Sistem mühendisi gözüyle eÄŸitim

YÖK yasasında yapılan deÄŸiÅŸikliklerle eÄŸitim yeniden kamuoyunun gündemine geldi. Konu güncelliÄŸini yitirmeden görüşlerimi sizlerle paylaÅŸmak istedim. Bir sistem mühendisi bakışı getirmek istiyorum.Türkiye’de eÄŸitimin büyük sorunları var: Herkes eÅŸit eÄŸitim olanağına sahip deÄŸil. Birçok köyde okul yok. BirçoÄŸunda tek öğretmenle 5 sınıf aynı anda okutuluyor. Sınıflar kalabalık. Okul yetersizliÄŸi nedeniyle bir kısmında sabah ve öğleden sonra olmak üzere çift öğrenim yapılıyor. Ders araç ve gereçleri yetersiz. Ders içeriklerinin hangi amaca hizmet ettiÄŸi tanımlanmamıştır. Sistem, ezbere dayalı, çocuklara belirli bilgileri zorla öğretmek üzerine kurulan bir eÄŸitim düzenidir. EÄŸitim temelde parasızdır ama aileler okullara vermediÄŸi paraları dershanelere verir. Liseyi bitiren bir genç, üniversite sınavını kazanamadığında ne yapacağını bilemez. 11 yıl boyunca hayatta baÅŸarılı olabilecek becerileri kazanamamıştır. Ä°ÅŸe almak için üniversite diploması istenir. Diplomalı iÅŸsizler çoÄŸalmıştır. Gençler okudukları dalda iÅŸ bulamaz. Ãœniversiteler ciddi bir ön araÅŸtırmaya gerek duymadan bölümler açarlar. Ãœlkede ne kadar mühendise, doktora, hukukçuya ihtiyaç vardır bilinmez. Ara iÅŸgücü eÄŸitimi de gereksinimleri karşılamaktan uzaktır. Genel olarak eÄŸitimin niteliÄŸi yeterli deÄŸildir. Daha bir sürü sorun sayılabilir. Ama en temel sorun, bugünkü eÄŸitim sisteminin, dönüşmeye çalıştığımız bilgi toplumunun, araÅŸtırmacı, yaratıcı, giriÅŸimci, yenilikçi, öğrenmeyi öğrenmiÅŸ bireylerini yetiÅŸtirmekten çok uzak oluÅŸudur. Önce biliÅŸimde kullanılan bir yöntemi açıklamak istiyorum. Program yazarken, sistem tasarlarken iki yaklaşım vardır. Birincisi sıradüzen olarak en aÅŸağıdan, en küçük birimden baÅŸlayıp sonra bu birimleri birleÅŸtirerek ana yapıyı ortaya çıkarmaktır. Buna aÅŸağıdan yukarı yaklaşım denir. Ä°kincisi bunun tersini yapmaktır. Önce sistem ve bunu oluÅŸturan birimler genel çizgileriyle ortaya konur. Bunların iÅŸlevleri ve birbirleriyle iliÅŸkileri belirlenir. Daha sonra aÅŸağılara inilerek birimler ve onların ayrıntıları ele alınır. Buna da yukarıdan aÅŸağıya yaklaşım denir. Konuya göre bu yaklaşımlardan birini benimseyerek yola koyulursunuz. BASÄ°TE Ä°NDÄ°RGEMEK İÇİNBen olaya çok yukarıdan, sanki uzay istasyonundan bakar gibi bakıp bir deÄŸerlendirme yapacağım. Yani yukarıdan aÅŸağıya yöntemini benimseyerek genel çizgileri ile eÄŸitimi bir sistem gibi ele alıp deÄŸerlendirmek istiyorum. Bu yaklaşım çoÄŸu karmaşık konuları ayrıntılardan arındırarak basite indirger ve sorunu kolayca algılayıp çözmenize yardım eder.EÄŸitim sisteminin üç temel bileÅŸeni vardır. 1. Temel EÄŸitim: Bugünkü ilk, orta ve lise eÄŸitimini kapsar. Süresi bunların toplamı kadar olması gerekmez. Tekrarlar ve gereksiz bilgiler ayıklandığında 1 veya 2 yıl daha kısa olabilir. Herkesin bu eÄŸitimi alması zorunlu olmalıdır. Bundan sonra öğrenime devam etmek isteyenler aÅŸağıdaki iki yoldan birini izleyerek eÄŸitimlerini tamamlarlar.2. Meslek EÄŸitimi: Bu iki yıllık süreçte her sektör için gerek duyulan meslek elemanları, ara iÅŸgücü yetiÅŸtirilir. Bu kiÅŸilerin istedikleri zaman üniversite öğrenimi görmeleri mümkün olmalıdır. Girecekleri bölüme baÄŸlı olarak gerekli hazırlık dönemini baÅŸarıyla geçerlerse üniversite mezunu olabilmeliler.3. Yüksek Öğrenim: Ãœniversitede okumak isteyenlerin izleyeceÄŸi yoldur. 4 yıl ve daha sonrası uzmanlık edinmek isteyenler içindir. Herkesin üniversite mezunu olması gerekmez. Sistem çok basittir. Her bileÅŸenin amaçlarını doÄŸru ortaya koyup bunlar arasındaki iliÅŸkileri belirleyerek saÄŸlam bir eÄŸitim sistemi oluÅŸturulabilir. Genel yapıyı belirledikten sonra bileÅŸenlerin ayrıntılarına inip gerekli tanımlamalar yapılabilir. EÄŸitim dendiÄŸinde yalnızca okula giden çocuklarımız akla gelmemelidir. DiÄŸer bireylerin de biliÅŸim okuryazarlığı, yeni meslekler edinme gibi eÄŸitim gereksinmeleri vardır. YaÅŸam boyu öğrenme kavramı artık gündemdedir. Okulsuz, öğretmensiz öğrenmeyi bilmemiz ve her an yeni ÅŸeyler öğrenme ihtiyacımızı bu yolla karşılamamız gerekmektedir. EÄŸitimin bu kadar temel sorunları varken YÖK yasasındaki deÄŸiÅŸikliklerin öncelikle ele alınmasını anlamakta zorluk çekiyorum. EÄŸitimin sorunları böyle ucundan tutularak çözülemez. Bir eÄŸitim reformuna gerek vardır. Bu hükümetten bunu beklerdim.Â