor. Bu helikopterin, manevra ile atış gücü gibi teknik özellikleri ile de artı puanları mevcut. Saatteki hızı 341 km. Ancak İsrail'le işbirliği yapan şirketin helikopteri diğerleri ile kıyaslandığında negatif yönde hafif.