Sivastopol üssü ABD için kaygı yaratıyor
Güncelleme Tarihi:
Ukrayna’nın ucuz doğalgaz karşılığında Rusya’nın Sivastopol deniz üssündeki varlığını 25 yıl daha uzatması Karadeniz’deki askeri dengeyi kısa vadede değiştirmeyecek ancak ABD’nin bölgedeki hedefleri için engel yaratacak.
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, anlaşmanın önemli olmadığını söyledi. Bunun Ukrayna'nın yeni devlet başkanı Viktor Yanukoviç’in ABD ve Rusya’yla kurduğu ilişkilerde denge sağlamak için atılmış bir adım olduğunu ifade eden Clinton, “Bizce mantıklı” dedi.
Ancak analistler anlaşmanın, Batı’nın Ukrayna’da demokratik bir dönüşüm yaratma çabalarına zarar vereceğini ve yolsuzluğun pençesindeki enerji sektöründe yapılacak reformları erteleyebileceğini savundu. Analistlere göre ülkede yıllar süren istikrarsızlığın ardından yeni bir iç çatışmaya sürüklenmesi de söz konusu.
Bazıları anlaşmanın Rusya’nın komşuları üzerindeki etkinliğini artıracağını ve NATO’nun Ortadoğu ve Orta Asya’daki potansiyel düşmanlarına karşı Karadeniz’i üs olarak kullanma planlarını engelleyebileceğini ifade etti. Örneğin, Pentagon İran’a karşı kullanmayı planladığı füze kalkanlarının bir kısmını Karadeniz’deki gemilere yerleştirmeyi planlıyordu.
Rusya Başbakanı Vladimir Putin, dün mecliste yapılan oylama öncesinde yaptığı Kiev ziyaretinde anlaşmayı Ukrayna’yla ilişkilerde bir dönüm noktası olarak gördüğünü belirtti. Putin, Rusya’nın Sivastopol’daki varlığını sürdürmek için ne kadar parayı gözden çıkardığının altını çizdi.
“Fahiş bir fiyat teklif ediliyor” diyen Rusya Başbakanı, Ukrayna’nın elde ettiği indirimin 40 ile 45 milyar dolar civarında olduğunu söyledi. Putin, “Bu paraya bir sürü üs inşa ederdik ama bizim için harcadığımız paradan çok Ukrayna’yla işbirliğimiz daha önemli” dedi.
Ancak küresel durgunluktan büyük zarar gören ve IMF’den destek isteyen Ukrayna, Rusya’nın doğalgaz için belirlediği fiyatları ödeyemeyecekti. Ancak anlaşmayı eleştirenler Ukrayna’nın üsle ilgili kira anlaşmasını uzatmadan da indirim isteyebileceğini çünkü Rusya’nın Avrupa’ya doğalgaz satmak için Ukrayna’nın boru hatlarına ihtiyaç duyuyor.
Anlaşma Ukrayna’nın Rus doğalgazını geçen yıl belirlenen fiyatlar üzerinden yüzde 30 indirimli satın almasını öngörüyor. Ancak Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi araştırmacısı Edward Chow, “Geçen yıl anlaşılan fiyatlar o kadar yüksekti ki bu anlaşmayla ancak normal piyasa seviyesine çekilmiş oldu” dedi. Chow, Rusya’nın düşen talep ve fiyatlar doğrultusunda şimdiden diğer Avrupa ülkeleriyle doğalgaz indirim anlaşmaları yapmaya başladı.
Ancak Ukrayna’yla yapılan anlaşma da daha öncekiler gibi sürdürülebilir değil ve Avrupa’ya enerji akışını tehdit ediyor. Anlaşma Ukrayna’nın önümüzdeki yıllarda ihtiyaç duyacağından fazla doğalgaz satın almasını öngörüyor ama Rusya’nın Ukrayna’nın boru hatlarını kullanmaya devam etmesini gerektirmiyor. Kremlin kendi boru hatlarını inşa etmeyi planlıyor.
George W. Bush yönetimi yetkililerinden, şu an da German Marshall Fund’da analist olarak görev yapan David J. Kramer, anlaşmanın Rusların, Sovyetler Birliği’yle ilgili duygularını yeniden uyandırabileceğini söyledi.
Rusya’nın kira anlaşmasının 2042’ye kadar uzatılması kararıyla ilgili duygular dün mecliste oylama sırasında yumrukların konuşmasıyla ortaya çıktı. Ancak Yanukoviç ve taraftarları muhalefet karşısında az farkla da olsa önde oldukları için anlaşmayı meclisten geçirmeyi başardı.
Yeni anlaşma Karadeniz’e kıyısı olan diğer ülkelerde, özellikle Gürcistan’da kaygı yarattı. Rusya’nın donanması zayıf bir durumda olsa da, Moskova Fransa’dan aldığı Mistral sınıfı helikopter uçaklarıyla durumu düzeltmeye çalışıyor.
Karadeniz ülkeleri arasında NATO üyesi olan üç ülkeden biri olan Romanya’dan savunma analisti Radu Tudor, Rusların Sivastopol’daki varlığını artırmasının askeri değil siyasi bir sorun yarattığını ifade etti. Tudor, “Soğuk Savaş’tan beri güvenlik anlayışı değişmedi, NATO hala düşman olarak görülüyor. Dolayısıyla Karadeniz’in Rus gölünden NATO denizine dönüştürülmesi çok daha zor olacak” dedi.