Sığır Kuyruğu bitkisinin faydaları nelerdir?

Verbascum Thapsus için kullanılan isimlerin birkaçı daha bitkinin bu özelliğine atıfta bulunur: feltwort (ç.n.: felt İngilizce’de keçe anlamına gelir), flannel flower (flanel çiçeği), blanket leaf (battaniye yaprağı), bunny’s ear (tavşan kulağı) ve velvet dock (kadife ördek) gibi. Diğer yaygın isimleri Jupiter’s staff (Jüpiter’in asası) ve Aaron’s rod (Harun’un asası), sığırkuyruğu’nun, iki yıllık ömrünün ikinci yılında ortaya çıkan uzun çiçekli ve güneş sarısı çiçeklerle bezeli başaklarına gönderme yapar. Fitil lakabı Orta Çağ’lardan kaynağını alır; insanlar sığırkuyruğu’nun yumuşak tüylü yapraklarını ve saplarını toplarlar, kuruturlar ve onları fitile dönüştürürlerdi. Çiçeğin saplarını donmuş yağa batırıp meşaleler için kullanmak Antik Roma’ya kadar uzanan bir gelenekti.

Zaman içerisinde bu bitkisel meşaleler pratik amacından çok büyü için kullanılmaya başlandı. Bu meşalelerin ya cadılar tarafından kullanıldığı ya da cadıları kovmak amacıyla kullanıldığı rivayet edilir. Sığırkuyruğu çayı solunum rahatsızlıkları için çok eski zamanlardan beri ilaç olarak kullanılır. Yapraklarından ya da çiçeklerinden demlenir ve ardından bitkinin tüylerinden arınması için bir giysi yardımıyla süzülür.

Orta Çağ’da sığırkuyruğu çayı derideki acıyı hafifletmek, kanlanmayı azaltmak ve balgamı sökmek için kullanılırdı. Öksürük,
soğuk algınlığı, bronşit ve astım için yaygın bir halk ilacıydı. Taze sığırkuyruğu yaprağından yapılan lapa küçük yaralar üzerine sarılır; çiçeklerinden elde edilen infüzyon deri ağrıları, yanıklar ve mantar enfeksiyonları için kullanılırdı. Avrupalı yerleşimciler sığırkuyruğunu Kuzey Amerika’ya getirmişlerdir. 1800’lerin sonlarında Avrupa’daki, İngiltere’deki ve Birleşmiş Milletler’deki doktorlar sığırkuyruğunu rutin olarak tüberküloza ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarına eşlik eden öksürük ve kanlanma için önerirlerdi. Sığırkuyruğu günümüzde hâlâ saygın bir ilaç olarak kullanılır. Bitki uzmanları bu bitkiyi öksürük, soğuk algınlığı, boğaz ağrısı, gırtlak iltihabı, bademcik iltihabı, boğmaca, grip ve astım için önermeye devam ederler.

Hangi tarihlerde nasıl kullanıldı?

1753: Carolius Linnaeus Verbascum thapsus’u Species Plontorum’da tanımladı.

1849: Kaliforniya’ya altın göçü esnasında madenciler madenleri aydınlatmak için sığırkuyruğu meşaleleri kullandılar.

1916: Sığırkuyruğu ABD National Formulary’de yayınlandı ve ardından 1936 yılında çıkartıldı.

2002: Clamson Üniversitesi araştırmacıları sığırkuyruğunun hastalıklara yol açan bakterileri öldürdüğünü belirttiler.

Verbascum cinsi 350’den fazla otsu bitki türünden oluşur; bu türlerin çoğu Avrasya’ya özgüdür. Avrupa’da yaklaşık 90 türü ve yalnızca Türkiye’de 230 ayrı türü yetişir. Her ne kadar bazen tek yıllık olsa da genellikle iki yıllık bir bitkidir. Asıl olarak çalımsı bir bitki olan sığırkuyruğu genel olarak gül biçiminde çiçeklerden oluşan ayırt edici bir tabana sahiptir. Yaygın ığırkuyruğu iki yıllıktır ve ilk yılında gül tabanlarını ve pazen yumuşaklığında, kabarık, mızrak görünümlü olan, 30 cm uzunluğa ve 12 cm genişliğe ulaşan yapraklarını açarlar. Tüm bitki dallarına ayrılan tüylerle kaplıdır. Kenarları yuvarlak dişlidir. İkinci yılında bitkinin ortasından bir çiçek sapı oluşur ve yaklaşık olarak 2 metre uzunluğa erişir. Bitkinin başağı, tüylü sap kısmına adeta sımsıkı sarılan birkaç cm uzunluğunda sarı çiçeklerle bezelidir. Bitkinin Latince ismi büyük olasılıkla barbascum kelimesinden gelmekte ve erciği destekleyen tüylü sap kısmına gönderme yapar. Olimpiyat sığırkuyruğu (Verbascum olympicum) çiçek hasadı ya da şifa amacıyla kullanılır. Dallanan çiçek başakları yaygın sığırkuyruğundan çok daha fazla çiçek üretir.

ŞİFALI BİTKİLER ANSİKLOPEDİSİ İSİMLİ KİTABI SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN

Yetişme Alışkanlıkları

Yaygın sığırkuyruğu Avrupa ve Asya’da yerleşiktir ve Kuzey Amerika’ya ilk Avrupalı yerleşimcilerle birlikte giysi yenlerinde kaçak olarak getirildiği su götürmezdir. Bitki deniz aşırı kıtalara çok hızlı bir şekilde yayılmıştır. Resmi literatürde zararlı
bir ot olarak geçen bu bitki Birleşik Devletler’in ve Kanada’nın çakıllı ve kumlu yol kenarlarında, kuru topraklarda ve kuru çoraklıklarda yetişir.

Ekim ve Hasat

Sığırkuyruğu genelde bir bahçe bitkisi olarak bilinmez ve daha çok bahçelerin köşelerinde, özellikle de kumlu ya da kayalıklı opraklarda yabani otlarla beraber yetişir. Aslında tohumdan çoğalması kolaydır; ki bir bitki türü olarak tohumunun on yıllarca yaşaması büyük başarıdır. Tohumların yaşam kabiliyeti üzerine 1879 yılında yapılan ünlü bir deneyde Michigan Üniversitesi’nden Profesör William J. Beal 20 bitki türünden bin tohum ekmiş ve tohumları her on yılda bir eşeleyip yaşayıp yaşamadıklarını test etmiştir. Başarılı olan tohumlardan biri, tohumları yaklaşık olarak 120 yıl yaşayan güve sığırkuyruğu (Verbascum blattaria) olmuştur.

Sığırkuyruğu yaprakları ilk yılın ardından hasat edilir. Çiçekleri ise tam açtıklarında saplarından elle yolunur.

Tedavi Amaçlı Kullanım

✚✚ Kulak enfeksiyonları
✚✚ Solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı, bronşit v.b)

Sığırkuyruğunun kumaş yumuşaklığındaki yaprakları ve dalları binlerce yıldır solunum yolu rahatsızlıklarını gidermek için kullanılagelmiştir. Sığırkuyruğu yatıştırıcı ve doku örtücü özelliğinin yanı sıra anti inflamatuvar, antiviral ve anti bakteriyel
etkisiyle de bilinir. Bitkinin tıbbi faydaları çeşitli bileşenlerinin bir araya gelmesinden kaynaklanır. Polisakkaritler ve saponinler yatıştırıcı etkiye; glikozidler ise anti enflamatuvar etkiye yol açar. Saponinler aynı zamanda balgam sökücü etkiye de sahiptir. Tıbbi amaçla yıllardır kullanılsa da sığırkuyruğunun hâlâ detaylı bir araştırması yapılmamıştır. Sığırkuyruğunun bronşite, öksürüğe ve diğer boğaz rahatsızlıklarına iyi geldiği düşünülür. Bunun nedeni hem balgam sökücü niteliğine hem
de solunum yolu dokularındaki iritasyonu hafifletme özelliğine sahip olmasıdır. Sığırkuyruğu yaprağını içmek ya da sığırkuyruğu çiçeği çayı içmek boğazı ferahlatır.

Kullanım Şekli

İNFÜZYON: Klasik sığırkuyruğu, sığırkuyruğu çiçeklerinin küçük ve temiz bir cam şişeye zeytinyağıyla beraber konulması ve güneş gören bir pencere kenarında 2-3 hafta bekletilmesiyle hazırlanır. Hazırlanan infüzyon bunun ardından süzülür ve koyu kahverengi bir şişeye damlatıcı yardımıyla konularak uzun süre serin yerde bekletilir. Kulak ağrısını hafifletmek için her birkaç saatte bir 3-4 damla zeytin yağıyla beraber sığırkuyruğu ekstresini kulağınıza damlatın. Yağın dışarı akmasını pamuk yardımıyla engelleyin. Çocuğunuz kulak tüpü kullanıyorsa ya da kulağı temizlenmişse yağı kulağın içine damlatmayın.

ÇAY: 2 bardak kaynar suya bir yemek kaşığı sığırkuyruğu yaprağı ve çiçeği koyun. Süzün. Günde 2 ila 4 defa bir bardak için.

TENTÜR: Günde 3 defa 1 ila 4 ml olarak tüketin; üretici talimatlarını izleyin.

Uyarılar

Tohumları hariç sığırkuyruğu genel olarak güvenli ve iyi tolere edilen bir bitkidir.