Sinan'ın hamamına restorasyon ödülü

Mimar Sinan’ın eserlerinden olan 16. yüzyıl yapısı Kılıç Ali Paşa Hamamı beş yıl öncesine kadar bir çöplüğü andırıyordu. 7 yıl süren restorasyonla hamam orijinal haline döndürüldü. Kubbesini otların sardığı tarihi hamama ait orijinal parçalar çevredeki arkeolojik kazılarda ve bodrumlarda bulundu. 2017 yılı Europa Nostra mimarlık ödülüne layık görülen tarihi yapının Türkiye Yerel Ödül töreni bu akşam yapılıyor. Restorasyonu gerçekleştirilen Mimar Cafer Bozkurt ile hamam olarak faaliyetini sürdüren yapıyı gezdik.

Kılıç Ali Paşa Hamamı Mimar Sinan tarafından ustalık döneminde yapıldı. Tophane’de, Osmanlı donanmasının güçlü komutanlarından Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa tarafından inşa ettirildi. Leventlere hizmet vermesi amacıyla 1578-1583 tarihleri arasında inşa edilen Kılıç Ali Paşa Hamamı, gün ışığını geçiren geniş ve görkemli kubbesi, dış cepheden rahatlıkla fark edilebilen harika siluetiyle Mimar Sinan mührünü taşıyor. Tarihi hamam uzun yıllar metruk ve virane halde hamam hizmeti vermeyi sürdürmüştü. Kubbesinde otların bittiği, duvarlarında ağaçların yeşerdiği tarihi yapı muhdes (sonradan eklenen) binalarla artık çökmenin eşiğine gelmişti. Asırlar içinde yaşanan depremlerin de etkisi binada büyük tahribata neden olmuştu.

ŞADIRVAN BAHÇEDE GÖMÜLÜ ÇIKTI
Hamam, 2005 yılında işadamı Nuraddin İren tarafından satın alındı. Hamamın etrafını saran gecekondu tarzı yapılaşmaların temizlenmesi 3 yıl sürdü. Yaklaşık 7 sene kapsamlı bir restorasyon süreci yaşadı. Tam 1500 metreküp moloz ve çöp atıldı. Yapının hem içinde hem de bitişik dış duvarlarına kaçak yapılar kondurulmuştu. Sıcaklık bölümünde duvarlar fayans kaplanmış, beton sıvalarla birçok orijinal taş işçilikleri örtülmüş hatta pencerelerine duvarlar örülmüştü. Soğukluk kısmında olması gereken şadırvandan tek bir mermer parçası görünmüyordu. Şadırvanın parçaları bahçede sürdürülen arkeolojik kazılarda bulundu. Odunluk kısmın deposunda şadırvanın lale formlu mermeri tesadüfen ortaya çıkarıldı.

AYASOFYA HAMAMI ÖRNEK ALINDI
Sedirlikler, oturma ve sohbet bölümleri tamamen açıkta bırakılarak daha önce kapatılmış olan pencereler ve kemerlerin açığa çıkması sağlandı. Yapıya yük ve zarar vermemek için sistem olarak tamamen ahşap kolon, kiriş ve döşeme öngörüldü. Giriş saçağı orijinalinde de karşısındaki Kılıç Ali Paşa Camisi gibi olduğu tahmin edilerek yeniden tasarlandı. Eski giriş kapısı soyularak orijinal kapı formu korundu. Soyunmalık üstü fener, sıcaklık üstü havalık ve bütün fenerlerde kullanılan fil gözü camlar, Mimar Sinan’ın Ayasofya hamamından örnek alınarak tasarlandı.

SAĞLIK AÇISINDAN DA SORUNLUYDU
Mimar Cafer Bozkurt şunları söyledi: ‘‘Çalışır bir hamam olarak alınmıştı ama harabe durumdaydı. Sağlık açısından da kullanılamaz haldeydi. Biz geldiğimizde hamamın içinde iki katlı ahşap yapı vardı. 1930’lu yıllardaki yangında bu yapı çok tahrip olmuştu. Sadece içinde değil dışında da ek dükkânlar ve özgün olmayan yapılar ve özgün yapısı bozulmuş kapı vardı. Sadece 4 özgün dükkân vardı. Onları koruduk. Muhdes çok yapı vardı ve yapı işgal altındaydı. Hepsini temizledik. Bu yapı iki önemli ödül aldı. Ulusal mimarlık ödülü koruma ve yaşatma adına verildi. Geçen yıl da Avrupa Nostra ödülüne layık görüldü.

Europa Nostra ödülü restorasyonu yapan mimara değil koruma dalında tarihi yapıya verildi.