Sinema tarihi gibi bir adam

Korku ve gerilim sinemasının büyük ustası ‘‘Sir’’ Alfred Hitchock 13 Ağustos'ta 100 yaşına bastı. Ölümünün üzerinden yaklaşık yirmi yıl geçen Hitchock, (ya da yakınlarının taktığı isimli ‘‘Hitch’’) gerilim sözcüğünün beyazperdedeki karşılığını tanımlayan birbirinden ilginç 57 filme imza attı. Sanat sineması ile popüler sinemayı ustalıkla birleştiren büyük yönetmen, dünya tarihinin en çok taklit edilen ve en etkili isimlerinden biri olarak sinema tarihine damgasını vurdu. Doğumunun 100. yılı dolayısıyla tüm dünyadaki sinemaseverler tarafından anılan Alfred Hitchock'un anısına bu yılki İstanbul Film Festivali'nde de 16 filmlik bir toplu gösteri yapılmıştı.

Sinema dünyasının tanrısal ismi Alfred Hitchock 13 Ağustos 1899'da İngiltere'nin Leytonstone kentinde alt-orta sınıfın bir üyesi olarak doğdu. Babası kümes hayvanları ticaretiyle uğraşan Hitchock, Londra'da, St. Ignatius College adlı cizvit okulunda okudu. 1920 yılında Famous Players Lasky adlı ABD şirketinin Londra şubesinde sessiz filmlerin ara yazı tasarımlarını hazırlayarak sinema dünyasına girdi. İlk filmi ‘‘The Pleasure Garden’’ı 1925'te çekti... Bundan sonrasını ortalama bir sinema izleyicisi bile biliyor zaten. Hitchock'un uzun ve parlak sinema kariyeri unutulmaz sahnelerle bezeli benzersiz filmlerle 1980 yılında 81 yaşındaki ölümüne dek sürdü.

HER İKİ KITADA

Sinema kariyerine sessiz sinema döneminde başlayan Alfred Hitchock, 1955 yılında ABD vatandaşı oldu ve Hollywood'da çalışmaya başladı. Ama Amerika'da çektiği gösterişli, büyük bütçeli ve renkli filmleri de İngiltere'de çektiği alçakgönüllü filmleri de birinci sınıf sanat eseriydi. Üstelik popüler filmlere düşkün sinema izleyicileri de kendine bağlamayı başarmıştı. Dehası bazı eleştirmenler tarafından Shakespeare ve Charles Dickens ile kıyaslanan Hitcchock'un bazı filmleri düpedüz avangard, modern sanat yapıtları olarak kabul ediliyor.

Filmlerinin tekrar tekrar yeniden çevrimi yapılan Hitchock sinema tarihinde kendinden sonra gelen yönetmenleri en çok etkileyen isimlerden biri. Üstelik burunları büyük Fransızlar'ı bile kendini hayran bırakmayı başararak. Claude Chabrol, Eric Rohmer, François Truffaut ve Jean-Luc Godard bu isimlerden bazıları. Elbette Hitchock'un yoğun etksinde kalan başka yönetmenler de var. Gus Van Sant, Roman Polanski, Brian De Palma gibi.

KÖRKÜTÜK SARHOŞ

İngiltere'nin en ünlü montajcılarından Alma Reville ile tam 54 yıl evli kalan Hitchock sette birlikte çalıştığı sarışın kadın oyunculara eziyet etmesiyle de ünlü. Bir de içkiye düşkünlüğüyle. Hatta 1978 yılında kendisine Akademi tarafından verilen ‘‘Yaşam Boyu Başarı Oscar'ı’’nı almaya körkütük sarhoş gittiği söyleniyor. Ama sinemaseverlerin bu 150 kiloluk egzantrik sinema devinin zaafları yerine unutulmaz filmlerine ilgi gösterdiği çok açık!

Kral Alfred'in sarışın kraliçesi

Hitchcock'un ‘‘Kuşlar’’ filmiyle üne kavuşturduğu Tippi Hedren'a takıntılı bir şekilde şekilde aşık olduğu, birlikte çalıştığı insanlar tarafından doğrulanıyor. ‘‘Soğuk sarışınlara’’ düşkünlüğüyle tanınan ustanın gözdesi kesinlikle Tippi Hedren. O sıralar kocasından yeni boşanmış ve beş yaşında bir kız çocuğu (Melanie Griffith) annesi olan Hedren'dan aşkına karşılık göremeyen Hitchock ‘‘Kuşlar’’ filminin setinde Hedren'e yapmadığını bırakmıyor. Ayaklarından iplerle bağladığı Hedren'ın üzerine daha iyi gagalamaları için kuşları da naylonla bağlıyor. Bu arada gözünü yitirme tehlikesi geçiren aktriste çiçek ve şampanya gönderiyor.

Hitchcock'un peşine detektifler saldığı, el yazılarını falcılara gösterdiği Tippi Hedren ile arasındaki gerilim ‘‘Marnie’’ (Hırsız Kız) filminde iyice artıyor. Bu filmde aracılarla konuşuyorlar, yönetmen oyuncusundan ‘‘o kadın’’ diye söz ediyor. Bu da yetmezmiş gibi küçük kızına annesinin tabutta yatan küçük bir bebeğini gönderiyor.

Dehanın el kitabına önsöz

Başyapıt fabrikası gibi çalışan Alfred Hitchcock'un çektiği her filmle olay yaratan nadir yönetmenlerden biri. Ustanın 57 filmlik filmografisindeki en ünlü filmler şöyle:

The Lodger (Kiracı) 1926

Blackmail (Şantaj) 1929

The Man Who Knew Too Much (Tehlikeli Adam) 1934. (Bu film 1956 yılında yönetmenin kendisi tarafından aynı isimle tekrar filme çekildi)

The 39 Steps (39 Basamak) 1935

The Lady Vanishes (Kaybolan Kadın) 1938 (1979'da Anthony Page tarafından aynı isimle yeniden çekildi)

Rebecca (1940)

Suspicion (Şüphe) 1941

Lifeboat (Yaşamak İstiyoruz) 1944

Notorius (Aşktan da Üstün) 1946

Rope (Ölüm Kararı) 1948

I Confess (İtiraf Ediyorum) 1953

Dial M For Murder (Cinayet Var) 1954 (1998'de Andrew Davis tarafından ‘‘A Perfect Murder’’ ismiyle yeniden çekildi)

Rear Window (Arka Pencere) 1954

Vertigo (Yükseklik Korkusu) 1958

North by Northwest (Gizli Teşkilat) 1959

Psycho (Sapık) 1960 (1998'de Gus Van Sant tarafından neredeyse sahne sahne kopya edilerek aynı adla yeniden çekildi)

Birds (Kuşlar) 1961