Sivas Davası'nın 7 yıllık seyri

Sivas'ta, Madımak Oteli'nin 2 Temmuz 1993'te yakılması sonucu 37 kiÅŸinin yaÅŸamını yitirdiÄŸi olaylardan sonra yaklaşık 7 yıl süren yargılama sonunda, 33 sanık idam, 4 sanık 20'ÅŸer yıl, 1 sanık 15 yıl, 9 sanık 7 yıl 6'ÅŸar ay, 1 sanık da 5 yıl ağır hapis cezasına mahkum edildi.Sivas olayları ile ilgili dava süreci şöyle geliÅŸti: Halk ozanı Pir Sultan Abdal'ı anma etkinliklerinde, 2 Temmuz 1993 günü cuma namazından çıkan bir grup, Aziz Nesin'in, Salman Rüşdi'nin ''Åžeytan Ayetleri'' isimli kitabını Aydınlık Gazetesi'nde yayımlamasını bahane ederek, Madımak Oteli'ni ateÅŸe vermiÅŸti. Sanatçıların da aralarında bulunduÄŸu 37 kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸi olaylardan sonra baÅŸlatılan soruÅŸturmalar kapsamında Kayseri DGM'de 94 kiÅŸi hakkında 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu'namuhalefet, Sivas Ağır Ceza Mahkemesi'nde 78 kiÅŸi hakkında ''yangın çıkartarak 35 kiÅŸiyi öldürmek, 45 kiÅŸiyi öldürmeye tam kalkışmak'', Sivas Asliye Ceza Mahkemesi'nde ise 102 kiÅŸi hakkında 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet suçlarından dava açıldı. Sivas ve Kayseri'de açılan üç ayrı dava, güvenlik gerekçesiyle Ankara'ya alındı. Ankara Ağır Ceza ve Asliye Ceza mahkemelerinin görevsizlik kararı vermesi üzerine, dosyalar Ankara DGM'ye gönderildi.Ankara DGM de oyçokluÄŸu ile görevsizlik kararı vererek, bu konudaki uyuÅŸmazlığı çözmesi için üç ayrı dava dosyasını Yargıtay'a gönderdi. GÖREVLÄ° MAHKEME ANKARA DGMYargıtay'ın, ''sanıkların eylemlerinin TCK'nın 146. maddesi kapsamında deÄŸerlendirilmesine ve davaya bakmakla görevli mahkemenin Ankara DGM olduÄŸuna'' karar vermesinin ardından, dosya tekrar bu mahkemeye geldi. Ankara 1 No'lu DGM'de, 79'u tutuklu 124 sanığın yargılanmasına, 21 Ekim 1993 PerÅŸembe günü baÅŸlandı ve 18 duruÅŸma sonunda 26 Aralık 1994 Pazartesi günü hüküm kuruldu.DGM, 124 sanıktan 26'sını, 'birden ziyade kiÅŸiyi yangın çıkarmak suretiyle öldürme, faili belli olmayan adam öldürme'' suçlarından 20 yıl hapis cezası çarptırdı, ancak olayda yazar Aziz Nesin'in tahrikini gerekçe göstererek cezaları 15 yıla indirdi.Mahkeme, 60 sanığı 2911 sayılı Kanunu'na muhalefet suçundan 3'er yıl hapis cezası mahkum etti. Yakalanamayan eski Sivas Belediyesi Meclis Ãœyesi Cafer Erçakmak'ın dosyasını ayıran mahkeme, 37 kiÅŸinin deberaatını kararlaÅŸtırdı. Karar, dönemin Ankara DGM BaÅŸsavcısı Nusret Demiral ile müdahil avukatlarınca temyiz edildi.ÅžEVKET KAZAN'IN KATILMA Ä°STEMÄ°Eski Adalet Bakanlarından, kapatılan RP'nin Genel BaÅŸkan Yardımcısı Åževket Kazan, sanık avukatı olarak duruÅŸmalara katılma talebinde bulundu. Müdahil avukatları, bir milletvekili olarak Kazan'ın, Anayasa'ya göre, ''devletin anayasal düzenini bozmaya kalkışma'' suçundan yargılanan sanıkların avukatlığını yapamayacağını belirterek, itiraz ettiler. Mahkemenin talebini reddettiÄŸi Kazan, duruÅŸma salonunu terk etmek zorunda kaldı. YARGITAY BOZDUTemyiz baÅŸvurularını inceleyen Yargıtay 9. Ceza Dairesi, olayın TCK'nın 146. maddesi kapsamına girdiÄŸine karar verdi. Daire, sanıklardan 42'sinin bu maddeye göre idam, 39 sanığın da TCK'nın 146-3maddesinde öngörülen ''Anayasal düzeni zorla bozmaya kalkışmaya iÅŸtirak'' suçundan 5 ile 15 yıl arasında deÄŸiÅŸen ağır hapis cezasıyla yargılanması gerektiÄŸini bildirdi. Yargıtay, 25 sanığın beraatına iliÅŸkin kararı onarken, 3 sanık hakkında verilen 3'er yıllık mahkumiyeti ise gerekçeleri yazılmadığı için bozdu, yine 3'er yıl hapis cezalarına mahkum olan 14 sanığın da beraat etmeleri gerektiÄŸini bildirdi. Aziz Nesin'den dolayı bazı sanıkların cezalarında ''ağır tahrik'' gerekçesiyle yapılan indirimi yerinde bulmayan Yargıtay, bazı sanıklarhakkında ölen maktul ve maÄŸdur sayısınca ayrı ayrı uygulama yapılması gerekirken, tek ceza tayini öngörülmesinin de yasaya aykırı olduÄŸunu belirtti. İKÄ°NCÄ° YARGILAMAAnkara 1 No'lu DGM'de, bozma kararından sonra, 19 Kasım 1996 Salı günü ikinci kez görülmesine baÅŸlanan dava, 14 duruÅŸma sonra karara baÄŸlandı.  DGM, ikinci yargılamada, bozma ilamına büyük oranda uydu. Mahkeme, ikinci kararında, 33 sanığı idam cezasına mahkum ederken,4 sanığı 20'ÅŸer yıl, 1 sanığı 15 yıl, 27 sanığı 7 yıl 6'ÅŸar ay, 2 sanığı 5'er yıl ağır, 1 sanığı ise 2 yıl hapis cezasına çarptırdı. DGM, ilk yargılama sonunda 3'er yıl hapis cezasına mahkum edilen 11 sanık hakkındaki ilk kararında direnirken, 14 sanığın beraatını kararlaÅŸtırdı. Mahkeme, 6 sanık hakkındaki dava dosyasının ayrılmasınakarar verirken, kararla birlikte tutuklu 4 sanığı tahliye etti. YARGITAY'DAN Ä°KÄ°NCÄ° BOZMAYargıtay 9. Ceza Dairesi, bu kez, 33 sanık hakkındaki idam kararını usul yönünden bozdu. Daire, usul eksikliÄŸi olarak sanıkların ''nüfus cüzdanlarındaki mühürlerin okunmaması ve soyadlarındaki çeliÅŸkiyi'' gösterdi. 7 yıl 6 ay ağır hapis cezasına çarptırılan Muhammet Nuh Kılınç hakkındaki kararı ''sanığa bozmadan sonraki diyecekleri sorulmadığı için'' bozan Yargıtay, TCK'nın 146/3. maddesine göre ''Anayasal düzenizorla bozmaya iÅŸtirakten'' önce idam, daha sonra indirim yapılarak 20 yıl ağır hapis cezasına mahkum edilen Sedat Yıldırım, Temel Toy, Ali Teke ve DurmuÅŸ Tufan hakkındaki hükümde ise bir eksiklik bulmadı. Bu sanıklar hakkındaki karar, diÄŸer idam cezasına çarptırılan sanıklar arasındaki fiili ve hukuki irtibat bulunduÄŸu gerekçesiyle bozuldu. Yargıtay, Yusuf ÅžimÅŸek hakkındaki hükmü ise ''kamu hizmetlerinden yasaklanması süresinin fazla hesaplanması ve diÄŸer idam cezasına çarptırılan sanıklar yönünden baÄŸlantılı bularak'' bozdu. 2911 sayılı Yasa'ya göre ceza alan 11 sanık hakkındaki hüküm de bozuldu. Yüksek Mahkeme, 49 sanık hakkındaki hükmü ise onadı. DOSYA, 3. KEZ DGM'DEDGM'de üçüncü kez görülmesine 26 Åžubat 1999'da baÅŸlanan davada, sanıklar Mevlüt Atalay, DurmuÅŸ Tufan ve Ali Kurt, PiÅŸmanlık Yasası'ndan yararlanmak istediklerini söylediler. Bu talep üzerine mahkeme, 3 sanığın PiÅŸmanlık Yasası'ndan yararlanıp yararlanamayacaklarının bildirilmesi için İçiÅŸleri Bakanlığı'na müzekkere yazdı. Müzekkerinin cevabı, 26 Mayıs 2000'deki celsede geldi ve Bakanlık, 3 sanığın PiÅŸmanlık Yasası'ndan yararlanamayacaklarını bildirdi. Ankara 1 No'lu DGM, davanın baÅŸladığı 21 Ekim 1993'ten sonra 6 yıl 7 ay 26 gün süren yargılama sonunda 3. kararını 16 Haziran 2000'de açıkladı. Mahkeme, bu kararında 33 sanığı idam, 4 sanığı 20'ÅŸer yıl, 1sanığı 15 yıl, 9 sanığı 7 yıl 6'ÅŸar ay, 1  sanığı ise 5 yıl ağır hapis cezasına çarptırırdı, 2 sanığın dosyasını ayırdı.Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 10 Mayıs 2001 tarihinde, 20 yıl ağır hapis cezası alan DurmuÅŸ Tufan, idama mahkum edilen Mevlüt Atalay ve Ali Kurt hakkındaki hükümleri, PiÅŸmanlık Yasası'nda yararlanma talepleri konusunda bir karar verilmemesi nedeniyle bozmuÅŸ, diÄŸer cezaları onamıştı. Ankara 1 No'lu DGM, 4 Nisan 2002 tarihinde, sanıkların PiÅŸmanlık Yasası'ndan yararlanma koÅŸullarının oluÅŸmadığına karar vererek, Ali Kurt ve Mevlüt Atalay'ı idam, DurmuÅŸ Tufan'ı da  20 yıl ağır hapis cezasına mahkum etmiÅŸti.MAHKEME HEYETÄ° TAMAMEN DEĞİŞTÄ°Dava baÅŸladığı zaman Ankara 1 No'lu DGM'nin BaÅŸkanı Muammer Ãœnsoy,üyeleri Yılmaz Çamlıbel ve Hakim Albay Ertan Urunga idi. Hakim Albay Ertan Urunga'nın 4. Kolordu Komutanlığı Adli MüşavirliÄŸi görevine atanmasının ardından yerine Hakim Albay Çetin Güvener getirildi. Sivas davasının ilk kararını Muammer Ãœnsoy, Yılmaz Çamlıbel ve Çetin Güvener'den oluÅŸan heyet verdi. İlk karardan sonra BaÅŸkan Muammer Ãœnsoy, Yargıtay'a üye seçilirken, Hakim Albay Çetin Güvener emekli oldu. Sivil üye Yılmaz Çamlıbel ise önce Ankara 3. Asliye Ceza Mahkemesi HakimliÄŸi'ne, daha sonra da Ankara 9. Ağır Ceza Mahkemesi BaÅŸkanlığı'na atandı. Yargıtay'ın bozma kararından sonra ikinci yargılamada mahkemeye, Mehmet Orhan Karadeniz baÅŸkanlık ederken, üyelikleri ise Deniz Kıdemli Hakim Albay Erman BaÅŸol ve Metin Yüksel yaptı. Çıkarılan bir yasayla askeri hakim ve savcıların DGM'lerden alınmasının ardından Albay BaÅŸol, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi'ne atandı ve Hakim Yüksel de heyetten ayrıldı. Davada 3. kararı ise BaÅŸkan Karadeniz ile sivil üyeler Süreyya Gönül ve Ä°smail Tiryaki'den oluÅŸan heyet verdi.Â