Sıvas'a 33 idam

Sivas'ta 2 Temmuz 1993'te Madımak Oteli'ni yakarak 37 kişinin ölümüne neden olmaktan yargılanan 27'si tutuklu 99 sanıklı davada 38 idam kararı çıktı. Bu sanıklardan 5'inin cezası hapse çevrildi.

Ankara 1 Numaralı DGM, şeriatçı ayaklanmaya dönen, ‘Cumhuriyet burada kuruldu, burada yıkılacak’ sloganlarının atılarak, 37 kişinin ölümüyle sonuçlanan Sıvas olayları sonrasında açılan ve tam 4 yıldır süren tarihi davada dün 38 idam kararı verdi.

Ankara DGM Başkanı, sabah duruşmayı açtıktan sonra salona gelen 12 sanığa son sözlerini sordu. Sanıklar, suçsuz olduklarını ve beraatlerini istediler. Mahkeme Başkanı Orhan Karadeniz, kararı açıklamak üzere duruşmayı saat 15.30'a erteledi. Sanıklar salondan dışarı çıkarılırken, İBDA-C ve Bozkurt işareti yaptılar. Başkan Karadeniz, öğleden sonra kararı açıklamadan önce, dinleyicileri, ‘‘Burası tiyatro salonu değil. Mahkeme salonu, adalet yeri’’ diye uyardı ve karara tepki göstereceklere 6 ay hapis cezası vereceğini söyledi. Bunun üzerine, DGM'nin, 4 yıl önce verdiği hapis cezalarına büyük tepki gösteren, mahkeme üyelerine çakmak, bozuk para fırlatan sanıklar, idam kararlarını büyük bir sükunetle karşıladılar ve olay çıkarmadılar.

27'si tutuklu 99 sanıktan 33'ünün suçlarını ‘sabit’ gören DGM, bu sanıkları TCK'nın 146/1 maddesindeki ‘Anayasal devlet düzenini zorla bozmaya kalkışmaktan’ oybirliğiyle idama mahkûm etti. Bu sanıklardan Sedat Yıldırım, Temel Toy, Ali Teke ve Durmuş Tufan, 18 yaşından küçük oldukları için ölüm cezaları 20'şer yıl hapse indirildi. Akli dengesi bozuk olan Yusuf Şimşek'e verilen idam cezası ise 15 yıl hapse çevirildi. DGM, 40 sanığı da 5 yılla 7 yıl 6'şar ay arasında değişen hapis cezalarına çarptırdı. Yargıtay'ın bozmasına uyan ve suç vasfını ağırlaştırarak, ‘yangın çıkararak, ölüme sebebiyetten’, ‘laik devlet düzenini yıkma olarak’ değiştiren DGM, 146/3'ten cezalandırılmaları istenen 11 sanığın kararına karşı direndi. DGM sanıkları ‘Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’ndan cezalandırdı. Sanıkların durumunu Yargıtay Ceza Genel Kurulu karara bağlayacak. 14 sanık da beraat etti. Firarda olan Murat Songur, Ali Temiz, Sadettin Temiz, Eren Ceylan Murat Karataş, Bülent Düvenci'nin dosyaları ise tefrik edildi. Osman Çıbıkçı, Yıldırım Yüksel, Özay Karatürk ve Fatih Erdem de tahliye edildi. Bu arada kararın açıklamasından sonra muhtemel olaylara karşı Sıvas'ta güvenlik önlemleri artırıldı.

İşte idamlıklar

DGM'nin idamına karar verdiği 33 sanığın adları ise şöyle: Cafer Tayyar Soykök, Muhsin Erbaş, Harun Gülbaş, Bekir Çınar, Erol Sarıkaya, Mevlüt Atalay, Ahmet Turan Kılıç, Kenan Kale, Harun Yıldız, Zafer Yelok, Faruk Ceylan, Yunus Karataş, Halil İbrahim Düzbiçer, Ömer Faruk Gez, Ali Kurt, Ahmet Oflaz, Ekrem Kurt, Erkan Çetintaş, Faruk Sarıkaya, Hayrettin Gül, Harun Kavak, Süleyman Toksun, Hayrettin Yeğin, Adem Kozu, Mehmet Yılmaz, Mustafa Uğur Yaraş, Faruk Belkavli, Ömer Demir, Alim Özhan, İbrahim Duran, Ethem Ceylan, Vahit Kaynar ve Turan Kaya.

4 yıllık yargılama maratonu

Sivas davasının 4 yıl süren dava maratonu ilginç bir seyir izledi. Aylarca Ankara, Kayseri, Sivas arasında gidip gelen dava dosyasında peşpeşe görevsizlik kararları verildi. Bunun üzerine yargılama merciini de aynı suç vasfı gibi Yargıtay belirledi. Yargıtay 10'uncu Ceza Dairesi görevli mahkemenin Ankara 1 Numaralı DGM, suçun da TCK'nın 146'ncı maddesi olduğu sonucuna vardı. Sivas davası da böylece 21 Ekim 1993'te 79'u tutuklu 124 sanıkla başladı. İlk duruşmada sanıkların mahkemede toplu halde öğle namazı kılmaları ile tartışma kavgaya dönüştü. İlk günden itibaren salona hakim olan gerginlik 25 Mart 1993'te duruşmaların basına kapatılması ile sonuçlandı. Bu karara en ağır ‘protesto’ da Sivas mağdurlarına yardım için kurulan Türkiye Barolar Birliği'nin Hukuk Komisyonu'ndan geldi. Komisyon, ‘Abdülhamit Anayasasında bile duruşmaların herkese açık olduğu kuralı benimsenmiştir’ açıklaması ile DGM'ye ilk ağır eleştiriyi yaptı.

Sivas davası kapalı kapılar ardında sürerken, ikinci kıyamet dönemin Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcısı Nusret Demiral'ın esas hakkındaki mütaalasını sunması ile kopmuştu. Demiral, 48 sayfalık mütaalasında Aziz Nesin ve şenliği düzenleyen Pir Sultan Abdal Kültür Derneği'nin görevlilerini ‘tahrikçilikle’ suçlamış ve haklarında suç duyurusunda bulunulmasını istemişti. DGM'de ilk yargılamısı sonunda, Nesin hakkında suç duyurusunda bulunmamış ancak, Nesin'in varlığını ‘tahrik’ nedeni sayarak, ceza indirimine gitmişti.

7.5 yıla mahkum olanlar

Metin Ceylan, Haydar Şahinoğlu, Hasan Basri Koç, Muhammet Nuh Kılıç, Yıldırım Yüksel, Nevzat Aydın, Orhan Demir, Yılmaz Ceylan, Adem Ağbektaş, Latif Karaca, Abdülkadir Arıdıcı, Sadettin Yüksel, Serhan Özgentürk, Osman Çıbıkçı, Fatih Erdem, Ramazan Önder, Tufan Caymaz, Adem Bayrak, Hüseyin Kaya, Halis Turan, Ünal Berka, Osman Düzardıç, Bülent Karayiğit, Özay Karatürk, Zayim Bayat, Zekeriya Tekin, Gazi Tufan. 7.5 yıl ceza alan Tekin Arıs ile Muammer Özdemir ise suç tarihinde 18 yaşını doldurmadıklarından cezaları 5 yıla indirildi. Bülent Güldü de suç tarihinde 18 yaşını doldurmadığından iki yıla mahkum oldu.

DGM, ilk yargılama sonunda 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet ettikleri gerekçesiyle 3'er yıl hapis cezalarına mahkum edilen ve bu mahkumiyetleri Yargıtay'da 146/3 şeklinde bozulan sanıklar Yalçın Kepenek, Yusuf Ziya Eliş, Engin Durna, Metin Yokuş, Ahmet Kaşkaya, İlhami Çalışkan, Bünyamin Eliş, Özkan Doğan, Bülent Güldü, Çetin Asamaka ve Mustafa Dürer hakkındaki ilk kararda direndi.

Madımak'ta ölenler

Pir Sultan Abdal Kültür Şenliği için gittikleri Sivas'ta, 7.5 saat süren cumhuriyet tarihinin en büyük gerici ayaklanması sonrasında Madımak Oteli 35 kişiye mezar olmuştu. ‘Yaşasın Hizbullah, Zafer islamın, Laik düzen yıkılacak, Şeriat isteriz, Şeriat gelecek zulüm bitecek, Şeytan Aziz, Sivas Aziz’e mezar olacak, Cumhuriyet Sivas'ta kuruldu, Sivas'ta yıkılacak' sloganları atan azgın kalabalık oteli de yakmıştı. İki gösterici ise polis kurşunu ile yaşamını yitirmişti. Otelde yaşamını yitiren 35 kişi şunlar:

Sait Metin, Uğur Kaynar, Huriye Özkan, Erdal Ayrancı, Asuman Sivri, Yasemin Sivri, Asım Bezirci, Koray Kaya, Menekşe Kaya, Edibe Ağbaba, Muhlis Akarsu, Mubibe Akarsu, İnci Türk, Sehergül Ateş, Özlem Şahin, Behçet Sefa Aysan, Yeşim Özkan, Nurcan Şahin, Nesimi Çimen, Muammer Çiçek, Murat Gündüz, Belkıs Çakır, Handan Metin, Ahmet Özyurt, Şükrü Gültekin, Serkan Doğan, Mehmet Atay, Gülender Akça, Gülsüm Karababa, Metin Altıok, Serpil Canik, Asaf Koçak, Kenan Yılmaz,Ahmet Öztürk, yabancı uyruklu Carina Johanna Theodora.

Heyetin tümü değişti

Sivas katliamı davası başladığı zaman Heyetin Başkanı Muammer Ünsoy, üyeleri Yılmaz Çamlıbel ve Hakim Albay Ertan Urunga idi. Hakim Albay Ertan Urunga'nın 4. Kolordu Komutanlığı Adli Müşavirliği görevine atanmasının ardından yerine Hakim Albay Çetin Güvener getirildi. Davanın ilk kararını Muammer Ünsoy, Yılmaz Çamlıbel ve Çetin Güvener'den oluşan heyet verdi. Daha sonra Başkan Muammer Ünsoy, Yargıtay'a üye seçilirken, Hakim Albay Çetin Güvener emekli oldu. Sivil üye Yılmaz Çamlıbel ise Ankara 3. Asliye Ceza Mahkemesi'ne hâkim olarak atandı. Yargıtay'ın bozma kararından sonra davaya yepyeni bir heyet bakmaya başladı. Dünkü kararda Mahkeme, Başkan Mehmet Orhan Karadeniz ve üyeler Hâkim Albay Erman Başol ve Metin Yüksel'den oluştu.