Sezer'in TBMM'deki konuşması

Güncelleme Tarihi: Ekim 01, 2001 00:01

Oluşturulma Tarihi: Ekim 01, 2001 00:00

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, TBMM'de yeni yasama yılı açılışı dolayısıyla 55 sayfalık bir konuşma yaptı. Sezer'in konuşmasının tam metni şöyle: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Sayın Başkanı, Değerli Milletvekilleri, Yüce Meclisimizin 21. dönem dördüncü yasama yılına başlarken hepinizi en içten dileklerimle ve saygıyla selamlıyorum. Bugün sizlere yeniden hitap etmekten büyük onur ve mutluluk duyuyorum. Bir yıl önce, yine bu özel günde yaptığım konuşmada, Türkiye'nin karşı karşıya bulunduğu iç ve dış sorunların geniş bir dökümünü yapmış, bu sorunların üstesinden gelmemizin gerekliliği üzerinde durarak, çağdaşlaşma tasarımızın sürdürülmesi için atmamız gereken adımları ele almıştım. Bu yılki konuşmamda, ülkemizin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gündeminde bulunan kimi önemli ve ivedi sorunları geleceğe yönelik bir bakış açısı içinde değerlendirmek istiyorum. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin yeni yasama yılı başlarken dünyamız çok önemli bir gelişmeye sahne olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri'nde meydana gelen ve çok sayıda masum insanın ölümüne yol açan insanlık dışı terörist saldırıları en güçlü biçimde kınamaktayız. Bu zor günlerinde dostumuz ve müttefikimiz Amerikan halkının yanında yer aldığımızı bir kez daha vurgulamak isterim. Terörden çok çekmiş bir ülke olarak Türkiye, Amerikan halkının acısını yürekten paylaşmaktadır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Büyük Atatürk'ün kurduğu Cumhuriyetimizin sağlam temellerine ve sarsılmaz ilkelerine dayanarak hep ileri gitmiş olan Türkiye bir dönüm noktasına gelmiştir. Son bir yılda yaşadığımız sorunlar, vardığımız bu dönüm noktasında zaman yitirmeden kimi köklü kararlar almak zorunda olduğumuzu göstermiştir. Türkiye, dünyanın en sorunlu bölgelerinin kesiştiği noktada yer almaktadır. Bu durum, dış politikamızın oluşturulup yürütülmesinde olduğu gibi, ekonomik ve toplumsal politikalarımızın uygulanmasında da çeşitli güçlükler yaratmakta, hükümetlerimizin üzerinde ek yükler oluşturmaktadır. Ancak, demokrasisini en gelişmiş düzeye çıkarma yönünde gerekli ulusal kararlılığa ve güce sahip olan ülkemizin, içinde bulunduğu sorunları kısa sürede çözüme kavuşturabilecek yetkinlikte olduğuna kuşku yoktur. Sorunlarımıza çözüm ararken, geçmişe değil geleceğe bakmamız ve şu soruyu kendimize sormamız gerekmektedir: Nasıl bir Türkiye istiyoruz? Bu soruya vereceğimiz yanıt, yaklaşımımızı, yönelimimizi oluşturacaktır. Ben, bu soruya tüm Türk Ulusu'nun ortak bir yanıt vereceğinden eminim: Yoksulluk, eğitimsizlik, yolsuzluk gibi temel sorunlarını çözmüş, bireylerinin hak ve özgürlüklerini en geniş biçimde güvence altına almış, çağdaş uluslar topluluğunun saygın üyesi durumuna gelmiş, gelişime açık, aydınlık bir Türkiye. Ülkemizin bu doğrultuda bir dönüşüm gerçekleştirmesinde Anayasamızda yapılmakta olan değişiklikler kuşkusuz önemli bir yere sahip olacaktır. Anayasamızın değiştirilmesine yönelik olarak Yüce Meclisimizce sürdürülen çalışmanın, tüm siyasal partilerimizin yapıcı katkılarıyla ilerlemekte olması memnunluk vericidir. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Türkiye Cumhuriyeti'nin özünde, barışçı bir dış politika, laiklik, hukukun üstünlüğü, özgürlükçü, çoğulcu ve katılımcı demokrasi ile insan hak ve özgürlüklerine saygı ilkeleri bulunmaktadır. Yüce Atatürk'ün önderliğinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti, çok kısa bir sürede toplumsal yaşamın her alanında gerçekleştirdiği devrimlerle Türk Ulusu'nu, ortak coğrafyayı ve tarihi paylaştığı Avrupa ailesiyle ilk kez aynı değerler sisteminde buluşturmuştur. Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte hukuk ve toplum düzenini Batı normlarına göre düzenleyen Türkiye, başta basın özgürlüğü ve örgütlenme hakkı olmak üzere, açık ve katılımcı bir toplum düzeni kurma yolunda çok önemli adımlar atmıştır. Türkiye'nin demokratik gelişimi ve hukuk düzeni, dinamik bir evrim sürecine girmiştir. Avrupa Birliği üyeliği, bu sürecin halkalarından biridir. Türkiye Cumhuriyeti, Avrupa Birliği üyesi ülkelerle ortak evrensel değerleri esas alan, barışçı ve aydınlık bir geleceği paylaşma ve bu konuda katkılarda bulunma kararlılığındadır. Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği, Cumhuriyetimizin kuruluş felsefesini ve Atatürk'ün geleceğe bakışını doğrulayan bir aşama olarak değerlendirilmektedir. Avrupa Birliği'nin tam üyelik sürecinde atmamız gereken adımlardan biri olarak"Türkiye Ulusal Programı" kabul edilmiştir. Türkiye Ulusal Programı, "Avrupa Birliği müktesebatının üstlenilmesi" alt başlığını taşımakta ise de, aynı zamanda, çağdaş değerlere uyumu vazgeçilmez bir yaşam biçimi ve sürekli bir erek olarak benimseyen Türk Ulusu'nun çağdaşlaşma tasarısını sürdürme kararlılığının somut bir göstergesidir. Önümüzdeki yeni çağdaşlaşma sürecinde, siyasal, yönetsel ve yargısal reformların yapılması gereklidir. Bunun için, Devlet organları arasında görev ve yetkileri dengeleyen, hukuk devleti ilkesini üstün kılan özgürlükçü, güvenceli anayasa ve yasa kurallarının geliştirilmesi zorunludur. Türkiye Büyük Millet Meclisi son iki hafta içinde, siyasal partilerin yapıcı katkılarıyla tarihsel bir görevi yerine getirmiştir. Anayasamızda yapılması öngörülen değişikliklerin yoğun bir çalışma sonucunda kabul edilmiş olmasını, Anayasamızın daha özgürlükçü, katılımcı ve güvenceli bir belge durumuna getirilmesi yönünde önemli bir adım olarak değerlendirmek gerekir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Sayın Başkanını ve Değerli Milletvekillerimizi, bu güç görevi sorumluluk duygusu içinde başarıyla yerine getirdikleri için kutluyorum. Bu Anayasa değişikliği, Yüce Meclisimizin tarihinde her zaman takdirle anımsanacaktır. Anayasalar, devletlerin hukuksal yapısını en üst düzeyde belirlemektedir. Bu nedenle, devletlerin geçirdikleri evrimi de yansıtmak zorundadır. Anayasalar bu yönüyle yaşayan belgelerdir. Parlamentomuzun Anayasamızda değişiklikler yaparak attığı tarihsel adımı ileride de gereksinimlere karşılık verecek biçimde sürdüreceğine inanıyorum. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Saydam bir Devlet yönetimine kavuşabilmek için yasama dokunulmazlığı ile Bakanlar Kurulu üyeleri hakkında soruşturmayı düzenleyen kuralların yeniden ele alınması yararlı olacaktır. Yasama dokunulmazlığının amacı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin Parlamento'daki yasama görevlerini hiçbir kuşku ya da ceza tehdidi altında kalmadan yerine getirmelerinin sağlanmasıdır. Buna göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, bunları dışarıda yinelemekten ve açıklamaktan sorumlu olmamaları gerekli ve yeterlidir. Bununla birlikte, yasama sorumsuzluğu dışındaki etkinlikleri nedeniyle haklarında suçlama bulunan milletvekillerinin yargılanabilmeleri için Türkiye Büyük Millet Meclisi'nce dokunulmazlıklarının kaldırılmasına gerek olmamalıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından dokunulmazlığın kaldırılması yönünde bir kararın alınmaması durumunda, milletvekillerinin yargılanamaması ceza adaletinde eşitlik ilkesiyle çelişmekte ve Yüce Meclis'in saygınlığını zedeleyecek örnek olayların yaratılmasına yol açmaktadır. Anayasamızın yanısıra, temel yasalarda da günün koşullarına uygun değişikliklerin yapılması gereklidir. Siyasi Partiler ve Seçim yasaları bunların başında gelmektedir. Demokratik siyasal yaşamımızın vazgeçilmez ögeleri olan siyasal partiler, çoğulcu siyasal yapının, siyasal kültürün oluşturulup geliştirilmesinde ve halkın siyasete katılımının sağlanmasında başlıca rolü üstlenmişlerdir. Dolayısıyla, partilerin sağlıklı biçimde işleyebilmeleri için parti içi demokrasinin sağlanması ve partilerin parasal kaynaklarının saydamlaştırılması önem taşımaktadır. Çağdaş demokrasilerin özünü oluşturan uzlaşma kültürünün geliştirilip yerleştirilmesi de önemli görülmektedir. Bu nedenle, öz eleştirimizi iyi yapmalı, sivil toplumla Parlamento arasındaki iletişimi sağlam temeller üzerinde yeniden işletecek bir yapı oluşturmalıyız. Son olarak, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin yapısına ilişkin bir düşüncemi aktarmayı da görev kabul etmekteyim. Bildiğiniz gibi, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin sayısı 1982 Anayasası'nda 400 olarak öngörülmüştü. Daha sonra, 1987 yılında bu sayı 450'ye, 1995 yılında da 550'ye yükseltilmiştir. TBMM üye sayısının, 1982 Anayasası'nın ilk biçiminde olduğu gibi 400'e indirilerek çalışmalarına etkinlik kazandırılabileceğini düşünüyorum. TBMM üye sayısında yapılacak bir azaltma kamuoyunun beklentilerine de uygun düşmektedir. Değişikliğin ilk seçimden sonraki seçimde oluşacak Meclis için geçerli kılınması kimi sorunları önlemesi yönünden gerekli görülebilir. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Türkiye artık insan hakları alanında köklü adımlar atmak, bu konudaki olumsuz uygulamalara son vererek insan hakları ihlallerini ortadan kaldırmak zorundadır. Türkiye'nin bu konuda yöneltilen eleştirilere gerekçe oluşturacak uygulamalara meydan vermemesi gereklidir. İnsan haklarının korunup güvence altına alınması için yasal ve yönetsel düzenlemeler yeterli olmamaktadır. İlgili tüm yetkililerin bu konuda eğitilmeleri, hata, ihmal, kötüniyet gibi etkenlerin ortadan kaldırılması da aynı ölçüde gereklidir. Günümüzde uluslararası bir boyut kazanan insan hakları, iç hukuk konusu olduğu kadar dış politikayı da ilgilendirmektedir. Tüm çoğulcu demokratik toplumların paylaştığı bir değer olan insan haklarının ülkemizde eksiksiz uygulanabilmesi için Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi'nin bu alanda kabul ettiği sözleşmelerde yer verilen kuralları gerekli ve yeterli ölçüde ulusal hukukumuza aktarmak zorunda olduğumuzu da anımsatmak isterim. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Demokratik toplumlar, temel hak ve özgürlüklere dayanan toplumlardır. Bu tür toplumlarda devletin görevi, temel hak ve özgürlükleri korumak ve geliştirmektir. Temel hak ve özgürlükler arasında, düşünce özgürlüğü, özellikle düşünceyi açıklama özgürlüğü önemli bir yer tutar. Düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğünün kullanılmasının olağan yollarından biri basındır. Basın özgürlüğü, çağdaş anayasalarda, basının, düşünce ve düşüncenin açıklanmasında oynadığı önemli rol gözönünde tutularak, temel hak ve özgürlüklerin özel bir türü olarak düzenlenmiştir. 1982 Anayasası'nın 26. maddesinde, düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğünün haber alma ve verme özgürlüğünü de kapsadığı, 28. maddesinde de, basının özgür olduğu, devletin basın ve haber alma özgürlüğünü sağlayacak önlemler alacağı belirtilmiştir. Basın özgürlüğü, düşünceyi açıklama özgürlüğünü tamamlayan ve onun kullanılmasını sağlayan bir özgürlüktür. Düşünce özgürlüğü, düşüncelerin özgürce açıklanması yanında, bunları yayma ve öğrenme özgürlüğünü de içerir. Bu nedenle, basın özgürlüğünün, okuyucuların, izleyicilerin ya da dinleyicilerin haber alma ve görüşlerini öğrenme özgürlüğü yönünden de değerlendirilmesi gerekir. Haber alma ve verme hakkı ya da haberlere ulaşma özgürlüğü, okuyucu, izleyici ya da dinleyicinin bireysel hakkı olarak düşünülemez. Bunlar, kollektif hak ve özgürlüklerdir. Demokratik toplumlarda basının işlevi, kamu yararını ilgilendiren olay ve konularda açıklamalar yapmak, haber ve bilgi vermek, eleştiri ve değer yargıları sunarak kamuoyunu oluşturmak, toplumu aydınlatmaktır. Basının bu önemli işlevi nedeniyle basın özgürlüğünün, kamu güçlerine karşı olduğu kadar özel güçlere karşı da korunması gerekmektedir. Bu bağlamda, bir kez daha yinelemek gerekir ki, basın-yayın tekelinin oluşmasına karşı gerçek sınırlamalar koymak, bu kesimin çoğulcu özelliğini koruyucu önlemler almak devlete düşen bir ödevdir. Bağımsız ve yansız yayıncılığın sürdürülebilmesi için alınacak önlemler de bu ödev kapsamına girmektedir. Öte yandan, bu sosyal görevini yerine getirebilmesi için basın özgürlüğü ile donatılan basın-yayın organlarının da sorumluluk bilinciyle hareket etmesi zorunludur. Yaşanılan son olaylar göstermiştir ki, Anayasa ve yasalarda temel hak olarak düzenlenen basın özgürlüğü ile kişilik hakkının birbiriyle çatışması her zaman olanaklıdır. Bu konuda dengeyi sağlamak, Devletin olduğu kadar basın-yayın organlarının da görevidir. Demokratik toplumlarda, hem basın özgürlüğü, hem de kişilik hakkı, temel hak ve özgürlük olarak anayasalarda düzenlenip korunmuş olmakla birlikte, kişilik hakkının, basın özgürlüğünün sınırlarından birini oluşturduğunda duraksamaya yer yoktur. Basın, demokratik toplumun vazgeçilmez koşulu, zorunlu ögesi, kişi ise, kurucu ögesi, varlık nedenidir. Basın, kamu yararını ilgilendiren konu ve olaylarda kamuoyunu oluşturma, bu konuda toplumu aydınlatma işlevini yerine getirirken, toplumu ilgilendiren, kamu yararıyla ilgili olayları açıklamak, olaylar hakkında haber vermek, değerlendirme ve eleştiriler yapmakla yükümlüdür. Ancak, sözkonusu olaylar çoğu kez belirli kişilerle ilgili olabilir. Bu gibi durumlarda basın, olayı açıklarken ya da değerlendirme ve eleştirme hakkını kullanırken, kişilik haklarına, özel yaşama, mesleki ve ticari saygınlığa özen göstermeli, kişinin maddi ve manevi zarara uğramasına neden olmamalıdır. Sonuç olarak, basın özgürlüğünün ardında, bireyi ve dolayısıyla bireysel hak ve özgürlükleri temel alan, demokrasinin tüm kurum ve kurallarına yürekten inanan bir sorumluluğun bulunduğu gözardı edilmemelidir. Sayın Başkan, Sayın Milletvekilleri, Kalkınmanın ve toplumsal gönenci yükseltmenin temel yolu, kendi dinamikleri içinde işleyen, güçlü bir ekonomiden geçmektedir. Toplumun tüm kesimlerinde, Türk ekonomisinin geleceğine ilişkin bir karamsarlık havası gözlenmektedir. Ülkemiz ekonomisinde bugün bir geçiş süreci yaşandığı, geleceğe yönelik kimi belirsizliklerin güven ortamının oluşturulmasını engellediği ve bu durumun da ekonomik verilerin dengeye oturtulmasını güçleştirdiği tartışma götürmez bir gerçektir. Bu nedenle, Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu durum ve bununla bağlantılı olarak gelir dağılımındaki adaletsizlik, enflasyonun yüksekliği, geçim sıkıntısı, yoksulluk, işsizlik gibi sorunlar ülke gündemindeki öncelikli yerini korumaktadır. Temel ereğimiz, ülkenin kalkınma ve gelişmesine koşut olarak, Türk insanının, çağdaş dünyanın evrensel değerlerinin yaşama yön verdiği bir toplumsal düzende, geleceğe güvenle bakmasını sağlayacak atılımları yapmak olmalıdır. Dünyamızın genel bir ekonomik durgunluk içine girmekte olduğu yönünde güçlü belirtiler ortaya çıkmıştır. Soğuk Savaş sonrası dönemde hız kazanan küreselleşme sürecinin ulusların omuzlarına yüklediği sorunların yanısıra, dünya çapında bir ekonomik bunalımın etkilerine göğüs germek, planlarımızı buna göre yapmak zorundayız. Uluslararası düzeyde talep ve dışsatım daralırken işsizlik artmakta, yoksullaşma ciddi boyutlara ulaşmakta, zengin ile yoksul arasındaki uçurum büyümektedir. Ülkeler arasında ve birçok ülkenin kendi içinde ekonomik eşitsizliklerin derinleşmesi, küçük bir kesimin ulusal gelirin büyük bölümünü elde etmesi, ekonomik ve toplumsal sorunların çözümünü güçleştirmektedir. Öte yandan, uluslararası parasal sistemin yeterliliğinin giderek daha fazla sorgulanır olması, küresel ekonomik düzenin inandırıcılığını sarsmakta, küreselleşme karşıtı akımları güçlendirmektedir. Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Avrupa Birliği ülkeleri gibi gelişmiş ekonomilerde görülmeye başlayan ve domino etkisi yapan ekonomik durgunluk, kuşkusuz ülkemiz için de olumsuz koşullar yaratmaktadır. 11 Eylül'de Amerika Birleşik Devletleri'nde meydana gelen terörist saldırılar da bu olumsuz koşulları artırmıştır. Türkiye son bir yıldır güç bir dönemden geçmektedir. Ekonomik etkinliklerimizde ve gayrisafi milli hasılamızda görülen daralma kaygı vericidir. Bu daralma eğiliminin, Hükümetimizin Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin desteğinde almakta olduğu önlemlerle tersine döndürüleceğine inanmaktayız. Henüz düzlüğe çıkmış değiliz. Ancak, bugüne dek ulus olarak gösterdiğimiz özveri ve dayanışma, ekonomimizin yakın bir gelecekte, daha sağlam temeller üzerinde güçlü bir yapıya kavuşacağına olan umudumuzu artırmaktadır. Ekonomimizin yabancı paralara endeksli olmaktan kurtarılarak ulusal para birimimizin saygınlığına ve gücüne kavuşturulması amacıyla Hükümetimiz ve sivil toplum örgütlerince başlatılan girişimlere halkımızın verdiği destek sevindiricidir. Ekonomik sorunlarımıza çözüm ararken gündelik kaygılarla hareket etmekten kaçınılmalıdır. Ekonomimize planlı bir yaklaşımla ve uzun erimli bir stratejiyle yeni bir yön vermemiz zorunlu duruma gelmiştir. Büyümemizi belirli bir stratejiyle gerçekleştirmeli, ekonomimizi bu hükümetlerüstü stratejik yaklaşımla yönlendirmeliyiz. Uluslararası ekonomik sistemle bütünleşme yönündeki çabalarımızı sürdürürken, yerli üretim yapımızın korunup güçlendirilmesine ve yerli üreticilerimizin uluslararası rekabet gücünün artırılmasına öncelik vermeliyiz. Bu yaklaşımın, küreselleşmenin yarattığı sorunların üstesinden gelebilmenin de en akılcı yolu olduğunu düşünüyorum. Türk ekonomisinin geleneksel temel direkleri olan tarım ile kamu kesiminin ekonomideki rolünü ve etkinliğini yeni bir gözle değerlendirmemizin de gerekli olduğuna inanıyorum. Tarım, kendi nüfusumuzu beslemek için olduğu kadar, tarıma dayalı geleneksel dışsatımı desteklemek için de önemlidir. Kamu kesiminin 78 yıldır ülke ekonomisinin gelişmesinde oynadığı rolü gözardı edemeyiz. Aynı biçimde, doğal kaynaklarımızın daha etkin yöntemlerle işletilip değerlendirilmesi de, üzerinde durmamız gereken konulardan biridir. Son yıllarda açıkça tartışılmaya başlanan ve yönetimin saydamlaşmasını engelleyen ihale sistemimizin de bir an önce Avrupa Birliği ölçütlerine uygun bir yapıya kavuşturulması gerekmektedir. "Devlet ihalesi" olarak adlandırdığımız kamu ihalelerinde, Avrupa Birliği ülkelerinde geçerli olan yöntemleri mevzuatımıza kazandıracak düzenleme hızla gerçekleştirilmelidir. Yöntemler, ihalenin yapılma sürecini tüm olası öneri sahiplerinin rekabetine açacak biçimde tasarlanmalıdır. Yasal düzenlemede, istekliler arasında rekabete olanak tanıyacak biçimde ayrımcılığın önlenmesi, saydamlık ve nesnellik ilkeleri üstün tutulmalıdır. Ekonomimizin dışa açılmasında ve uluslararası ticaret sistemiyle bütünleşmesinde büyük işlev üstlenmiş olan bir başka ekonomik etkinlik alanı denizciliğimizdir. Önemli bir deniz ülkesi olarak, denizcilik kesiminin korunup geliştirilmesi için daha çok çaba göstermeliyiz. Avrupa Birliği'yle bütünleşme süreci içinde deniz ticaret filomuzun Avrupa Birliği ülkelerinin deniz ticaret filoları karşısındaki rekabet gücünün artırılması kaçınılmaz duruma gelmiştir. Son ekonomik bunalım nedeniyle ekonomik sıkıntıları artan deniz ticaret filomuzun daha fazla küçülmesinin önlenerek genişlemesine destek olunması ve yabancı bayraklı gemilere olan gereksinimin olabildiğince azaltılması amacımız olmalıdır. Avrupa Birliği ülkelerinin çoğunun önümüzdeki yıl tek para birimine geçmesiyle Avrupa'da bir "Euro" bloku oluşmuş olacaktır. Bu durum, ekonomimizin Avrupa ekonomileriyle tam anlamıyla bütünleşmesini sağlayacak adımların zaman geçirmeksizin atılmasını gerektirmektedir. Günümüzde yabancı sermaye yatırımları, bir ekonominin büyümesi, çeşitlenmesi ve rekabet gücüne kavuşması yönünden belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu rol, ekonomik önceliklerimiz bağlamında yönetsel engellerin kaldırılmasını sağlayacak ve yabancı sermaye yatırımlarının girişini özendirecek önlemlerin uygulamaya konulmasını gerekli kılmaktadır. Hükümetimizin bu yönde atmaya başladığı umut verici adımların, içinde bulunduğumuz ekonomik koşulların düzeltilmesine katkıda bulunmasını diliyoruz. Ülkemizin bugün önemli bir dönemeçten geçmekte olduğunu bir kez daha belirtmek isterim. İçinde bulunduğumuz güç koşullar, birlik ve dayanışmamızı artırarak korumamızı daha da zorunlu kılmaktadır. Yaşanan ekonomik sıkıntıların aşılmasında toplumun tüm kesimlerine ve tüm yurttaşlarımıza görev düşmektedir. Çeşitli ortamlarda daha önce de vurguladığım gibi, özel çıkarların bir yana bırakılarak, ülkenin geleceğinin ve toplumsal çıkarların ön planda tutulması, çıkar amaçlı söylentilerle davranılmaması her zamankinden daha çok önem taşımaktadır. Sayın Başkan, Yüce Meclisimizin Sayın Üyeleri, Yolsuzluğun ekonomimize ve toplumumuza maliyeti yüksektir. Yolsuzluk, siyasal sisteme duyulan güvensizliği körüklemekte, ekonominin işleyişini ve ülkeye yabancı sermaye girişini engellemektedir. Yolsuzluklarla savaşım ve yönetimde saydamlığın sağlanması konusunda toplumumuzun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden beklentisi yüksektir. Ulus iradesinin oluştuğu Yüce Meclisimizin bu konuda öncülüğü üstlenerek, gereken yasal düzenlemeleri ivedilikle gerçekleştirmesi, halkımızın temiz toplum beklentisine yanıt verecek ve Türkiye'nin kimi uluslararası çevrelerdeki olumsuz görüntüsünün giderilmesine katkıda bulunacaktır. Yolsuzlukların üzerine gidebilmek için yönetimde saydamlık ve etkili bir denetim gereklidir. Yolsuzlukların kalıcı biçimde ortadan kaldırılabilmesi ve temiz toplumun yaratılması kuşkusuz yalnız Devletin sorumluluğunda değildir. Yolsuzlukların kökünün kazınması ve yönetimde saydamlığın sağlanabilmesi için özel kesime ve yurttaşlarımıza da görev düşmektedir. Bilinçli ve istekli yurttaşlar, temiz toplumun koruyucuları olacaklardır. Sayın Başkan, Yüce Meclisimizin Değerli Üyeleri, Ekonominin sağlıklı temeller üzerinde işlemesini sağlayacak bir yapılanmadan söz ederken, bir konuya değinmekte yarar görmekteyim. Anayasa'nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin bir sosyal hukuk devleti olduğu belirtilmiştir. Anayasa'nın 5. maddesinde ise, bireyin ve toplumun gönenç, huzur ve mutluluğunu sağlamak; bireyin temel hak ve özgürlüklerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak biçimde sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmak; insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli koşulları hazırlamaya çalışmak devletin temel amaç ve görevleri arasında sayılmıştır. 5. maddenin gerekçesinde de, devletin, aynı zamanda ulusun huzurunu sağlamakla, bireylerini mutlu kılmakla, bireyin yaşam savaşımını kolaylaştırmakla yükümlü olduğu vurgulanmış, bireyin "insan onuruna" uygun bir ortam içinde yaşamasını gerçekleştirmenin sosyal devletin görevi olduğu belirtilmiştir. Sosyal devlet, bireyi ekonomik yaşama yenik düşürmeyen, güçsüzleri güçlüler karşısında koruyarak gerçek eşitliği, yani sosyal adaleti ve toplumsal dengeyi sağlamakla yükümlü devlettir. Bireylerin sosyal hakları ve asgari yaşam düzeyleriyle ilgilenerek onların gönenç, huzur ve mutluluk içinde yaşamalarını sağlamak, sosyal devletin temel amaç ve görevlerindendir. Sosyal devlet, bireyin gönencini ve huzurunu sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda güvenceye alan devlettir. Bu bağlamda, işsizliği önleyici ve ulusal gelirin adaletli biçimde dağıtımını sağlayıcı önlemler almak da sosyal devletin görevleri arasındadır. Devlet, sosyal niteliği nedeniyle, birey ile toplum arasında denge kurmak, emek ve sermaye ilişkilerini dengeli olarak düzenlemek, özel girişimcinin güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlarken, çalışanların insanca yaşaması ve çalışma yaşamının kararlılık içinde gelişmesi yönünde ekonomik, mali ve sosyal önlemleri alarak çalışanları korumak zorundadır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Geçen Mart ayından bu yana Ulusal Programımızın yaşama geçirilmesi ve Avrupa Birliği ölçütlerine uyum sağlanması yönünde birçok alanda önemli aşamalar kaydettik. Siyasal, ekonomik ve yönetsel alanlarda kapsamlı bir dönüşümü öngören Ulusal Programın zamanında ve kararlılıkla uygulanması, Türkiye'nin Avrupa'yla bütünleşmesini ve uluslararası konumunu güçlendirmesini sağlayacaktır. Bu tarihsel fırsatı iyi değerlendirmemiz gerektiğine inanıyorum. Önümüzdeki aylarda, Avrupa Birliği, Türkiye'nin ilerleme raporunu değerlendirecektir. Bu değerlendirme öncesinde üzerimize düşenleri yerine getirerek aday ülkeler grubundan kopmamamız büyük önem taşımaktadır. Genişleme süreci içinde Avrupa BirliğiÕne katılacak ülkelerin, Aralık 2002Õde KopenhagÕda yapılacak Avrupa Birliği zirvesinde belirlenmesi ve yeni üyelerin 2004 ya da 2005 yılında Avrupa BirliğiÕndeki yerlerini almaları beklenmektedir. Bizim de, üyelik görüşmelerini 2003 yılı içinde ya da yeni üyeler Avrupa BirliğiÕne katılmadan önce başlatmamızda büyük yarar vardır. Dolayısıyla bu aşamada ereğimiz, üyelik görüşmelerinin başlatılmasının kolaylaştırılabilmesi için, Türkiye ile Avrupa Birliği arasında kural uyumunu sağlayacak tarama sürecinin 2002 yılında başlatılması olmalıdır. Avrupa Birliği Komisyonu'nun ülkemizle ilgili raporunun, dengeli ve üyelik yönelimimize ivme kazandıracak bir yaklaşımla hazırlanması gerektiğini düşünüyor ve Avrupalı dostlarımızın bu konuda yapıcı ve destekleyici bir tutum içinde olmalarını bekliyoruz. Avrupa Birliği, Avrupa'da barış ve istikrarı, çok yönlü bir güvenlik anlayışıyla sağlamayı başarmış, çatışma ve bölünmenin Avrupa'nın yazgısı olmadığını göstermiştir. Avrupa Birliği'ne üye olan ülkeler, ulusal kimlik ve birliklerini korumuş, aralarındaki anlaşmazlıkları uzlaşma yoluyla çözmüş, gönençlerini artırmış, farklılıklarını bağdaştırıp ortak bir çıkar birliğine dönüştürmüşlerdir. Hoşgörü, dayanışma ve uzlaşma kültürü, Avrupa halklarını birleştirmiş ve Avrupa'yı çağdaş uygarlığın doruğuna taşımıştır. Avrupa Birliği üyeliği, Cumhuriyetimizin kurucu felsefesine ve dayandığı değerler sistemine uygundur. Ayrıca, Türkiye ile Avrupa Birliği'nin istikrar ve güvenliği ile stratejik, siyasal, ekonomik, ticari ve toplumsal çıkarları birbirini tamamlar niteliktedir. Türkiye, yaklaşık iki yıldır resmen aday olmasına karşın Avrupa Birliği'yle görüşmelerine henüz başlamamış tek aday ülkedir. Katılım görüşmelerine başlayabilmek için öncelikle siyasi ölçütleri yerine getirmek gerekmektedir. Avrupa Birliği, tarihsel gelişimi içinde demokrasi ve insan haklarının yaygınlaştırılmasına ilişkin belirgin bir tutum geliştirmiştir. Türkiye ise, Avrupa Konseyi üyesi olarak demokratikleşme ve insan hakları normlarını benimsemiş olup, bu alandaki kimi eksikliklerini gidermeye çalışmaktadır. Hükümetimiz tarafından yürürlüğe konulan Ulusal Program, köklü bir dönüşüm gereksinmesinin esaslarını ortaya koymaktadır. Program, ülkemizin karşı karşıya bulunduğu risk ve tehditleri de gözönünde bulundurarak Avrupa Birliği normlarına uyumu sağlayacak bir yaklaşım öngörmektedir. Bu tasarının gerçekleştirilmesinde, Hükümete olduğu kadar, Meclisimize ve halkımıza da büyük görevler düşmektedir. Konuşmamın bundan önceki bölümünde değindiğim Anayasa değişiklikleri ve siyasi ölçütlerle bağlantılı uyum yasalarının Meclisimizden hızla geçirilmesi büyük önem taşımaktadır. Yüce Meclisimizi bu yönde atmakta olduğu adımlardan dolayı kutluyorum. Türkiye'deki dönüşümün niteliğinin, hızının ve süresinin Avrupa Birliği ülkelerindeki standartlar ve genişleme takvimiyle uyumlu olması, hem dönüşümlerimizi köklü kılacak, hem de sürecimizi hızlandıracaktır. Avrupa Birliği'yle bütünleşmemizin belirsiz bir tarihe ertelenmesi ise, dış politikadan gümrük birliğine kadar bir dizi alanda çıkarlarımızı etkileyebilecektir. Avrupa Birliği üyeliğine güçlü destek vermekte olan halkımız, çağdaş norm ve standartlara ulaşma çabalarında Avrupa Birliği'nin destek ve dayanışmasından yoksun kalacaktır. Türkiye'nin Birliğin dışında kalması, Birliğin evrimi ve politikaları üzerinde söz hakkı olmaması anlamına gelecektir. Böylece, Türkiye ve Avrupa'nın çıkarları zaman içinde farklılaşabilecektir. Türkiye Cumhuriyeti, benimsediği değerlerle kesin seçimini çağdaş uygarlık doğrultusunda yapmıştır. Şimdi, bu seçimin doğal gereklerini bir an önce yaşama geçirmeliyiz. Bunun için öncelikle, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları alanlarında, gerek yasalarımızı, gerek uygulamalarımızı, özel koşullara ve sınırlamalara bağlamadan, taraf olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne uyarlamamız gerekmektedir. Türkiye'nin bu alanda yapacağı atılımlar, ülke bütünlüğümüzü pekiştirecek, yurttaşlık bilincimizin gelişmesine ivme kazandıracak ve Türk insanını uygar toplumlarla aynı hak ve ödev platformunda buluşturacaktır. Bu atılımları gerçekleştirmek için gerekli birikimimiz ve temelimiz vardır. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bu alanda başlatmış olduğu olumlu çalışmaların, Türk siyasal yaşamına yeni bir saygınlık ve güç kazandıracağına inanıyorum. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Az önce ekonomik ve siyasal dönüşümümüzü nasıl bir bakış açısıyla gerçekleştirmemiz gerektiği üzerinde durdum. Ulusal çıkarlarımızın korunup geliştirilmesinde temel bir işlev gören dış politikamızın da aynı biçimde ileriye dönük bir bakış açısıyla değerlendirilmesi gerektiğine inanıyorum. Dış politikamız, bir bölümü geçen yüzyılın başlarına uzanan, bir bölümü de coğrafyamızın koşullarından kaynaklanan çeşitli sorunlara çözüm bulma yönünde çaba göstermektedir. Soğuk Savaşın sona ermesi, ne yazık ki, Türkiye'nin çevresindeki istikrarı olumsuz etkilemiştir. Sovyetler Birliği'nin ve eski Yugoslavya'nın parçalanmasıyla ortaya çıkan sorunlar, barış ve istikrarı bugün de tehdit etmektedir. Balkanlar ve Kafkaslar'ın yanısıra, Ortadoğu'da yaşanan çatışmalar ve belirsizlikler, Türkiye'nin ne denli çetin bir coğrafyada bulunduğunu göstermektedir. Bu bölgesel sorunlara ek olarak uluslararası terörizmin etkinliklerinin yoğunlaşması, kitlesel yoketme silahlarının yaygınlaşması, yasadışı kitlesel göç hareketleri, uyuşturucu madde ve insan kaçakçılığı, örgütlü suçlar gibi günümüz dünyasına özgü tehditler, dış politikamızın gündeminde yeni ögeler olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye bu çatışma ve tehditler karşısında Büyük Atatürk'ün belirlemiş olduğu çizgide uluslararası hukuk, hak ve adaletten yana, ilkeli, uzlaştırıcı politikalar izlemekte, barış, istikrar ve işbirliğinin güçlendirilmesine katkıda bulunmaktadır. Yüzyılımız, barış, uzlaşma ve işbirliği çağıdır. Bu değerlerin savunucusu olan Türkiye, dış politikasıyla bölgesinde önemli bir istikrar ögesi olmayı sürdürecektir. Avrupa'nın geleceği Türkiye'yi yakından ilgilendirmektedir. Avrupa Birliği'nin genişleme ve yeniden yapılanma çalışmalarıyla tarihsel bir dönüşüm içine girdiği bir dönemde, ülkemizin bu sürecin dışında kalmaması gerekir. Türkiye, Avrupa Birliği'nin kendi savunma yeteneğini geliştirmesine yönelik çabalarını ve Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikasını ilke olarak desteklemektedir. Bu bağlamda, NATO ile Avrupa Birliği arasında daha yakın bir işbirliği yapılmasını ve Avrupa Birliği'ne aday bir ülke ve NATO'nun Avrupalı müttefiki olarak, Avrupa'daki yeni savunma yapısına katkıda bulunmayı istemekteyiz. Duyarlı bir bölgede yer alan Türkiye'nin güvenlikle ilgili kaygılarının ve çıkarlarının Avrupa Birliği üyesi ülkelerce dikkate alınmasını bekliyoruz. Avrupalı ortaklarımız bilmelidir ki, Türkiye'nin katkısı, Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikasının başarısı yönünden de belirleyici olacaktır. Avrupa'nın güvenliğinde Amerika Birleşik Devletleri ile Atlantik-ötesi bağlantının ve NATO'nun temel rolünün korunmasının, güvenliğin bölünmezliği ilkesinden ödün verilmemesinin, bizim için temel öneme sahip olduğunu bir kez daha vurgulamak isterim. Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşanan son üzücü gelişmeler ve terörizme karşı savaşım bağlamında girişilecek uluslararası işbirliğinde NATO Anlaşmasının 5. maddesine işlerlik kazandırılması kararı, bu örgütün güvenlik ve savunma alanındaki kilit rolüne dikkat çeken bir nitelik vermektedir. Uzun yıllar aynı değerleri paylaştığımız, barış ve istikrar için birlikte hareket ettiğimiz bu ülke ile dayanışmamızı NATO içinde de ortaya koyduk. Müttefikimiz Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası terörizme karşı haklı savaşımını destekliyoruz. Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerimizi, yıllar içinde oluşturma başarısını gösterdiğimiz stratejik ortaklık çerçevesinde karşılıklı çıkar ve anlayış birliği içinde daha da ileri götürmek istiyoruz. Türk-Amerikan işbirliğinin, bölgemizde barış, istikrar ve gönencin geliştirilmesine önemli katkılarda bulunduğuna inanıyoruz. Bugün bölgemizde karşı karşıya bulunduğumuz bellibaşlı istikrarsızlık ögelerinin Soğuk Savaş döneminin sona ermesiyle ortaya çıkan yeni ortamın birer ürünü olduğu ne denli doğruysa, aynı yeni ortamın, bölgemiz için yeni olanaklar yarattığı da bir gerçektir. Bir zamanlar ayrı kamplarda yer aldığımız Rusya Federasyonu'yla bugün ikili ilişkilerimizde vardığımız, "genişletilmiş işbirliği", hatta belirli alanlarda "ortaklık" gibi deyimlerle tanımlanan aşama, bu gelişmenin en sevindirici örneğidir. Türkiye, tüm komşularıyla dostluk ve işbirliği ilişkileri geliştirmek ve bölgesinde çatışma yerine, ortak çıkarlara dayalı işbirliğini egemen kılmak istemektedir. Türkiye'nin çevresinde "dostluk ve işbirliği kuşağı" oluşturmaya yönelik olarak komşularımızla ilişkilerimizde atmakta olduğumuz somut adımlar sevindiricidir. Türk-Yunan ilişkilerinde, geçen yıl kazanılan ivmenin korunmasını diliyoruz. Aynı coğrafyayı paylaşan iki ulusun özlemlerine yanıt veren bu yakınlaşmanın, yapıcı anlayış içinde kapsamlı bir işbirliğine dönüştürülmesini ve Türkiye ile Yunanistan arasındaki tüm sorunların karşılıklı görüşmeler yoluyla çözülmesini olanaklı kılacağını düşünüyoruz. Kıbrıs konusu elli yıldır dış politikamızın temel gündem maddelerinin başında yer almaktadır. Türkiye, Kıbrıs'ta, adanın gerçeklerini ve iki eşit devletin varlığını gözönünde bulunduracak kalıcı bir çözüm yönünde atılan adımları ve bu bağlamda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin iyiniyet görevini desteklemektedir. Genel Sekreter'in, taraflar arasında, kalıcı bir barışa ulaşılmasını amaçlayacak görüşme sürecinin başlamasını sağlayacak bir zemin yaratması gereğine inanmakta ve bu yönde atacağı adımları desteklemekteyiz. Öte yandan, Avrupalı dostlarımıza her fırsatta vurguladığımız gibi, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin tek yanlı olarak Avrupa Birliği'ne tam üye olması Kıbrıs sorununun çözümünü zora sokacak ve Doğu Akdeniz'de dengeleri bozacaktır. Bu gerçeğin Avrupa Birliği tarafından giderek daha iyi anlaşılmasını dilemekteyiz. Komşularımızla ilişkilerimiz bağlamında İran ile ilişkilerimiz üzerinde de durmak istiyorum. Türk ve İran halkları yüzlerce yıldır barış içinde yanyana yaşamış, dünya uygarlığının ilerlemesine katkıda bulunmuş iki büyük toplumdur. Ortak kültürel ögeleri paylaşan bu iki halk birbirine iyi duygular beslemektedir. Bu temele dayanan Türkiye-İran ilişkilerinin, karşılıklı saygı, içişlerine karışmama ve ortak çıkar ilkeleri üzerinde daha da gelişebileceğine inanıyoruz. Geniş olanaklara sahip İran'ın, bölgesel ve uluslararası işbirliği tasarılarında daha etkin rol oynamasını diliyoruz. Hazar Denizi'nin hukuksal durumu üzerindeki görüş ayrılıklarının, kıyıdaş devletler arasında sürdürülen görüşmelerle giderilebileceğine inanmaktayız. Zengin enerji kaynaklarına sahip bulunan Hazar Havzasında, uluslararası şirketlerin de katılımıyla, bölgedeki tüm halkların gönencine katkıda bulunacak biçimde işbirliği yapılmasının en uygun yol olacağına kuşkumuz yoktur. Dış politikamızın öncelikli konularından biri, Kafkasya'da barış ve istikrarın tam olarak kurulması ve bölgesel işbirliğine olanak verecek koşulların yaratılmasıdır. Kafkasya'da belirsizlik ve istikrarsızlık ortamının sürmesine neden olan uyuşmazlıkların en kısa zamanda barışçı yollardan çözüme kavuşturularak bölgenin uluslararası ekonomik sistemle bütünleşmesi Türkiye için büyük önem taşımaktadır. Bu amaca yönelik katkılarımızı sürdürmekteyiz. 2000 yılı başında ortaya attığımız Kafkasya İstikrar Paktı tasarısının, bölgenin istikrar içinde kalkınmasını ve dışa açılmasını sağlayacak uygun bir çerçeve oluşturduğunu düşünüyoruz. Bu bağlamda, Yukarı Karabağ uyuşmazlığına uluslararası hukuk kuralları ve Azerbaycan'ın egemenlik ve toprak bütünlüğü temelinde çözüm bulunması için, Minsk sürecinde ve Azerbaycan ve Ermenistan Cumhurbaşkanları arasında gerçekleştirilen doğrudan görüşmelerde elde edilmiş olan kazanımlardan yararlanılması gerektiğine inanıyoruz. Dost ve kardeş Azerbaycan'ın siyasal ve ekonomik reformları gerçekleştirme ve uluslararası toplumla bütünleşme yönünde adımlar atmasını takdirle karşılamaktayız. Son olarak, Avrupa Konseyi'ne kabul edilmesi, Azerbaycan'ın reform politikalarındaki kararlılığı doğrulamıştır. Komşumuz Gürcistan'ın bağımsızlığının, egemenliğinin ve siyasal bütünlüğünün korunarak istikrarlı bir kalkınma süreci içine girmesini istiyoruz. Dostumuz Gürcistan'ı bu yöndeki çabalarında desteklemeyi sürdüreceğiz. Türkiye, Ermenistan Cumhuriyeti'nin de komşularıyla arasındaki sorunları iyiniyetli ve yapıcı bir yaklaşımla çözüme kavuşturma yönünde adımlar atmasını beklemektedir. Düşmanlıkların sürdürülmesi, bölgede barış ve işbirliğinin geliştirilmesine engeldir. Bu nedenle, komşumuz Ermenistan'ın yöneticilerinin, uluslararası sorumluluklarının bilinci içinde ve sağduyuyla davranarak, Kafkaslar'da gerginliğin azaltılmasına ve işbirliği koşullarının oluşturulmasına yardımcı olmaları gerektiğini düşünüyoruz. Irak'ın siyasal birliğinin ve toprak bütünlüğünün korunmasına verdiğimiz önemi burada vurgulamak isterim. Türkiye, Körfez Savaşı'nın ardından Kuzey Irak'ta ortaya çıkan iktidar boşluğunun olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya kalmış, terörizmin üssü durumuna gelen bu bölgedeki olayları büyük özverilerle denetim altına alabilmiştir. Öte yandan, Türkiye'nin Körfez Savaşı nedeniyle uğradığı parasal zarar, bugün yaklaşık 50 milyar Dolara ulaşmıştır. Dolayısıyla, Türkiye'nin Irak'taki durumu en iyi değerlendirebilecek konumdaki ülkelerden biri olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Irak'ın geleceğinin dışarıdan dayatmalarla değil, yalnızca Irak halkı tarafından belirlenebileceğini ve ayrıca Irak'taki sivil halkın çektiği sıkıntıların giderilmesinin zamanının geldiğini düşünüyoruz. Güney komşumuz Suriye ile ilişkilerimizi karşılıklı yarar temelinde, her alanda geliştirmek istiyoruz. Suriye ile 1998 yılında Adana Anlaşması'nı imzalayarak terörle savaşım ve güvenlik alanında başlattığımız işbirliğinin genişletilerek tüm bölgenin yararına olacak kapsamlı bir ilişkiye dönüştürülmesinde büyük yarar görmekteyiz. ABD'de meydana gelen son terörist saldırılar, uluslararası terörizme karşı güç ve yeteneklerimizi birleştirmenin ne denli önemli olduğunu göstermiştir. Suriye'de Cumhurbaşkanı Başar Esad'ın önderliğinde atılmakta olan adımların da bölgemizde işbirliği ve istikrar ortamının gelişmesine katkıda bulunacağına kuşkumuz yoktur. Ortadoğu'da çatışmaların ve gerginliğin sürmekte olmasından üzüntü ve kaygı duyuyoruz. İsrail-Filistin uyuşmazlığının çözüme kavuşturulması amacıyla sürdürülen görüşmeler sürecinin bir yıl önce kesilerek yerini gerginliğe bırakması tüm bölgeyi olumsuz yönde etkilemiştir. Türkiye, bölgedeki bu belirsizlik ortamına son verilmesinin tek yolunun görüşmelere yeniden başlanması olduğunu düşünmektedir. Türkiye'nin Batı Avrupa'ya açılan kapısı olan Balkanlar'daki gelişmeleri yakından izlemekte ve bu duyarlı bölgede barış ve istikrarın korunup güçlendirilmesine ilişkin uluslararası çabalara etkin katkılarda bulunmaktayız. Makedonya'da anayasal reform sürecinin Çerçeve Anlaşmasına uygun biçimde başlatılmış olmasını sevinçle karşıladık. Tarihsel ve kültürel bağlarımız bulunan Balkanlar'da uluslararası sınırların dokunulmazlığına saygı gösterilmesinin, ülkelerin egemenlik ve toprak bütünlüklerinin korunmasının, bu bölgenin istikrar içinde gelişmesinin ön koşulunu oluşturduğunu düşünüyoruz. Öte yandan, yüzyıllardır Balkanlar'da yaşayan soydaşlarımızın güvenlik ve gönençlerinin korunup geliştirilmesinin sağlanmasının temel önceliğimiz olduğunu her fırsatta vurgulamaktayız. Günümüz koşullarında, dış politika önceliklerimiz, yalnızca komşularımızla ilişkilerin geliştirilmesi ve bölgesel düzeyde barış ve istikrarın sağlanmasına katkıyla sınırlı kalmamaktadır. Küreselleşen dünyamızda, Türk dış politikasına daha da geniş ufuklar açılmıştır. Türkiye, uluslararası düzeyde ortaya çıkan yeni olanakları gereğince değerlendirerek, daha önce çoğu kez olanaksızlıklar nedeniyle ihmal edilmiş alanları da artık geliştirilmesi gereken ilişkiler gündemine almış bulunmaktadır. Bu anlayışla, bir süredir Afrika, Latin Amerika ve Asya-Pasifik ülkeleriyle ilişkilerimizin çeşitlendirilip geliştirilmesi amacıyla atılan ciddi adımlar, bu ülkelerle ikili ilişkilerimizin geleceği için umut vermektedir. Bu çerçevede, özellikle Çin Halk Cumhuriyeti'yle ilişkilerimizin daha sağlam temellere oturtulması yönünde katettiğimiz yol memnunluk vericidir. Uluslararası ortamda son dönemde yaşanan hızlı dönüşümlere koşut olarak tehdit kavramı ve algılamaları da hızla değişikliğe uğramıştır. Aslında, tehdit kavramının değişmesi günümüze özgü bir olay değildir. Ancak, Soğuk Savaş sonrasında ortaya çıkan değişikliklerin hızı ve boyutları, İkinci Dünya Savaşı'nı izleyen 40-45 yıl boyunca durağan olan tehdit değerlendirmelerinin de gözden geçirilmesini zorunlu duruma getirmiştir. Günümüzde, küresel ve bölgesel savaş tehlikesinde belirgin bir azalma olmasına karşın, ülkemiz, bölgedeki siyasal-askeri belirsizliklerin etkisiyle çok yönlü iç ve dış güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya bulunmayı sürdürmektedir. Ulusal güvenliğimiz her dönemde önem ve öncelik taşıyan bir konu olmuştur. Ulusal Güvenlik Siyaseti'nin belirlenmesi ve ulusal güvenlik konularında karar alınması için gerekli hukuksal düzenlemelerin çerçevesi, her ülkede olduğu gibi, ülkemizde de Anayasa ve yasalarla belirlenmiş durumdadır. Bununla birlikte, demokratik, açık ve saydam bir toplum olan Türkiye'de, diğer alanlarda olduğu gibi ulusal güvenlik konusunda da kamuoyundaki düşünce ve eğilimlerden yararlanılması doğal bulunmaktadır. Türkiye'nin engin deneyimleri, ülkemizde ulusal güvenlik kavramının ve uygulamalarının, günlük kaygıların dışında, siyaset üstü kalmasının yaşamsal bir gereklilik olduğunu göstermektedir. Günümüzde ulusal güvenliğimizi tehdit eden ögelere, az önce işaret ettiğim ve boyutları giderek genişleyen örgütlü suçlar, yasadışı göç ve insan kaçakçılığı gibi sorunlar eklenmiştir. Siyasal, ekonomik ve toplumsal istikrarsızlıkların etkilediği geniş bir coğrafyanın kavşak noktasında bulunması nedeniyle Türkiye, bu sorunlara başka ülkelere göre daha açık durumdadır. Bununla birlikte, uluslararası toplumla eşgüdüm içinde bu sorunların üzerine daha kararlı biçimde gitmeli ve gereken önlemleri en etkili biçimde uygulamalıyız. 11 Eylül günü Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük kentlerinde düzenlenen korkunç terörist saldırılar tüm dünyada büyük üzüntü ve tepkiyle karşılanmıştır. Saldırılarda binlerce kişinin yaşamını yitirmesinin acısını yüreklerimizde duyduk. Bu üzücü eylemlerden tüm ulusların gerekli dersleri çıkarması, ileride böylesi acıların yaşanmaması için önemlidir. Terörizmin sonuçlarını kendi deneyimleriyle en iyi bilen ülkelerden biri olarak Türkiye, terörizme karşı uluslararası işbirliğinin ve dayanışmanın zorunlu olduğunu her fırsatta dile getirmiştir. Türkiye, ülkelerin, ulusal olanak ve yetenekleriyle tek başlarına üstesinden gelemeyecekleri bu sorun karşısında, güç ve kararlılıklarını uluslararası düzeyde birleştirmeleri, NATO ve Birleşmiş Milletler başta olmak üzere, uluslararası kuruluşların teröre karşı ortak tutum alması ve düzenekler geliştirmesi gereğini savunagelmiştir. Türkiye, bu konudaki ısrarlı tutumunu sürdürecektir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki üzücü olaylardan sonra uluslararası toplumun terörizme karşı kararlılık içinde daha etkili yöntemler kullanarak savaşım vereceğine inanıyoruz. Bu savaşım verilirken iyi ile kötüyü ayırdedebilme ve belli simgelerin yön verdiği bir "uygarlıklar çatışması" bakış açısından hareket etmeme sağduyusunun gösterileceğinden kuşku duymuyorum. Geçtiğimiz hafta içinde, kimi ülkelerin Devlet Başkanlarıyla yaptığım temaslar bu doğrultuda bir anlayış birliğini ve terörizmle savaşım konusunda uluslararası işbirliğinin en etkin biçimde işletilmesi yönünde güçlü bir siyasal irade ve kararlılığın varlığını ortaya koymaktadır. Terörle savaşım yönteminin, etkili ve kalıcı olabilmesi için ivedi olarak uluslararası bir toplantının düzenlenmesinde yarar görülmektedir. Terörle savaşım konusunda geniş bir bilgi birikimi ve deneyimi olan Türkiye, uluslararası toplumun bu savaşımında birikimlerini seferber etmeye her zaman hazır olacaktır. Öte yandan, ülkemizde 1984'ten bu yana büyük toplumsal ve ekonomik zararlara yol açan teröre karşı savaşımımız iç ve dış politikamızdaki öncelikli konumunu sürdürmektedir. Terörizme karşı son yıllarda sağlanan başarının da etkisiyle, ülkemizin her köşesinde yasalar ve düzen egemen duruma gelmiş, terörün şiddeti denetim altına alınmıştır. Terörle savaşım sürdürülürken, Cumhuriyetimizin tekilci devlet yapısı ile temel niteliklerinin ve ulusal bütünlüğümüzün korunması ana ereğimiz olmuştur. Terör Örgütü'nün eylem sayısında ve bu eylemlerin yol açtığı insan kayıplarında son yıllarda görülen azalma eğilimine karşın, terörün başka boyutlarda sürdürülebileceği gözönünde tutulduğunda, uyanık bulunmanın ve teröre yurtdışından sağlanan desteğin kesilmesinin gerekliliği ortadadır. Bu nedenle, Türk Silahlı Kuvvetlerinin terör eylemlerine almakta olduğu askeri önlemlerin ve bölgede uygulanan yasal düzenlemelerin bir süre daha sürdürülmesi, düzenli aralıklarla Yüce Meclis'in onayına sunulmaktadır. Terörle savaşımda, Türk Silahlı Kuvvetleri ve diğer güvenlik güçlerince gösterilen özverili ve kahramanca çabaları, ulusumuzun bu konuda gösterdiği birlik ve kararlılığı, tüm yönetim birimlerimizin üstün çalışmalarını takdirle karşılıyorum. Aziz şehitlerimizi rahmetle anıyor, kahraman gazilerimize şükran duygularımı iletiyorum. Yüce Meclisimize de terörle savaşımda her zaman sağladığı destek ve katkılardan dolayı teşekkürlerimi sunuyorum. Türkiye, bir yandan terörle savaşımda sağlanan başarıyı ve durum üstünlüğünü kesin sonuç alınana kadar aralıksız ve kararlı bir biçimde sürdürürken, diğer yandan Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde terörün yarattığı ekonomik ve toplumsal sorunların giderilmesini, bu bölgelerimizle diğer bölgelerimiz arasındaki gelişmişlik farklılıklarının ortadan kaldırılarak her alanda bütünleşmenin sağlanmasını, terörü besleyen iç ve dış kaynakların kurutulmasını, eğitim ve iş olanaklarının geliştirilmesini ve bölgede istikrarlı bir ekonomik yapının oluşturulmasını amaçlayan "Doğu ve Güneydoğu Anadolu Eylem Planı"nı 2000 yılı başından itibaren uygulamaya koymuştur. Bu planda, kamu yönetimi, ekonomi, sağlık ve eğitim alanlarında kısa dönemde sonuç verecek bir dizi önlem belirlenmiştir. Bu önlemlerin, yeterli kaynak sağlanmak suretiyle kararlılıkla uygulanmasını, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizin sorunlarının hızla çözümü yönünden yaşamsal önemde görüyorum. Öte yandan, gericilik ve bağnazlık demokratik ve laik anayasal düzenimiz karşısında öncelikli bir tehdit olma niteliğini sürdürmektedir. Türk toplumunun Cumhuriyet döneminde elde ettiği tüm çağdaş kazanımları yok etmeyi amaçlayan hareket, dini de kötüye kullanmaktadır. Bu yönüyle bir yandan anayasal düzene ve demokratik gelişime, öte yandan hoşgörü dini olan İslamiyete büyük zarar verebilecek durumdadır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin belirleyici özelliği, Anayasamızda Cumhuriyet'in vazgeçilmez niteliklerinden biri olarak gösterilen laikliğin, ülkemizde gerçek anlamda yerleştirilmiş ve benimsenmiş olmasıdır. Laiklik, demokrasinin de, inanç ve ibadet özgürlüğünün de temeli ve güvencesidir. Laiklik ilkesinin gereği olarak, kutsal din duygularının, devlet işlerine ve politikaya kesinlikle karıştırılmayacağı, siyasi veya kişisel çıkar ya da nüfuz sağlama amacıyla, her ne biçimde olursa olsun, dinin, din duygularının ya da dince kutsal sayılan şeylerin istismar edilemeyeceği ve kötüye kullanılamayacağı, Anayasamızın temel kuralları arasında yer almıştır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Soğuk Savaş sonrası döneme egemen olan siyasal ve askeri ortam, Silahlı Kuvvetlerimizin yeni güvenlik sorunlarına ve bunalımlara etkin biçimde karşılık vermesini ve varolan belirsizliklere karşı hazır bulunmasını gerekli kılmaktadır. Bu nedenle, 21. yüzyıla, tarihindeki en güçlü konumuna erişmiş olarak giren Silahlı Kuvvetlerimizin orta ve uzun dönemdeki başlıca ereği, modern ve yüksek teknoloji ürünü silah sistemleriyle donatılmış, sayısal fazlalık yerine yüksek vurucu güce sahip, hazırlık durumu yüksek, çok iyi eğitilmiş, her koşulda harekat yapabilen, caydırıcı ve güçlü bir kuvvet yapısını oluşturmaktır. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yeniden yapılanma çalışmaları, siyasal askeri ortamın yanısıra, ülkemizin güvenliğine yönelik iç ve dış tehditler ile Anayasa ve yasalarımızın belirlediği görevler dikkate alınarak yürütülmektedir. Giderek bir savunma boyutu da kazanmakta olan Avrupa'daki bütünleşme hareketinin, NATO Avrupası'nın en güçlü ordusuna sahip, İttifak ilkelerine uygun olarak genel bütçesinin yaklaşık yüzde 10'unu savunmaya ayıran, istikrar ve güvenliğin, Balkanlar, Ortadoğu, Kafkaslar ve Orta Asya'ya yayılmasında önemli bir potansiyele sahip olan Türkiye'nin katılımı olmadan tam olarak gerçekleştirilebileceğini düşünmek olanaksızdır. Türkiye'nin, Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikasına katılma konusundaki kararlı ve ısrarlı tutumu bu gerekçelere dayanmaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri, bölge barış ve istikrarına katkıda bulunmak amacıyla, barışı destekleme harekatlarına etkin biçimde katılmakta, NATO'nun Barış İçin Ortaklık Programında önemli rol oynamaktadır. Türkiye, Balkanlar'da Güneydoğu Avrupa Çokuluslu Barış Gücü'nün ve Karadeniz'de Deniz İşbirliği Görev Grubu'nun kurulmasına öncülük etmiştir. Bunun yanında, dost ülkelerle ikili askeri ilişkilerin geliştirilmesi çerçevesinde 40 ülke ile askeri eğitim ve işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin, barış ve savaş dönemlerinde halkımızın desteğinde hizmet verecek sivil-asker işbirliği yeteneği sürekli geliştirilmektedir. Son yıllarda ülkemizi derinden yaralayan depremlerde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin izlenen başarılı uygulamalarını daha da güçlendirmek üzere oluşturulan Doğal Afetler Arama ve Kurtarma Taburu bunun somut bir örneğidir. Türk Silahlı Kuvvetleri, gücünü ulusuyla dayanışmasından almaktadır. Silahlı Kuvvetlerimizin değişim, yaratıcılık, araştırma-geliştirme konularındaki büyük katkılarını takdirle belirtmek isterim. Ülkemizin ve ulusumuzun güvenliğinin önem ve önceliği dikkate alınarak, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 21. yüzyılda jeostratejik ortamın gereksinimlerine yanıt verecek etkili bir ortak harekat yeteneğine ulaşacak biçimde yeniden yapılandırılmasında ve modernize edilmesinde Yüce Meclisimizin her zamanki ilgi ve duyarlılığı göstereceğinden kuşkum yoktur. Savunma sanayii alanındaki stratejimizin temelini; ülke güvenliğinin ve Silahlı Kuvvetlerimizin gereksinimlerinin güvenli ve istikrarlı bir biçimde karşılanması amacıyla, yüksek teknolojiye sahip silah ve araçların yurtiçinde üretilmesi oluşturmaktadır. Savunma sanayiimiz yerli kesim yanında yabancı kesime de açık, uluslararası rekabet olanağına ve dışsatım potansiyeline sahip, yeni teknoloji üretebilen dinamik bir yapıda olmalı, diğer ülke ve kuruluşlarla dengeli bir işbirliğini olanaklı kılacak, değişen siyasal koşullardan en az etkilenecek ve sivil amaçlarla da üretim yapabilecek nitelikler taşımalı ve savunma giderleri ulusal ekonomiye artı değer kazandıracak biçimde yönlendirilmelidir. Silahlı Kuvvetlerimizin silah ve araçları konusundaki gereksinimleri ile bütçe olanaklarımızı denge içinde sürdürmek durumundayız. Türkiye'nin içinde bulunduğu güç ekonomik koşullarda Silahlı Kuvvetlerimizin modernizasyon programlarının gerçekleştirilmesinde, bu denge içinde hareket ederek, savunma etkinliğini azaltmadan, önceliklerde yeni bir düzenlemeye gitmiş olması takdirle karşılanmaktadır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Cumhuriyet, aklın ve bilimin üstünlüğüne dayalı bir yaşam sistemidir. Aklın ve bilimin egemen olabilmesi için düşünen, düşüncesini özgürce açıklayabilen, kararlarını sorumlulukla verebilen yetkin bireyler yetiştirilmesi ve bu bireylerin toplumun çoğunluğunu oluşturması gerekir. Ancak böyle yetkin bireyler, hem kendi yaptıklarını, hem de toplumda yapılanları ölçebilir, sorgulayabilir, değerlendirebilir ve kararlarını da aklın süzgecinden geçirerek verebilirler. Yetkin bireyler yetiştirebilmenin yolu, düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğünden geçmektedir. Çağdaş ve evrensel ilkeleri benimsemiş bir toplum olarak, gelişmiş ve ileri ülkeler arasında yer almamızın ön koşulu, eğitimin kalitesini yükseltmek ve yaygınlaştırmaktır. Demokrasi, toplumdaki her bireyin ülkesiyle ilgili her konuda söz sahibi olmasını gerektirir. Alınacak kararlarda söz sahibi olabilmek, doğru bilgiye ulaşmaya, bilgiyi yönlendirebilmeye ve her bireyin bir bakış açısı olmasına bağlıdır. Bu çerçevede, demokrasinin anlaşılabilmesi ve toplumun her kesimine yaygınlaştırılabilmesi için de temel koşul eğitimdir. Dünyadaki ilerlemenin gerisinde kalmamak, rekabet ortamında ön sıralarda yer alabilmek için, öncelikle eğitim sistemimizi çağın gereklerine uydurmak zorundayız. Eğitimin ailede başladığı düşünüldüğünde, eğitim sistemimizdeki herhangi bir aksaklığın gelecek kuşaklara da yansıyacağını gözönünde bulundurmalı ve hangi yaşta olursa olsun, her yurttaşımızın kaliteli eğitim alması için çaba göstermeliyiz. Öğrencilerimizin, yaratıcılıklarını ortaya çıkaracak ve ilgi alanlarını geliştirecek, dogmalardan ve ezbercilikten uzak bir eğitim sistemi, bilim, teknoloji, kültür ve sanat yaşamına katkıda bulunabilecek kuşakların yetiştirilmesini sağlayacaktır. Çağımız koşullarına uyum ve aydın düşünceli insanlar yetiştirebilmek için başlatılan 8 yıllık zorunlu eğitimde bugün ulaşılan nokta sevindiricidir. Köyden kente her çocuğumuzun çağdaş eğitim almasını amaçlayan ve yurttaşlarımızdan da büyük ilgi ve destek gören bu uygulamadan sonra, artık ereğimiz 11 yıllık zorunlu eğitim olmalıdır. Türk Ulusu, en büyük güvencemiz olan çocuklarımızın sürekli ve kaliteli bir eğitim alabilmesi için Devletimizin yanında yer alacak ve olanakları ölçüsünde bu seferberliğe de katkıda bulunacaktır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Büyük kentlerimizde yaşayan çocuklarımızın eğitim görecekleri okullar konusunda daha çok seçenekleri varken, Anadolu'daki çocuklarımızın okuyabilmek için çeşitli zorluklarla karşılaştıkları da yadsınamaz gerçeğimizdir. Eğitim eşitliğinin sağlanabilmesi ve eğitim kalitesinin yurdun her köşesinde aynı düzeye çıkarılabilmesi için ilk adım, öğretmenlik mesleğine hak ettiği saygınlığı kazandırmak ve öğretmenlerimizin eğitimine gereken özeni göstermek olmalıdır. Çalışma koşulları ve uygulanan ücret politikaları nedeniyle, gençlerimiz öğretmenlik mesleğini en son sıralarda yeğlemekte ve gönüllü olarak yapılması gereken bu meslek, değerinden yitirmektedir. Eğitim hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve kalitesinin yükseltilebilmesi için ilk olarak, öğretmenlik eğitiminin istenilen düzeye çıkarılması gereklidir. Eğitim ve öğretim olanağından yoksun bırakılmış yurttaşlarımızın, eğitim düzeyleri ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi amacıyla ülke genelinde Ulusal Eğitime Destek Kampanyası başlatılmıştır. Hiç okula gitmemiş, okuma-yazma öğrenememiş ya da çeşitli nedenlerle öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kalmış çok sayıda yurttaşımıza yeni fırsatlar sunmak, en azından okuma-yazma öğretmek ve daha ileri aşamalarda meslek kazandırmak amacıyla başlatılan kampanyaya gösterilen ilgi ve destek mutluluk vericidir. Ülkemizde eğitimin yaygınlaştırılması ve kalitesinin yükseltilmesi amacıyla yürütülen tüm kampanyaları desteklemeli ve bu konudaki ulusal duyarlılığımızın artırılmasına katkıda bulunmalıyız. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Bu bağlamda, üniversitelerimizin durumuna da ayrıca değinmek isterim. Yüksek öğretim kurumlarımızda eğitimin niteliğinin yükseltilmesi, ivedilik taşıyan bir sorun durumuna gelmiştir. Çünkü, Türkiye'nin çağdaş uygarlık savaşımında başarısı, üniversitelerinin başarısına bağlıdır. Üniversiteler, aklın ve bilimin egemen olduğu, bilginin üretilerek toplumun hizmetine sunulduğu, özgür düşüncenin yaratıcı düşünceye dönüştürüldüğü yüksek öğretim kurumlarıdır. Üniversitelerin bu işlevlerini yerine getirmesi ancak özgür düşünce ortamının varlığıyla olanaklıdır. Özgür düşünce ortamı, bilimsel araştırma ve çalışmaların rahatça yapılabildiği, düşüncelerin açıkça tartışılabildiği çağdaş demokratik üniversitenin varlığının temel koşuludur. Üniversitelerimiz, demokrasi kültürünün, katılımcılığın ve çoksesliliğin egemen olduğu kurumlar durumuna getirilmelidir. Gençlerimiz için uluslararası düzeyde de yepyeni ufuklar açılmıştır. Bu nedenle gençlerimizin yalnız Türkiye'de değil, dünyanın her yerinde yaşamlarını başarıyla sürdürecek, rekabet edebilecek düzeyde geliştirilmeleri ulusal çıkarlarımızın gereğidir. Üniversitelerimizin, pek çok yönden dünyanın ileri ve saygın yüksek öğretim kurumlarının gerisinde kalmış olduğu ve çözüm bekleyen birçok önemli sorunu bulunduğu bir gerçektir. Her şeyden önce, nitelikli öğretim eleman açığının giderilmesi, öğretim elemanlarına sağlanan olanakların iyileştirilmesi ve bu saygın mesleğin yeniden çekici duruma getirilmesi gerekmektedir. Yeni kuşakları yetiştirecek öğretim üyelerinin, Cumhuriyet'in temel ilkelerine bağlı, çağdaş, gelişmeleri izleyen ve kendilerini sürekli geliştiren aydın kişiler olmalarına özen gösterilmelidir. Öte yandan, eğitim kalitesinin yükseltilebilmesi için üniversitelerimizin donanım eksikliklerinin giderilmesi gerekmektedir. İyi planlanmadan kurulan, yeterli binası, donanımı, öğretim elemanı bulunmayan yüksek öğretim kurumları, toplumumuza yarardan çok zarar vermektedir. Üniversitelerin yalnızca bilim ve öğretim kurumları değil, gençlerimizin sosyal yaşamla tanışmalarını sağlayan, yaşama her yönden hazırlanmaları için en geniş olanakları sunan ortamlar olması gerektiği de unutulmamalıdır. Üniversitelerimizin Batı'daki benzer kurumlar düzeyine yükseltilmesi, uluslararası ölçütlere uygunluğunun sağlanması, ülkemizin geleceğinin güvencesi olacak nitelikli insan gücünün yetiştirilebilmesi için zorunludur. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Türkiye'nin ekonomik gelişme sürecini tamamlaması, ekonomik bunalımdan kurtulması ve ulusal güvenliğini sağlayabilmesi, kendi teknolojisini üretebilmesine bağlıdır. Düzenli ve düzeyli bir ekonomi için özgün teknolojiye dayanmak çok önemlidir. Bu nedenle amacımız yerli teknoloji düzeyimizi yükseltmek, özgün teknoloji üretimini desteklemek olmalıdır. Türkiye'nin özgün teknoloji üretiminin artırılabilmesi, araştırma-geliştirme etkinliklerine önem verilmesi ve yerli mala yönelmeyi sağlayacak politikaların üretilmesi ve uygulanmasıyla başarılabilir. Bugün, küreselleşmenin belirleyici ögelerinden biri olan bilgi, yaşama yön vererek gelişmeyi ve büyümeyi sağlamakta, sınır tanımayan ve tüm insanlık tarafından paylaşılan bir olgu olarak, her zamankinden çok önem taşımaktadır. Bilim ve teknolojiyi, toplumsal hizmetlere dönüştürebilmiş ülkelerin, küreselleşen dünyamızda oynadığı yön verici rol, tüm toplumları bu doğrultuda çalışmaya zorlayan öge olmuştur. Unutulmamalıdır ki, bilimin insanlığın hizmetine sunulması ve bundan herkesin eşit olarak yararlandırılması ülke kalkınmasının temel koşuludur. Ancak, araştıran, sorgulayan ve bilgi üretimine katkıda bulunan toplumlar, bilgi çağının etkin ülkeleri arasında yer alabilirler. Türkiye Cumhuriyeti'nin, bilim ve teknolojideki yeniliklerin izleyicisi olmanın ötesinde, yeniliklere katkıda bulunmak için bilimsel çalışmalara ve araştırmalara yeterli kaynağı ayırması, çağdaşlaşma çabalarımıza hız kazandıracaktır. Bilim ve teknoloji alanlarda hızlı gelişmelerin yaşandığı günümüzde yeniliğe açık, olayları bilimsel düşünce biçimiyle irdeleyen kişilere gereksinim vardır. Yaşadığımız sorunlara kalıcı çözümler üretilebilmesi, ancak bilim insanlarımızın üstün çabalarıyla olanaklıdır. Bilgi üretimine yönelik yatırımların kesintiye uğraması ya da ayrılan ödeneğin kısıtlı olması, uzun erimde topluma büyük zararlar verecektir. Nitelikli insan gücünün yetiştirilmesine önem verilmeli, bilim insanlarımıza gereksinim duydukları olanakları sunarak, bilimsel verimliliklerinin artırılması için çaba göstermeliyiz. Genç kuşaklara kanıtlanabilir gerçek bilgilerin aktarılması ve bu tür bilgiye hak ettiği saygınlığın kazandırılması, toplumsal gelişimimizi çok yönlü etkileyecek, Ulusal gönencimizin artırılmasına büyük katkı sağlayacaktır. Dünyadaki gelişmelerin gerisinde kalmamak, bilim ve teknolojiyi üretebilir duruma gelmek, en önemlisi de Türk Ulusu'na bilginin, araştırmanın ve sorgulamanın, aydınlık bir geleceğe ulaşmanın tek yol olduğunu göstermek zorundayız. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, Ülkemiz için temel önem taşıyan enerji konusunu iç ve dış olmak üzere iki boyutta ele almak istiyorum. Enerji konusu, önceki yıllarda sektörde yaşanan yasal, yönetsel ve mali sıkıntılara 2001 yılında eklenen yolsuzluk ve görevi kötüye kullanma savlarının eklenmesiyle yine gündemdeki yerini korumuştur. İlgili bakanlık ile bağlı kurum ve kuruluşlarındaki kimi yetkililere yönelik suçlamaların bir bölümü soruşturma, bir bölümü de yargılama aşamasındadır. Halen yargılama sürecinde bulunan dosyaların sonuçları, bağımsız yargı organlarına olan güvenimizi koruyarak ve yargılamaya karışma anlamına gelebilecek durumlardan kaçınarak beklenmelidir. Geçen yılki konuşmamda da belirttiğim gibi, içinde bulunduğumuz dönem, tüm olumsuzluklarına karşın, enerji sistemimizin daha sağlam temellere oturtulabilmesi için önemli olanaklar sunmaktadır. Anayasamızda daha önce gerçekleştirilen değişiklikler doğrultusunda enerji sistemimizi gelişmiş ülkelerdeki sistemlerle bütünleştirecek önemli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Ancak bu düzenlemeler yeterli değildir. Enerji piyasalarının işletilmesi için gerekli olan diğer yasa, tüzük ve yönetmeliklerin hazırlanması aşamasına hızla geçilmelidir. Bu aşamada Enerji Piyasası Kurulu'nun oluşturulması öncelik taşımaktadır. Kurul'un, konuyla ilgili gerekli eğitim ve yeteneğe sahip, yeterli ölçüde deneyimli ve güvenilir kişilerden oluşturulacağından kuşku duyulmamaktadır. 2001 yılında ülkemizde elektrik tüketiminde ilk kez bir gerileme sözkonusudur. Bu durumun büyük ölçüde ekonomik sıkıntıların bir sonucu olduğu bilinmektedir. İleriki yıllarda elektrik arz-talep dengesinde herhangi bir sorun yaşanmaması için uzun dönemli stratejiler geliştirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, 2002 yılı sonuna kadar devreye alınabilecek 29 elektrik üretim projesinin içinde bulunduğu belirsizlik en kısa zamanda giderilmelidir. Sözkonusu projeler yenilenebilir ve çevre dostu kaynaklı elektrik enerjisi üretimi yönünden de önemlidir. Çünkü, bunların 25'i bu tür kaynakların kullanılmasını öngören projelerdir. Benzer biçimde, halen işletmede olan dağıtım tesisleri ile santralların özelleştirilmeleri de bir an önce gerçekleştirilmelidir. Tersi durumda, bunların iyileştirmeleri için gereken önemli tutardaki kaynağın bulunması sorunu ortaya çıkacaktır. Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri, 2001 yılında, enerji sektörümüzün serbestleştirilmesi çabalarına koşut olarak, ek enerji kaynakları sağlamayı amaçlayan tasarılar ile Hazar Havzası'nın enerji alıcı piyasalara taşınmasına yönelik tasarılarda önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu tasarıların başında yer alan Aktau-Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattının �

Haberle ilgili daha fazlası:

Sezer'in TBMM'deki konuşması

BAKMADAN GEÇME!