Sigara ve kanser arasındaki bağlantı

Kanser ölümleri, bütün ölümler içinde ikinci en sık, sigara ile ilişkili hastalıklara bağlı ölümler içinde ise birinci ölüm nedenidir. Kanser riski içilen miktar ve süre ile doğrudan ilişkilidir ve bırakıldıktan sonra düşmeye başlar (1).

 

Sigara ile nedensel ilişkisi kurulan ilk kanser türü akciğer kanseridir. Akciğer kanserinin sigara dışında asbest, radon, çevresel etkenler, genetik etkenler ve pasif içicilik gibi daha birçok nedeni bulunmasına rağmen, sigara akciğer kanseri gelişimi için en önemli nedendir (1,3).

 

2007 yılı içinde, akciğer kanseri tüm kanser tanılarının %15’ini, tüm kanser ölümlerinin ise %29’unu oluşturacaktır. Erkeklerde prostat kanserinden sonra, kadınlarda ise meme kanserinden sonra ikinci en sık tanı konan kanser türü olmasına rağmen, akciğer kanseri her iki cinsiyet içinde de bir numaralı ölüm nedenidir (3).

 

ABD’de akciğer kanserlerinin %85’i sigara ile ilişkilidir. Sigara içenlerin hiç içmeyenlere göre akciğer kanseri riski kat kat artmaktadır. Halen sigara içmekte olan erkeklerin hiç içmeyenlere göre akciğer kanserinden ölme riski 23 kat, daha önce içmiş ama şu an içmeyen erkeklerin hiç içmeyenlere göre akciğer kanserinden ölme riski ise 9 kat daha fazladır. Kadınlarda ise sayılar biraz daha düşük olmasına rağmen yine de çok yüksek oranlardadır: halen sigara içen kadınların hiç içmeyen kadınlara göre akciğer kanserinden ölme riski 13 kat, daha önce içmiş ama şu an içmeyen kadınların hiç içmeyen kadınlara göre akciğer kanserinden ölme riski 5 kat daha fazladır (4).

 

Şimdiye kadar yapılmış olan çalışmaların genel bir değerlendirmesi şu sonuçları önümüze koymuştur: sigara akciğerdeki hücrelerde genetik değişikliklere ve buna bağlı olarak akciğer kanserine neden olmaktadır (3). Sigara ile akciğer kanseri arasında nedensel bir ilişki vardır ve içilen miktar ve süre ile bağlantılı olarak akciğer görülme riski kat kat artmaktadır, sigara içmeyi bıraktıktan yıllar sonra bile akciğer kanseri riski hiç içmeyenlere göre daha yüksek olmaktadır (2).

 

Sigara yalnızca akciğer kanserine neden olmamaktadır. Diğer birçok kanser türünün nedenleri arasında yine sigara en önemli etken olarak yerini almaktadır. Bu kanser türlerinden biri de sigara dumanına doğrudan maruz kalmaya bağlı ortaya çıkan larenks (gırtlak) kanseridir. Çalışmalar sigara ile gırtlak kanseri arasında nedensel ilişki kuracak yeterli kanıt sunmaktadır (1,2). Tahmin edileceği üzere, özellikle alkol ve sigara tüketimine bağlı olarak bu kanser türü erkeklerde çok daha sık görülmektedir (1).

 

Aşırı alkol kullanan kişilerde gırtlak kanseri riski normal insanlara göre 3 kat daha fazla görülmektedir. Alkolün yanı sıra sigara içildiği durumda bu risk çok daha fazla artmaktadır (6). Günde 25 sigaradan fazla, 40 yıl sigara içenlerde gırtlak kanseri gelişme riskinin, sigara içmeyenlere kıyasla 40 kat fazla olduğu gösterilmiştir (6).

 

Ağız kanseri nedenleri arasında sigara ve alkol kullanımı, kötü ağız hijyeni, kronik irritanlara maruziyet, mantar enfeksiyonları ve bazı virüsler sayılabilir (7). Beklenen bir sonuç olarak, içilen sigaranın türü ve miktarı ile buna eşlik eden alkol kullanımı durumunda bu kanser türünün görülme sıklığı artmaktadır (2).

 

Sigara içenlerde ağız boşluğu ve dudak kanserleri görülme sıklığı hiç sigara içmemiş kişilere göre erkeklerde 10 kat, kadınlarda 5 kat daha fazladır (2).

 

Sigaranın özefagus kanseri ile ilişkisi de sıklıkla araştırılmış ve bu konuda yine birbirine yakın sonuçlar elde edilmiştir. Yapılan bir çalışma, sigara tüketiminin özefagus kanseri riskini 2.4 kat artırdığını ve eğer alkol kullanımı da varsa bu riskin 7 kata kadar çıktığını göstermiştir (9). Bunun yanı sıra, diğer bir çalışma da sigara ile özefagus kanseri arasında ilişki kurulmasına yetecek kadar kanıt bulunduğu sonucuna ulaşmıştır (2).

 

Üzerinde durulması gereken bir diğer kanser türü ise, 2003 yılında yaklaşık 30 700 kişinin yakalandığı ve bunların 30 000’inin öldüğü pankreas kanseridir. Yine bu kanser türünün de sigara ile ilişkili olduğunu gösteren yeterli derecede kanıt bulunmaktadır (2). Dünya Sağlık Örgütü de, sigaranın pankreas kanserlerinin %30’undan sorumlu olduğunu bildirmektedir (8).

 

Sigaranın neden olduğu vahim tablolardan bir diğeri de mesane ve böbrek kanserleridir. Dünya Sağlık Örgütü, sigaranın mesane ve böbrek kanserlerinin %40 ile 70’inin nedeni olduğunu ve sigara içenlerde bu kanser türünün görülme sıklığının içmeyenlere göre 2-3 kat daha fazla olduğunu bildirmektedir (8). Surgeon General 2004 Raporunda da sigaranın bu kanser türleri için büyük risk faktörü olduğu, aralarında nedensel bir ilişki olduğu ve içilen miktar ile birlikte bu riskin arttığı belirtilmektedir (2).

 

Sigaranın kolon (kalın barsak) kanseriyle de nedensel bir ilişkisinin olduğu belirtilmektedir. Yine Dünya Sağlık Örgütü, özellikle solunan veya yutulan sigara dumanının kalın barsaklara ulaşmasına bağlı olarak, barsak kanseri riskini artırdığını ve sigara içmenin barsak kanserine yakalanma riskini iki kat artırdığını bildirmektedir. Özellikle içilen miktar ve sürenin bunda etkili olduğu da rapora eklenmektedir (8).

 

Kadınlar için baÅŸ aÄŸrıtıcı bir diÄŸer kanser türü olan serviks (rahim aÄŸzı) kanseri ise biraz daha farklı bir konumda yer almıştır. Daha önceleri özellikle bir virüs olan HPV ile iliÅŸkisinden dolayı sigaranın biraz geri planda bırakıldığı bu kanser türünde, sigaranın önemi son dönemlerde ortaya konmuÅŸtur. Yapılmış olan çalışmaları genel bir deÄŸerlendirmeye tutan bir rapor, sigara ile serviks kanseri arasında nedensel bir iliÅŸki bulunduÄŸunun gösterildiÄŸini bildirmiÅŸtir (2).Â

 

Kaynaklar:

 

1)    Âhttp://quitsmoking.about.com/od/tobaccostatistics/a/cancerstats.htm

2)    ÂSurgeon General 2004 Raporu

3)    Âhttp://www.lungcancer.org/reading/about.php

4)    Âhttp://www.lungcanceralliance.org/facing/risks.html

5)    ÂSilvano Gallus, Cristina Bosetti, Silvia Franceschi, Fabio Levi, Eva Negri, and Carlo La Vecchia. Laryngeal Cancer in Women: Tobacco, Alcohol, Nutritional, and Hormonal Factors. Cancer Epidemiology, Biomarkers & PreventionVol. 12, 514–517, June 2003.

6)    Âhttp://www.cancerhelp.org.uk/help/default.asp?page=5592

7)    Âhttp://www.emedicine.com/derm/TOPIC652.HTM

8)    Âhttp://www.who.int/tobacco/research/cancer/en/index.html

9)    Âhttp://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/prevention/esophageal/healthprofessional

10)Âhttp://www.nlm.nih.gov/medlineplus/breastcancer.html