‘Sıfır anı’nda neler olmuştu?

Günümüzde Big Bang (Büyük Patlama) teorisi hálá geçerliliÄŸini korusa da, ÅŸimdiye kadar kimse Evren’in oluÅŸumunu tetikleyen bu olayın kaynağını açıklayamadı. Bazıları için ‘sıfır anı’ hiç bir zaman anlaşılmayacak.Bazıları ise bu konuda inanılmaz görüşler ortaya atıyor: ÖrneÄŸin hiçbir zaman Big Bang olmadı gibi. Big Bang, yaklaşık trilyon yılda bir kere ortaya çıkan ve art arda tekrarlanan sınırsız patlama ve iç patlamalar süreci. Veya ‘bizim’ evrenimiz sınırsız sayıdaki bir dizi baÅŸka evren arasında yeni bir deneyim.Son yüzyıl içinde astronotlar ve fizikçiler, muazzam evrensel puzzle’ı ÅŸaşırtıcı bir kesinlikle betimlemeyi baÅŸardılar. Ancak yine de puzzle’ın bir parçası eksikti: Büyük kozmik saatin ilk ‘tiktak’ anı olan ‘sıfır anı’nda neler olup bitmiÅŸti?Bu durum yaklaşık 70 yıldır bu sorunun yanıtı yok. Bütün sorun, saniyenin milyarda, milyarda.... on milyonda biri kadar bir zaman kesiti içinde nelerin olup bittiÄŸinde (10 üstü eksi 43). Ä°ÅŸte bu minnacık zaman dilimi, bilim adamlarının bu gerçeÄŸi aydınlatmasına engel oluÅŸturuyor.. 1930’lu yıllardan ve Einstein’ın teorisinin izinden giderek yerçekiminin uzay-zamanın temel özelliÄŸi olduÄŸunu savlayan Big Bang teorisi ortaya çıktı. Fizikçiler rölativite denklemlerine göre Big Bang’i ‘okumak’ istediklerinde önlerine şöyle bir sonuç çıktı: ‘Sıfır anında Evren’in boyutu yoktu, sıcaklık ve yoÄŸunluÄŸu sınırsızdı.’ Åžimdi, Nice Ãœniversitesi’nden fizikçi Jean-Marc Lévy-Leblond şöyle diyor: ‘Sıfır anı, Big Bang teorisine ait deÄŸil.’SonsuzluÄŸa eÅŸdeÄŸerse?Sıfır anı, sıcaklıkların mutlak sıfırı gibi, görünüşte sınırlı baÅŸka fiziksel deÄŸerlerle de karşılaÅŸtırılıyor (0 K ya da Äž273,15 oC). Ancak bilim adamları mutlak sıfırın kesin ve mütevazi deÄŸerine raÄŸmen, doÄŸada var olmadığına dikkat çekiyor. Jean-Marc Lévy-Lebold, bundan yola çıkarak, kozmolojinin sıfır anının bir tür düş, insanoÄŸlunun dünyaya bir yaÅŸ biçme fantazyasının bir sonucu olabileceÄŸini belirtiyor; hatta daha da ileri giderek Big Bang’in hiçbir zaman meydana gelmediÄŸinin bile ileri sürülebileceÄŸini söylüyor. Konunun daha da ciddi boyutu ise, rölativiteyle ilgili geleneksel bakış açısının, 20. yüzyıl fiziÄŸinin bir diÄŸer büyük yapısı Kuantum MekaniÄŸiyle kesinlikle uyuÅŸmaması. Nitekim, çok küçük ölçekte (10 üstü eksi 43 saniye) Einstein’ın kozmosu, kuantum dünyasıyla baÄŸdaÅŸmıyor: Evren’in yaşı 10 üstü eksi 43’ten daha genç olduÄŸunda, yani bu ‘Planck zamanı’nda, kuantum mekaniÄŸi için uzay ve zaman unsurları geçerliliÄŸini yitiriyor. Bu koÅŸullarda Big Bang nasıl açıklanabilir? Yanıtı çok basit: Kimse bilmiyor! EÄŸer bizleri Planck zamanına götürecek bir makine olsaydı, dünyanın flulaÅŸtığını görecektik ve daha sonra da bizi bu zaman dilimine taşıyan makine stop edecekti: 10 üstü eksi 43 civarında kronometre bozulacak, 10 üstü eksi 44’te ise belki yok olacaktı...Metafizik mi devrede?Bu durumda dünyanın kökeni konusunu metafiziÄŸe mi bırakmalıyız? Kozmologlar her ÅŸeye raÄŸmen Big Bang’i bilimsel problematiÄŸin sınırları içinde tutarak, metafiziksel açıklamaları reddediyorlar. Onların çalışmaları günümüzde en çılgın iddiaları da beraberinde getiriyor. On yıldan beri fizikçiler ve matematikçiler yeni bir teori olan ‘M’ teorisi (‘Mother’ anlamında) üzerinde çalışıyor. Buna göre, Planck zamanında kozmos on boyutlu, uzay, zaman ve enerjinin soyut karışımından oluÅŸan bir evrendi. Ancak bu teorinin baÅŸ döndürücü karmaşıklığı fizikçilerin yollarını bulmalarını engelliyor. Ãœstelik, bilim adamları bunu test edecek araç gerece sahip olmadıkları için M teorisi henüz tanıtlanmış deÄŸil. Fizikçiler on, yirmi yıl içinde bunu baÅŸarabilmeyi umuyorlar.Yine de bazı fizikçiler bu teoriden yola çıkarak dünyayla ilgili birtakım taslak görüntüler geliÅŸtirmeye baÅŸladılar bile. Nitekim, Princeton Ãœniversitesi’nden Paul Steinhardt ve Cambridge Ãœniversitesi’nden Neil Turok, Evren’in tarihini radikal bir biçimde yeniden kaleme alıyorlar. ‘Big Crunch’aOnlara göre, ‘Big Bang, yaklaşık trilyon yılda bir kere ortaya çıkan ve art arda tekrarlanan sınırsız patlama ve iç patlamalar süreci’. GeliÅŸtirdikleri ‘ekpirotik’ modeline göre, halen hızla geniÅŸleme sürecindeki Evren aÅŸamalı olarak yavaÅŸlayacak ve ardından büzüşerek ÅŸimÅŸek hızındaki ‘Big Crunch’la yok olacak; bu da yeni bir Big Bang’e yol açacak ve bu böyle sürüp gidecek.Andrei Linde ise daha da iddialı. Linde’e göre, kendi kendine üreyen ÅŸiÅŸmiÅŸ Evren teorisi, kozmosun bir baÅŸka evrenin kuantik enerji dalgalanmasından doÄŸduÄŸu, söz konusu evrenin yine bir diÄŸer evrenin kuantik dalgalanmasının ürünü olduÄŸu v.b. savını ortaya atıyor. FiziÄŸe olduÄŸu kadar Darwin’in evrim teorisine de dayanan Stanford Ãœniversitesi’nden bu fizikçiye göre, ‘bizim’ Evrenimiz sınırsız sayıdaki bir dizi baÅŸka evren arasında yeni bir deneyim. Linde, Evren’i devasa bir kesit, ‘ya da her bir büyük dalının bir dizi küçük dal ürettiÄŸi bir aÄŸaç’ olarak görüyor. Ancak Linde’in ‘kozmik aÄŸacı’ uzayda ve zamanda sonsuz olabilir. Bilim adamı, teorisindeki hiçbir ÅŸeyin Evren’in ne baÅŸlangıcını ne de sonunu ortaya koyduÄŸunu belirtiyor. BaÅŸ döndürücü olan ancak tanıtlanamayan Andrei Linde’in görüşü ÅŸu ÅŸekilde sorulabilir: Niçin Evren’deki doÄŸa kuvvetleri Big Bang’ten itibaren insanoÄŸlunun yaÅŸayabileceÄŸi bir Evren ortaya çıkardılar?Niçin bu evren seçildi?Science & Vie, sayı 1024’te yer alan bu makaleye göre, Evren’in bütünüyle farklı bir tarihe sahip olması için fiziksel parametrede sonsuz küçük bir deÄŸerle oynamak yeterli: Saniyenin binden birinde iç patlamaya maruz kalan geçici bir Evren; sonsuz, sınırsız ve bütünüyle boÅŸ bir Evren; donmuÅŸ bir Evren ya da çok büyük, çok küçük, çok sıcak çok yoÄŸun ya da çok homojen bir Evren v.b. On beÅŸ milyar yıl süren kozmik evrimin galaksiler, yıldızlar, gezegenler, yaÅŸam, bilinç doÄŸurması rastlantısal bir dizi olaylar zincirinin sonucu. Andrei Linde’e göre tüm olası ve düşsel kozmoslar, zaman ve uzayın sonsuzluÄŸunda bir arada varlıklarını sürdürüyorlar, biz ise sadece ortaya çıkmamızı saÄŸlayan bir ortamda yaşıyoruz. ÇeliÅŸki ise, günümüzde en revaçta olan tartışmanın asıl soru olan kökenimizle ilgili sorunun içini boÅŸaltması...Â