Şimdi gerçekten Medeni Kanun

Türkiye, 2000'e yakışan yeni bir Medeni Kanun'la yüzyıla merhaba diyor. Kadın erkek eşitliğini sağlayan çok önemli değişiklikler içeren yeni Medeni Kanun, TBMM'ye sunuldu.

TÜRK Medeni Kanunu'nda değişiklikler öngören tasarı Bakanlar Kurulu'nca TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, tasarının yasalaşmasının 1926'da gerçekleştirilen hukuk devriminin devamı olacağını söyledi. Bu tasarının 20. Yüzyıl sona ermeden TBMM'ye sunulmasına büyük önem verdiklerini kaydeden Türk, ‘‘İsteğimiz gerçekleşti. Türkiye, 21. Yüzyıl'a yeni bir Medeni Kanun ile girecek’’ diye konuştu.

Türk Medeni Kanun Tasarısı, 1030 maddeden oluşuyor. Tasarı, ‘Başlangıç’ kısmının yanısıra ‘Kişiler Hukuku, Aile Hukuku, Miras Hukuku, Eşya Hukuku’ başlıklarını taşıyan 4 kitaptan oluşuyor. Kadın ve erkeğin her alanda eşitliği ilkesine dayanan tasarının dili, Anayasa ve günümüz Türkçesi'ne uygun hale getirildi. Tasarıdaki bazı önemli düzenlemeler şöyle:

KARI DEĞİL KADIN Medeni Kanun Tasarısı'nda ‘karı’ sözcüğünün yerine ‘kadın’ getiriliyor.

İSTEDİĞİN YERDE EVLEN Evlenme işlemi halen sadece erkeğin bulunduğu yerde yapılırken, tasarıyla kadının bulunduğu yerde de gerçekleştirilebilmesi imkanı getiriliyor.

KOCA REİS DEĞİL ‘Koca’nın evin reisi olması hükmü değiştirilerek, evlilik birliğinin yönetiminde kadın ve erkeğe eşit söz hakkı tanınıyor. Eşler, evlilik birliğini temsil etme yetkisine sahip olacaklar.

EŞİT SORUMLULUK Eşler, birliğin temsil yetkisini kullandıkları hallerde, üçüncü kişilere karşı da müteselsilen sorumlu olacaklar. Kadının evlilik birliğini temsil yetkisini kötüye kullanması halinde, kocanın bu yetkiyi kaldırmasına ilişkin hüküm değiştiriliyor. Eşlerden herbirinin temsil yetkisini aşması veya bu yetkiyi kullanmada yetersiz kalması halinde, temsil yetkisinin sınırlandırılması veya kaldırılması konusunda karar verme yetkisi hakime bırakılıyor.

EV SEÇME HAKKI Eşlere, oturacakları evi birlikte seçme hakkı getiriliyor. Bugünkü düzenlemede ise kadına, kocanın belirlediği evde oturma zorunluluğu bulunuyor.

YASAL YERLEŞİM Medeni Kanun'daki ‘‘kanuni ikametgah’’ yerine, Türkçe ‘‘yasal yerleşim yeri’’ ifadesi kullanılıyor.

SOYADI SEÇİMİ Evlenen kadın, isterse kocasının soyadının yanısıra kızlık soyadını da kullanabilecek. Erkek de, eşinin soyadını alabilecek.

TANINDIĞI SOYADI Boşanan kadın, evlenmeden önceki soyadını kullanabilecek. Bu soyad, kadının tanındığı soyadı da olabilecek.

TEMSİL EŞİTLİĞİ Üçüncü kişilerle kadın arasındaki davalarda, kadını, kocanın temsil edeceği hükmü kaldırılıyor. Eşler arasındaki eşitlik ilkesi uyarınca, eşlerden herbirinin, diğeri ve üçüncü kişilerle her türlü hukuki işlemi yapabileceği esası getiriliyor. Ailenin oturduğu ev konusunda istisna getirilerek, bu ikametgah ile ilgili işlemler konusunda, eşlerden her biri, diğerinin açık rızasını almak zorunda olacak.

MAL REJİMİNDE YENİLİK

Eşler arasında sorunlara yol açan ‘mal ayrılığı rejimi’ne dayalı sistem de kaldırılıyor. Bunun yerine, evlilik birliğinin boşanma, ölüm veya diğer sebeplerle sona ermesi halinde, ‘edinilmiş mallara katılma’ yasal mal rejimi olarak kabul ediliyor. Bunun yanında eşler, ‘mal ayrılığı’, ‘paylaşmalı mal ayrılığı’ ve ‘mal ortaklığı’ rejimlerinden birini, mal rejimi sözleşmesi yaparak seçebilecekler.

KİŞİSEL MALLAR Edinilmiş mallara katılmada iki tür mal esas alındı. Buna göre, ‘kişisel eşya, mal rejimi kurulmadan önce kazanılan mallar, miras olarak kazanılan mallar, karşılıksız kazandırmalar, manevi tazminat alacakları, kişisel malların yerine geçen mallar’ kişisel mallar olarak sıralandı.

EDİNİLMİŞ MALLAR ‘Çalışma ile elde edilen kazanç, sosyal güvenlik, sosyal yardım ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulmuş sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler, çalışma gücününkaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, kişisel malların gelirleri ve edinilmiş mallar yerine geçen değerler’ olarak sıralanıyor.

EVLATLIKLA EVLENMEK YASAK

Evlatlıkla evlenmek kesin olarak yasaklanıyor. Daha önce evlatlıkla evlenmek yasak olmasına rağmen, evlenme gerçekleşmişse buna izin veriliyordu.

Boşanma sebepleri arasında ‘onur kırıcı davranışlar’ da sayılıyor. Boşanma sebepleri arasında yer alan terk de süre 3 aydan 6 aya çıkarılıyor. Buna göre, halen 3 ay sonunda ihtar çekme zorunluluğu kaldırılıyor, bunun yerine 6 ay sonunda ihtara gerek kalmaksızın boşanma davası açma imkanı getiriliyor.

Boşanma halinde eşler aile konutu ve ev eşyasını kimin kullanacağı konusunda anlaşamazlarsa, hakim, eş ve çocukların geleceğini gözönüne alarak adil bir karar verecek.

Miras hukukunda saklı oranlar azaltılarak, miras bırakanın mallarındaki tasarruf özgürlüğü genişletiliyor. Sağ kalan eşin miras payı da yükseltiliyor.

Eşlerden birinin ölümü halinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa, sağ kalan eşin korunması için bunlar üzerinde miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkının tanınmasını isteyebilecek.

Yoksunluk nafakasını sadece kadın isteyemeyecek. Kadın ve erkek, refah düzeyi iyiyse her ikisi de bu nafakayı isteme talebinde bulunabilecek.

Evlenme yaşı 18

EVLENME yaşında kadın ve erkek arasındaki eşitsizlik gideriliyor. Daha önce erkek için 17, kadın için 15 olan evlenme yaşı, her ikisi için de 17 yaşın doldurulması, 18 yaşından gün alma şartına bağlanıyor. Olağandışı durumlarda ise kadın-erkek arasındaki fark kaldırılarak 16 yaşını doldurma, 17 yaşından gün alma olarak değiştiriliyor.

GİDERLER EŞİT Kocanın, ‘kadın ve çocukların bakımından sorumlu olduğu’ ilkesi kaldırılarak, yerine eşit mali sorumluluk getiriliyor. Evin giderlerine katılmada eşlerin mali güçleri, emek ve mal varlıkları esas alınacak.

MESLEK SEÇİMİ SERBEST Eşlerden herbiri meslek ve iş seçiminde serbest olacak. Ancak bu seçimde diğer eşin ve ailenin huzuru gözönünde bulundurulacak. Kadının kocası lehine borç altına girmesine ilişkin işlemleri hakimin iznine tabi tutan hüküm kaldırılıyor. Eşler, mali sorumluluğu birlikte taşıyacak. Eşlerden her biri, kendi borçlarından dolayı üçüncü kişilere karşı bütün malvarlığıyla sorumlu olacaklar.

EVLİLİK DIŞI ÇOCUĞA MİRAS Evlilik dışı çocuklara da evlilik içi çocuklar gibi eşit haklar getiriliyor. Buna göre, evlilik dışı çocuklar da evlilik içi çocuklar gibi mirasta eşit hakka sahip olacaklar.

CİNSİYET DEĞİŞTİRME Her isteyen cinsiyetini değiştiremeyecek. Cinsiyet değiştirmek için, 18 yaşını bitirmek, bekar olmak, sağlık kurulu raporu almak ve hakimin izni şartları aranacak.