Şeyh Bedrettin iyi de benim Edebali'm kötü mü

CHP Lideri Baykal, makam odasına Şeyh Edebali'nin Osman Bey'e öğütlerini asınca, ‘CHP sağa kayıyor’ tartışması başladı.

Baykal ise eleştirilere, ‘‘Şeyh Bedrettin'in de başında şeyh var. Ona aldırmıyorsun, Edebali'ye niye karşı çıkıyorsun?’’ dedi.

DENİZ Baykal'ın CHP'ye yeniden genel başkan seçildikten sonra yaptığı yeni açılım, solda ‘CHP sağa kayıyor’ tartışmasını başlattı. Deniz Baykal'ın CHP'yi sağa kaydırdığı iddiaları, hem Cumhuriyet Gazetesi'nde, hem de CHP'lilerin kendi yayın organlarında sıkça yer alıyor. Bu tartışma artarak sürerken, Baykal kendisini eleştirenlere, ‘‘Biz Anadolu soluyuz’’ diye yanıt verdi.

CHP'nin sağa kaymakta olduğu iddiasının en önemli dayanağı olarak, Baykal'ın sağın sembol isimlerinden İstanbul Bağımsız Milletvekili Aydın Menderes'i evinde ziyaret etmesi gösteriliyor. Cumhuriyet Gazetesi ve soldaki bazı çevrelere göre, sağa kaymanın ikinci göstergesi ise 6 yüzyıl önce yaşamış olan Osmanlı aydını Şeyh Edebali'nin Osmanlı'nın kurucusu Osman Bey'e yazdığı öğütleri, Baykal'ın çerçeveleterek makam odasının duvarına asması.

Bu iddiayı dile getirenlere göre, sağa kaymanın üçüncü göstergesi ise Baykal'ın Zaman Gazetesi'ne verdiği özel demeçler. Baykal'ın bazı eski ANAP'lılarla görüşmesi de son kanıt olarak gündeme getiriliyor.

CHP, SAĞA ÇARK MARŞ! Uzun süredir solda derin bir şekilde süren sağa kayma tartışmaları, sonunda parti içinde aktif hale geldi. CHP Parti Meclisi Üyesi Murat Karayalçın'ın çıkardığı ‘Sosyal Demokrat Hareket’ isimli derginin son sayısında, Baykal'ın CHP'yi sağa kaydırdığı iddialarına yer verildi. Uğur Cilasun imzalı ve ‘CHP, sağa çark marş!’ başlıklı yorum-yazıda, CHP'nin sağa kaydığını savunanların öne sürdüğü veriler sıralandı.

Baykal ise bu iddialara karşı uzun süren sessizliğini, geçen Parti Meclisi toplantısında bozdu. Baykal, Türkiye'deki ‘aydın’ tavrının topluma ters geldiğini de savunarak, şöyle dedi:

‘‘Türkiye'nin bazı aydınları maalesef bu gerçekleri kavramış değildir. Kavramadıkları için topluma çok kere ters düşmüşlerdir ve yabancılaşmamızı, etkisiz hale dönüşmemizin altında yatan nedenlerin arasında bunlar vardır. Atatürk de bu köklerden beslenmiş. Aydınlık düşüncenin kökü bu. Tercüme solculuk, tercüme aydınlık mı yapacağız. Biz Anadolu hareketiyiz, bu toprağın, bu ülkenin insanıyız. Bizim bir çizgimiz var. Bunun içinden çıkmış Hacı Bektaş-ı Veli. Şeyh Bedrettin'in başında Şeyh var ona aldırmıyorsun da, Edebali'ye niye karşı çıkıyorsun. Edebali, ahi teşkilatının kurucusu, bu da bir sosyal güvenlik teşkilatıdır.’’

TERCÜME HAREKET DEĞİLİZ

Baykal, bunda kesinlikle bir yanlış olduğunu düşünmediğini belirterek, şunları söyledi:

‘‘Sosyal demokrasimizi, solumuzu böyle anlayacağız ve bunu böyle savunacağız. Tercüme bir hareket olmadığımızı, bu toprağın, bu tarihin, bu insanın, bu kültürün uzantısı bir siyaset olduğumuzu iftiharla, göğsümüzü kabartarak söyleyeceğiz.’’

SAĞA BAKMAYIZ

‘‘Anadolu hümanizmasını bunlardan mı öğreneceğiz?’’ diyen Baykal, sözlerini şöyle sürdürdü:

‘‘Bunlar Türk sağını mı besleyecek? Sağ dediğiniz ne? Otorite, hiyerarşi, para, servete tebaiyet, yarışma... Bunların tam tersi var bu kültürün içinde. Bu kültürün içinde barış, kardeşlik, sevgi, insan eşitliği var. Türkiye'de bu neyi besleyecek? Sağı besleyecek. Böyle birşey olabilir mi? Bu nasıl çarpıklıktır? Biz bu çarpıklığın tutsağı mı olacağız?’’

Şeyh Bedrettin

1358-1420 arasında yaşadı. Ortak mülkiyeti savunan öğretileriyle büyük bir halk ayaklanmasına yol açmış Osmanlı mutasavvufu. Simav Kadısı İsrail'in oğludur. Mısır, Tahran, Konya, Aydın ve İzmir'de tekkelerde şeyhlik yaptı. Nazım Hikmet'in ‘Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı’ adlı eseri nedeniyle özellikle solun sahip çıktığı ender şeyhlerden. Şeyh Bedrettin ayaklanmasının, halk ayaklanması ya da saltanat davası olup olmadığı tartışmalara yol açtı. Bu ayaklanma, önderi ilmiye sınıfından kazaskerliğe kadar yükselmiş biri olan tek ayaklanmadır. Ölümünden sonra adına Simaviye Tarikatı kurulmuştur.

Şeyh Edebali

1325'te öldüğü biliniyor. Osmanlı Devleti'nin kuruluşu sırasında, önemli hizmetleri görülen Türk Ahi Şeyhi. Osman Bey'in kayınpederidir. Karaman'da başladığı öğrenimini Şam'da sürdürdü. Hadis, fıkıh, tefsir okudu. Anadolu'ya döndükten sonra Eskişehir ile Söğüt arasındaki İtburnu'na yerleşti. Edebali'nin Osman Bey'e verdiği ünlü öğüdü şöyle:

Ey oğul, beysin.

Bundan sonra öfke bize, uysallık sana.

Güceniklik bize, gönül almak sana.

Suçlamak bize, katlanmak sana.

Acizlik bize, yanılgı bize, hoşgörmek sana.

Geçimsizlikler, çatışmalar, anlaşmazlıklar bize, adalet sana.

Kötü söz, şom ağız, haksız yorum bize, bağışlama sana

Ey oğul,

Bundan sonra bölmek bize, bütünlemek sana.

Üşengeçlik bize, uyarmak, gayretlendirmek, şekillendirmek sana.

Ey oğul,

Sabretmesini bil, vaktinden önce çiçek açmaz.

Şunu da unutma, insanı yaşat ki, devlet yaşasın.

Ey oğul,

Yükün ağır, işin çetin, gücün kula bağlı.

Allah yardımcın olsun.