Sıcak sessizce can alıyor

Kuzey Afrika’dan gelen sıcak hava dalgası Avrupa’yı etkisi altına almış durumda. Önceki gün Fransa’nın başkenti Paris, 42 dereceyle son 72 yılın en sıcak gününü yaşadı. Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi İklim Değişikliği Çalışmaları Koordinatörü ve Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Ümit Şahin, ‘Sıcak Dalgaları: İklim Değişikliğiyle Artan Tehdit ve Sağlık Eylem Planları’ başlıklı bir rapor hazırlayarak kamuoyuyla paylaştı. Şahin, rapordaki bulgulardan yola çıkarak iklim değişikliğine bağlı Türkiye’de de çok sayıda sıcak dalgasının yaşandığını anlatıyor: “Haziran sonunda 4 günlük sürede İstanbul’da hava durumu 32-35 derece arasında seyretti. Bu haziran ayı ortalamasının çok üzerinde olan bir sıcak dalgasıydı. Aynı tarihlerde Fransa belli bölgelerde 46 dereceleri gördü. Şu sıralar Avrupa yeni bir sıcak dalgası yaşıyor. Bu dalgalar halk sağlığı açısından çok tehlikeli ancak Türkiye’de bu konuda bir çalışma yürütülmüyor.”

1998’DEN SONRA YOĞUNLAŞTI

Şahin’in paylaştığı rapor 1960 ve 2006 yılları arasında Türkiye’nin sıcaklıkları üzerinde yapılan araştırmalarda sıcak dalgalarının hem sayısının hem süresinin hem de yoğunluğunun arttığını ortaya koyuyor. Rapordaki araştırmalara göre sıcak dalgaları Türkiye’de özellikle 1998 yılından sonra daha da yoğun olarak artıyor.

Türkiye’de sıcak dalgalarının olduğu tarihlerde ölümlerin arttığını ancak kurumların bunun ‘sıcaklığa bağlı ölümler’ olarak tespit etmediğini savunan Şahin, “Doğrudan birisi sıcak çarpması şikayetiyle hastaneye gidip hayatını kaybetmediği sürece kimse bu ölümlere ‘sıcak dalgasına bağlı ölüm’ tespiti yapmıyor. Ama yapılan çalışmalar, çok sayıda insanın sıcakların tetiklediği sağlık sorunları sonucunda yaşamını yitirdiğini gösteriyor” diye konuşuyor.

‘SICAKLIK SAĞLIK EYLEM PLANI’ HAZIRLANMALI

1995 yılında ABD’nin Chicago şehrinde yaşanan sıcak dalgası bir haftada 700 kişinin, 2003’te ise Avrupa’nın büyük bölümünde etkili olan 20 gün süren sıcak dalgasının ise 20 bin kişinin ölümüyle sonuçlandığını anlatan Şahin Türkiye’nin bu denli büyük sıcaklara karşı ‘sıcaklık sağlık eylem planı’ hazırlanması gerektiğini ifade ediyor: “İklim değişikliği dolayısıyla Türkiye bu sıcak dalgalarını çok daha fazla görecek. Biz Fransa’daki gibi 20 bin insan ölmeden önlem almalıyız. Fransa o felaketin ardından önlemlerini aldı 2006 yılında yaşadığı sıcak dalgası çok daha az insanın ölümüyle sonuçlandı.

EVDE YALNIZ YAŞAYAN YAŞLILAR TEHLİKEDE

- Peki sıcak dalgalarına karşı halk sağlığını korumak için ne yapmalı? Şahin öncelikle tüm yurttaşlara yönelik uyarı sistemi olması gerektiğini savunuyor. Sağlık Bakanlığı’nın, yerel yönetimlerin ve yerel sağlık müdürlüklerinin toplumu uyarması ve alınacak önlemleri anlatması gerektiğini söyleyen Şahin, sıcak dalgalarından en çok yaşlıların ve 0-6 yaş arasındaki çocukların etkilendiğini vurguluyor: “Solunum yolu, tansiyon, diyabet hastaları sıcaklardan daha fazla etkileniyor. En fazla evde yalnız yaşayan yaşlılar ölüyor. Kadın ölümleri erkek ölümlerine göre daha fazla. Yetkililerin risk grubundakilere daha fazla eğitim vermesi sağlık teşkilatlarının bu tip felaketlere hazırlıklı olması gerekiyor.” Kanada’daki bir halk sağlığı kurumuyla birlikte çalışma yürüttüklerini anlatan Şahin, “Bu kurumda çalışanlar neredeyse her bölgede ev ev yalnız yaşayan yaşlıları, hastaları biliyor. Sıcak dalgaları öncesinde onlara ev ziyareti yaparak bilgilendiriyor. Ancak bu şekilde toplum olarak gelecek sıcak dalgalarından en az  zararla çıkabiliriz” diyor.

BUZULLARA BATTANİYE ÖRTTÜREN HAVA

Küresel iklim değişikliğiyle birlikte kendisini giderek hissettiren aşırı sıcaklar, Avrupa’yı kavurdu. Belçika, Almanya, Hollanda ve Fransa’da sıcak hava termometreleri zorladı. ABD’nin ardından Avrupa’ya uğrayan Afrika sıcakları termometrelerde görülmemiş seviyelere ulaştı. Perşembe günü Belçika’da 41.8, Almanya’da 41.5, Hollanda’da ise 40.7 derece ile rekor kırıldı. Fransa’da Paris’in dahil olduğu 19 bölgede acil durum ilan edildi. Acil durum ilan edilen bir başka yer Belçika dün doluya teslim oldu. Akşam saatlerinde sert rüzgarlar, yağmur ve dolu Belçika’nın pek çok bölgesini esir aldı. Kuvvetli rüzgarlar pek çok bölgede ağaçların yollara devrilmesine neden oldu.

BM Meteoroloji Ajansı, sıcak hava dalgasının Grönland’a doğru ilerlediğini belirterek rekor erime olabileceğini duyurdu. İsviçre’nin Orta Alpler’inde yaşayan bölge sakinleri, Rhone Buzul Dağı’nın aşırı sıcak hava karşısında erimesine engel olmak için, buzların üstünü termal battaniyeyle kapladı. Kuzeyinde ‘kırmızı alarm’ verilen Fransa’nın tahıl ambarlarından sayılan Oise’de çıkan yangınlar nedeniyle buğday hasadı durduruldu.

NOTRE DAME ÇÖKEBİLİR

İngiltere’de ise havaalanlarında pek çok uçuş gecikti ya da iptal oldu. Trenler, sıcak havada rayların bükülmesini engellemek için hızlarını düşürdü, istasyonlarda yığılmalar oldu. Fransa’da bazı kreşler geçici süreyle kapatılırken, uzmanlar iş ve evin dışına mümkün olduğunca çıkılmaması konusunda uyardı. Nisan ayında büyük kısmı kül olan ve renovasyon çalışmalarının devam ettiği Notre Dame Katedrali’nin çatısının, aşırı sıcak hava nedeniyle tamamen çökmesinden endişe ediliyor. Fransa’da sıcak hava şimdiye kadar 5, İngiltere’de ise 3 kişinin ölümüne neden oldu.