Shatavari nedir? Shatavari'nin faydalaları nelerdir?

Shatavari, tüylü yapraklarının altında küçük sürgünler gizleyen dallı, tırmanıcı ve çok yıllık bir bitkidir. Hindistan’ın bazı bölgelerinin ve Himalayalar’ın alçak kısımlarındaki tropikal ve yarı tropikal ortamlarda yabani olarak yetişir. Shatavari ve etli yeşil meyveleri sebze olarak kullanılan Asparagus officinalis aynı cinse dahildir.

Shatavarinin parçaları da yenebilir. Hassas ve genç filizleri pişirilebilir ya da konserve yapılabilir. Etli, beyazımsı kahverengi renkli ve yumrulu kökleri –boyları 90 cm’ye kadar ulaşabilen çok sayıda köksapa bölünmüştür- hafif tatlıdır ve sebze olarak tüketilir. Shatavari kökünün böylesine geniş olması bitkinin ismine de yansımıştır, “shatavari” Sanskritçe’de “yüzlerce kökü olan bitki” anlamına gelir. Kurutulmuş ve işlenmiş kökler geleneksel Hint Ayurveda tıbbında kadın üreme organlarını yenilemek ve kadın doğurganlığıyla ilgili sorunları tedavi etmek için yüzyıllardır kullanılmaktadır.

SHATAVARİ NEDİR?

Shatavari muhtemelen Avurveda tıbbında kadınlar için kullanılan en önemli bitkidir ve erkeklerde cinsel gücü arttırmak için kullanılan Hint ginsenginin (Withania somnifera) kadınlardaki karşılığıdır. Ayurveda tıpçıları shatavari’yi vücut ve zihin dengesi bozulduğunda besleyici ve yatıştırıcı bir bitki olarak kullanmışlardır. Kısırlık, libido eksikliği, düşük yapma tehlikesi, menopoz belirtileri ve anne sütü azlığı durumlarında shatavari önerilir. Bitki, yenileyici ve adaptojen özelliklere sahip bir tonik olarak sağlığı güçlendirmek ve zinde kalmak için çok uzun bir zamandan beri kullanılmaktadır.

Günümüzde shatavari Batı bitkisel tıbbında doğurganlığı arttırmak ve hem kadınlarda hem de erkeklerde üreme dokularını güçlendirmek için kullanılmaktadır.
Shatavarinin rahim duvarındaki kasları rahatlattığı, adet öncesi sendromu (PMS) ve menopoz belirtilerini hafiflettiği kanıtlanmıştır. Bitki ayrıca hazımsızlığı
gidermek ve anne sütünü arttırma amacıyla da kullanılmaktadır.

SHATAVARİ NEYE İYİ GELİYOR?

Tonik, Adet öncesi sendromu (PMS), Adet sancıları, Anne sütü üretimi, Menopoz, Hazımsızlık, Mide ülseri (koruyucu),

Ayurveda uzmanları shatavari’yi kadın üreme organlarının işlevlerinin sağlıklı bir şekilde yürümesi için tavsiye ederler. Bitkinin doğurganlığı arttırdığı söylenir ve stres ve hastalıktan kaynaklanan adet döngüsü düzensizlikleri için sıkça kullanılır.

Yapılan bir çalışmada shatavari içeren ilaç kullanan kadınlarda adet sancılarının hafiflediği, rahim kanamasının düzenlendiği ve adet öncesi sendromunun (PMS) belirtilerinde düzelme olduğu görülmüştür. Ancak bu etkinin mekanizması tam olarak anlaşılamamıştır.

Shatavari kalpa (shatavari ve kakule karışımı) tüketen kadınların doğum sonrası güçlerini daha çabuk topladıkları ve anne sütü üretiminin daha 
hızlı olduğu görülmüştür. İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda diğer bitkilerle harmanlanan shatavari’nin anne sütü üretimini yükselttiği kanıtlanmıştır, ama bikinin tek başına yaptığı etkiyi inceleyen bir çalışmada herhangi bir olumlu etki görülmemiştir.

Shatavari genellikle diğer bitkilerle harmanlanır ve ani ateş basması, gece terlemesi ve vajinal kuruluk gibi menopoz belirtilerini hafifletmek için kullanılır. Bu yararlı etkiyi bitkinin kökünde bulunan östrojen benzeri bileşenlerin sağladığı düşünülür. Ayurveda tıbbında ve halk arasında geniş çapta kullanılmasına rağmen shatavari’nin menopoz döneminde olumlu etki yarattığını gösteren herhangi bir klinik deney yoktur.

Shatavari’nin sindirim borusu üzerindeki koruyucu etkilerini gösteren çalışmalar vardır. Hayvanlar üzerindeki çalışmalar shatavari’nin, ülser tedavisi için kullanılan ranitidin maddesi (Zantac) kadar etkili olduğunu göstermiştir, bu etkiyi midedeki hidroklorik asit üretim ve salınımını engelleyerek yapıyor olabilir. İnsanlar üzerinde yapılan bir çalışmada da shatavari’nin mide ve ince bağırsak etkileşimini arttırdığı ve böylece yiyeceklerin sindirimini hızlandırdığı görülmüştür.

Shatavari’nin, ağır sindirim durumlarının yanı sıra mide bulantısı, mide ekşimesi ve hazımsızlık için kullanılan metoklopramid’e denk bir etkisinin olduğu da görülmüştür.

NASIL TÜKETİLİR?

ÇAY: 1 çay kaşığı kurutulmuş kökü 1 bardak suda 15 dakika kaynatıp süzün. Günde 1-2 bardak için.
KAPSÜLLER: Günde 1 ya da 2 defa 500 mg.
TENTÜR: Üreticinin talimatına göre kullanın.
KALPA ÇALKALAMASI: 30 gram shatavari’yi 2 yemek kaşığı saflaştırılmış yağla karıştırıp tencereye koyun ve rengi kahverengileşinceye kadar pişirin. 2 yemek kaşığı şeker ve çeyrek çay kaşığı kakule ekleyip iyice karışana kadar çalkalayın. Adet, menopoz ve doğum sonrası dönemlerinde günde 1 çay kaşığı alın.

EN AZ 4000 YILDIR KULLANILIYOR

Shatavari’nin ipliksi yaprakları dikkat çekicidir, ama bu bitkinin tıbbi olarak kullanılan kısmı kökleridir.

M.Ö. 2000: Shatavari tıbbi amaçlarla en az 4000 yıldır kullanılmaktadır

M.S. 1960’LAR:  Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar shatavari’nin anne sütünü arttırdığını göstermiştir.

1993 YILI: Yapılan bir araştırma shatavari’nin akyuvar sayısını arttırarak hastalıklarla mücadeleyi güçlendirdiğini kanıtlamıştır.

2001 YILI:  Hindistan’daki yabani shatavari hasadının tehlikeli ölçüde arttığı belirtildi.

BOYU 6 METREYE KADAR ÇIKABİLİYOR

Birisi kuşkonmazdan bahsettiğinde akla fırında pişirilmiş somon gelebilir. Akla bu görüntüyü getiren Avrupa kökenli bir bitki olan Asparagus officinalis’in (kuşkonmaz) ilkbahardaki saplarının aldığı şekildir. Shatavari (A.racemosus), asparagus cinsine ait bir başka bitkidir ve bitkisel tıpta kullanılır. Asparagus cinsine ait 120 türün büyük çoğunluğu gövdesi dikenli ağaçsı bitkilerdir.

Shatavari ağaçsı, dallı ve tırmanıcı bir bitkidir. Boyu 6 metreye kadar ulaşabilir ve genellikle başka bitkilere tırmanır. Dallar belirgin bir şekilde çizgilidir. Asparagus cinsine dahil olan türlerin çoğunda fazla yaprak bulunmaz, klorofil üretimi daha çok sap kısmında olur. Sap (gövde) kısmından küçük yaprağa benzeyen yapılar aslında kladod denilen değişime uğramış sap yapılarıdır. Ana sapta düz ya da geriye doğru eğimli yaklaşık 2,5 cm uzunluğunda filizler vardır, yan saplardaki filizlerin boyu 1 cm kadardır. Küçük ve genellikle beyaz renkte olan çiçekler kalabalık kümeler halinde bulunur. Çiçek açtıklarında güzel bir koku ve dikkat çekici bir görüntü oluşur. Bitkinin meyveleri kırmızı renktedir ve küçük taneli meyvelere benzer.

NASIL YETİŞTİRİLİR?

Shatavari geniş yapraklı ormanlarda, akarsu kenarlarında ya da 1800 metre yüksekliğe kadarki dağ vadilerinde bulunur. A.racemosus, Tibet’in güneyinde, Nepal, Bhutan, Myanmar, Pakistan, Hindistan, Afrika, Madagaskar ve Avustralya’da yetişir. Ilık bir iklime ihtiyaç duyar. Doğal olarak yetiştiği ya da yerlileştirildiği birçok bölgede iyi bilinen bir çalılık bitkisidir. Amerika ve Avrupa bahçeciliğinde yer bulur. Bitkinin bitkisel tıpta kullanılan kısmı olan yumru kökler demetler halinde büyür; boyu 15-20 cm çapı da 1,25 cm kadardır. Kökün sağlıklı bir şekilde kullanılması için sonradan alınan ince ve açık kahverengi bir kabukla kaplıdır.

Hindistan’ın farklı bölgelerinde yabani bitkilerin kökleri hasat edilir ya da güzel kokulu çiçekleri için süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bazen bitkisel tıpta kullanılmak üzere ticari amaçla hasat edilir; çoğalma, bitkinin alt kısmındaki yan köklerle olur. Ekimden önce bitkiyi güçlendirmek amacıyla kökler inek dışkısına batırılır ve bu şekilde 1 gün bekletildikten sonra ekim yapılır. Hintli bilimsel tarım uzmanları kladodların gelişmesini engellemek ve köklerin daha rahat büyümesini sağlamak için 2,4 D zararlı ot öldürücü kullanılmasını önerir.

BU VE BUNA BENZER BİRÇOK ŞİFALI BİTKİNİN LİSTELENDİĞİ KİTABI GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ