Şeytan Pençesi nedir, faydaları nelerdir?

Her bir çiçek yalnızca bir gün yaşar ve ardından uzun iğneli, tüyler ürpertici bir meyveye dönüşür. İğneler kumaşı kesebilecek kadar keskin kancalı dikenlerle yanlara doğru eğrilir. Bitkinin genel ismi olan Şeytan Pençesi’nin ismi işte bu meyvelerden kaynağını alır. Şeytan pençesinin bu kendine özgü meyveleri değil, kökleri bitkisel tedavide kullanılır. Kalahari Çölü’nde yaşayan Khoikhoi’ler gibi Güney Afrikalı yerli topluluklar şeytan pençesini şifa amacıyla belki de binlerce yıldır kullanmışlardır. Şeytan pençesi preparatları bu topluluklar arasında mide ve bağırsak problemlerini iyileştirmek, ateşi düşürmek, alerjik reaksiyonları azaltmak ve migreni hafifletmek için dahili olarak alınırdı.

Harici olarak da yaraları, ülseri ve haşlanmaları iyileştirmek için alınırdı. 1900’lerin başlarına dek şeytan pençesi batı tıbbında bilinmemekteydi. 1900’lerin başlarına gelindiğinde bölgeye özgü bitkilere ilgi duyan bir çiftçi şeytan pençesinin kurutulmuş köklerinden elde edilen preparatları şifa amacıyla kullanan yerel toplulukları incelemeye başladı. Elde ettiği sonuçlardan çok etkilenen çiftçi, bu bitkinin köklerinden elde edilen çayı pazarlamaya başladı. Şifa veren bu bitkinin namı Avrupa’ya kadar yürüdü ve bitki bu coğrafyada da acıyı ve iltihabı azaltmak, mide yanmasını hafifletmek ve iştah açmak amacıyla kullanılmaya başlandı. Modern bitkisel tedavide şeytan pençesi osteo artrit gibi dejeneratif eklem hastalıklarından kaynaklanan acıları ve iltihabı azaltmak amacıyla kullanılır. Artritten kaynaklanan ağrıları azaltmak amacıyla kullanımı Avrupa’da oldukça yaygındır ve A.B.D.’de de artmaktadır.

Kısa dönemli tedavide ibuprofen gibi bazı non-steroidal anti enflamatuvar ilaçlar kadar etkili olabilmekte ve bu ilaçların daha az kullanılmasını sağlayabilmektedir. Şeytan pençesinin artrit kaynaklı semptomları yavaşlatabileceğine dair bir takım göstergeler vardır. Bitki aynı zamanda fibromiyaljiyi ve sırt ağrısını, baş ağrısını, mide ekşimesini, alerjileri ve ateşi tedavi etmek ve iştahı arttırmak amacıyla da kullanılır.

Hangi tarihlerde nasıl kullanıldı?

1907; dolaylarında Güney Afrikalı G. H. Mehmert yerli toplulukların şeytan pençesini kullanmalarına tanık oldu.

1997; Alman ilaç şirketi H. Procumbens’in yüksek kaliteli bir türünü Namibya’da çoğalttı.

1997'ler; Şeytan pençesinin bitki piyasasında ticareti Güney Afrika’da başladı.

2001; Almanya’da şeytan pençesi, romatizma için verilen reçetelerin yüzde 74’ünde yer aldı.

Şeytan pençesini görmek isterseniz Güney Afrika’nın batısında yer alan Kalahari Çölü’ne gidebilirsiniz. Yalnızca iki tür şeytan pençesi vardır: H. procumbens ve H. zeyheri. Şeytan pençesinin yaşam gücü geniş, havucumsu ana köklerinde ve ikincil köklerinde yatar. Her yıl yağış mevsimi başladığında çok yıllık köklerinden saplar çıkmaya başlar. Bitkinin yaprakları düzensizdir ve grimsi yeşil rengindedir. Borumsu çiçekleri morla sarı arasında değişir ve boğumları daha açık renklidir. Bitkinin en çok dikkat çeken kısmı kuru, odunumsu meyve kapsülleridir. Bazıları 15 cm boylanabilen, çıkıntılı kolları arkaya kıvrılan ve çengele benzeyen kancalı iğnelerle korunan bu kısım “şeytan pençesi” isminin nedenini oluşturur. Tohumları tutan bu kısım aynı zamanda yanından geçen havyanlara otostop çekip başka yerlere taşınarak tohumları yayma işlevini de gerçekleştirmiş olur. Yetişme Alışkanlıkları Şeytan pençesinin iki türü Angola, Botsvana, Mozambik, Namibya, Güney Afrika, Zambiya ve Zimbabve’yle sınırlıdır. En büyük tedarikçisi Namibya’dır. Bunju Botsvana ve Güney Afrika izler. H. zeyheri daha çok yağış alan bölgelerde bulunur.

Şeytan pençesi en iyi derin, suyu serbestçe akabilen topraklarda yetişir. Tipik yetişme ortamı kümelenme şeklindedir ama aralıklı olarak da serpilebilir. Kökünün ticari olarak ihracatı 1962 yılında Namibya’da ve Botsvana’da başlamıştır. 2003 yılında H. zeyheri’nin kullanımı Avrupa’da tasdik edilene kadar yalnızca H. procumbens bitkisel tedavi amacıyla kullanılmaktaydı.

Ekim ve Hasat

Şeytan pençesini civarınızdaki bir bitki bahçesinde görme ihtimaliniz çok düşüktür. Tedariğinin neredeyse tamamı yaban hasattır. En büyük yetiştiricisi Namibya’dır; kurutulmuş köklerinin yaklaşık olarak bin metric tonunu ihraç eder. Genellikle anakök toprakta bırakılır; ikincil kökler hasat edilir. Bitkinin geleceği kaygı vericidir. Güney Afrika’daki eyelet hükümetleri ve aynı zamanda bölgesel çalışma grupları bitkinin sürdürülebilir hasadı üzerine belirleyici ilkeler koymak ve dağıtım koşullarını belirlemek için araştırma yapmaktadır. Güney Afrika’nın Kuzey Batı eyaletinde Kuzey Batı Tarım, Koruma ve Çevre Departmanı yakın zamanda Şeytan Pençesi Hasat Projesi’ni hayata geçirdi. Bu proje hem sürdürülebilir hasat için bir model oluşturmakta hem de kırsal kesimdeki köylülerin şeytan pençesi köklerinin hasadından gelir elde etmelerini ve gelecek için sürdürülebilir yöntemler kullanmalarını sağlamaktadır.

Tedavi Amaçlı Kullanımı

✚✚ Artrit

✚✚ Sırt ağrısı
Diğer bitkisel analjeziklere oranla daha az bilinen şeytan pençesi Afrika kıtasının güney bölümlerinde ağrıyı hafifletmek, ateşi düşürmek ve sindirimi canlandırmak amacıyla yüzyıllardır kullanılmaktadır. Kökleri ve ikincil kökleri acı bir tada sahiptir ve bu acı bileşenler vücudun daha fazla tükürük ve mide özsuyu salgılamasına, sindirimin güçlenmesine, gazın ve şişliğin azalmasına yol açar. Araştırmalar ilk olarak bitkinin ağrı kesici özelliğine ve etkili anti enflamatuvar faaliyetine odaklanmıştır. Şeytan pençesinin ana bileşenlerinden biri vücutta ağrıyı ve iltihabı tetikleyen kimyasalları engelleyen bir glikozit olan harpagositlerdir.