Sıra altına girmek Japon çocuğun hakkı!

Okullar kısa bir süre sonra açılacak. Hem de artçı deprem tehlikesi devam ederken. Belki de iki milyon öğrenci bu yıl okul binasındayken bir çok kez depremle yüzleşecek. Peki öğrenciler deprem sırasında ne yapacaklarını biliyorlar mı?

Okul binalarında depreme karşı alınacak önlemler konusunda her kafadan bir ses çıkıyor. Okullar çok yakında açılacak ama hálá öğrencilerin bir artçı depremde nasıl davranmaları gerektiği konusu netlik kazanmadı. İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün hazırladığı önlem paketlerinde öğrencilere Japonya'daki gibi sıra altına girmeleri öğütleniyor. Ama birçok nokta gözardı edilerek.

Öncelikle Japonya'da binalar çökmüyor. Sıralar ise, öğrencilerin girmesine fırsat verecek şekilde tasarlanmış. Uzmanlara göre sıra altına girmenin yıkılmayacak binalarda bir anlamı var. Yoksa göçen bir binayı tahta bir sıranın taşıması mümkün değil. Buna sınıfların kalabalıklığı, sıraların eskiliği ve ahşap oluşu da eklenince Japon modelinin bize uyarlanması zor görünüyor.

Hazır model olmaz

AKUT görevlisi Mehmet Tanrıverdi, bu konuda uzman olmadıklarını vurguladıktan sonra görüşlerini şu şekilde aktarıyor: ‘‘Eyüp'te yıkılacak bir binaya mankenler yerleştirdik. Yıkımdan sonra sıra altındaki mankenlerin hepsinin kırıldığını gördük. Sıraların yanında duran mankenlerin bir kısmına ise zarar gelmemişti ve sürünerek bu mankenlere ulaşabildik.’’

Tanrıverdi şöyle konuşuyor: ‘‘Binanın yıkılmayacağından emin olduğunuzda sıra, masa ve kapı altına girmek doğrudur. Odanın içindeki eşyaların üzerinize düşmesini engellersiniz. Ama bina yıkılacaksa sıra ve masanın koruması mümkün değil. Bugüne kadar hiç kapı eşiğinden ya da bir eşyanın altından canlı çıkarmadım.’’

Çok katlı okullarda sıraların diziliminin bile önemli olduğunu vurgulayan Tanrıverdi, Meksika depreminde de yıkılan bir okulda sıra altına giren öğrencilerin öldüğünü hatırlatıyor. Tanrıverdi, hazır bir modelin direkt olarak uygulanamayacağını söylüyor.

Başımızın çaresine baktık

Özel bir okulun yetkilisi de 5.8 şiddetindeki artçı depremde, öğrencilere ‘ sıraların altına girin’ diye bağırdığını söylüyor. ‘Bunun doğru olduğunu düşünüyorduk. Sıralarımız tek kişilik. Bir metre 75 santim boyundaki öğrencim, 'bu sıraya nasıl gireyim hocam' diye bağırdı.’’

Deprem eğitimi konusunda kimseden yardım alamadıklarını söyleyen yetkili, ‘‘Oturup bütün dergi ve gazeteleri karıştırdık. Kendimize bir program yaptık. Aslında ne yapacağımızı bilmiyoruz.’’

Balıbey’e göre sıra altı güvenli!

Bugüne kadar İstanbul’da 844 okulda deprem çalışması yapıldığını söyleyen Milli Eğitim Müdürü Ömer Balıbey, verilen bu eğitim sayesinde, önceki günkü artçı şoktan sonra çocukların panik yapmayarak, öğretmenlerin talimatıyla ‘‘sıra altlarına’’ girdiğini ve daha sonra düzenli bir şekilde bahçeye çıktıklarını söyledi.

Müteahhide suç duyurusu

Balıbey, ayrıca ‘‘Hasar gören okulları yaptıran müteahhitlerle ilgili de suç duyurusunda bulunuyoruz’’ dedi.

Depremde öğrencilerin sıranın altına girmesinin mümkün olup olmayacağını denemek istedik. Yaşları 7 ile 11 arasında değişen beş çocukla bir özel okulun kapısını çaldık. Sınıf, standardın çok üstünde. Sıralar büyük ve demir ayaklı.

Devlet okullarındaki gibi önce dört sonra da üç çocuğu yanyana oturtup sıranın altına girmelerini istedik. Başaramadılar. Kafalarını çarpa çarpa girdikleri sıranın altındaki pozisyonları çok daha tehlikeli görünüyordu. Bu başarısız denemeden sonra üç çocuktan birinin ortada kalmasını diğer ikisinin ise yan taraftan sıra altına kafasını sokmasını istedik. Bunu rahatlıkla başardılar ama yine sorun vardı. Çünkü hepsinin vücudunun önemli bir kısmı dışarıda kalıyordu.

Anlaşılacağı gibi sıra altına girmek konusunda yaptığımız bütün denemeler boşa çıktı. Standardın çok üstünde tasarlanmış sıralarda bile bu kadar zorlanınca, öğretmenlerin üç-dört çocuğu daracık ahşap sıralara nasıl sığdıracağı merak konusu...

YAZGAN'DAN ÖĞRETMENLERE TAVSİYELER

Kadıköy Halk Eğitim Merkezi'ndeki konferansta konuşan Doçent Yankı Yazgan öğretmenlere, ‘‘Öğrencilere, hazırlıklı olduğunuzu gösterin. Öğrencilerin, sizin duruma hakim olduğunuzu bilmelerine ihtiyaçları var'' dedi. Yazgan'ın bir psikiyatrist olarak başka önerileri de oldu: l Sınıftaki oturma düzenini değiştirin. l Uzun sessizliklere izin verin. l Konuşmak isteyen her çocuğa deprem ile ilgili konuşma fırsatını verin. Felaketin bastırılması, doğru bir yol değil. Korkularının açığa çıkartılması gerekiyor.

Türk çocuğu sıra yanında

Milli Eğitim Müdürü Ömer Balıbey, 5.8'lik artçı depremde, çocukların, öğretmenlerin talimatıyla sıra altına sokulduğunu açıkladı. 844 okulda, öğretmenlere bu öğretilmişti. Ancak uzmanlar, eski, ahşap sıraların göçük yükünü taşımayacağını söylüyor. Daha doğru olan, çocukların sıra yanlarında yere çökmesi.

Japon çocuğu sıra altında

Japonya'da öğrenciler, deprem anında sıra altlarına sokuluyor. Çünkü okul binaları deprem riskine göre inşa edilmiş durumda. Sıraları da yüke dayanıklı malzemeden yapılıyor. Ayrıca elle yapılan kafa koruması yetersiz kaldığından, her öğrencinin bir kaskı var.