Semboller: Dünyanın ortak dili

Dünyanın neresinde olursanız olun. Karşınıza çıkan basit kurukafa sembolü, beyninizde tehlike sirenleri çaldırır.

Bir gamalı haç sembolüyle, bellek arşivlerinizdeki Nazi dosyasına şıp diye erişiverirsiniz.

Eğer bir dünyalıysak, kalbe saplanmış ok, dilimiz, dinimiz, ırkımız, kültürümüz ne olursa olsun, eşittir aşktır.

İlk çağın mağara duvarlarında, daire, üçgen, çizgi olarak doğup, günümüzde kadar gelişerek ulaşan sembollerle ilgili ilk ciddi araştırma Avrupa'da 19'uncu yüzyılda yapıldı. Araştırmacıların en ünlülerinden biri olan analitik psikoloji uzmanı Carl Gustav Jung, sembollerle kişilerin fobileri, fantezileri arasında bağlantı kurdu. Sigmund Freud, psikolojik araştırmaları sırasında rüyalardaki semboller üzerinde durdu. Charles Sanders Peirce tarafından geliştirilen semioloji sayesinde semboller, bilimsel bir anlam kazandı.

Kitleler, siyasi, dini sembollerin peşine takıldı. Bilim dünyası, sembollerle anlaşmaya başladı. Alışveriş yaparken, yolda yürürken, gazete okurken her an onlarla karşılaşır olduk. Bilgisayar programlarında da önemli yer tutan ve yaşamımızdaki payı her geçen gün artan sembollerin dünyasında, bilmediğimiz doğrulara ulaşacağınız dokuz sütunluk geziye hoşgeldiniz.

Kalp ve Ok Uluslararası anlamı aşk olan kalp ve ok, eski Yunan mitolojisinde Aşk Tanrısı Eros tarafından atılan okun iki seven insanın kalplerini birleştirildiğine inanılırdı.

Kara Kedi Günümüzde kötü şans olarak anlam kazanan kara kedi, tarihte hep şeytanı ve ölümü temsil etti. Geçmişte şeytanların kara kediler halinde dünyaya geldiğine inanılır ve kara kediler yakılırdı.

Ay-Yıldız İslamiyetin temel işaretlerinden biri olan ay-yıldız, konsantrasyonun ve zaferin temsilcisi. Ay-yıldızın tarihçesi yaklaşık 2300 yıl öncesine kadar uzanıyor. İstanbul'u Milattan Önce 339 yılında Makedonyalı Philip'in kuşatmasından sonra İstanbul'u kurtaran güçlü bir ay şehrin amblemi olarak kabul edilir. Osmanlı devletinin kurulmasından sonra ay amblem olarak seçilir. İstanbul'un Fatih Sultan Mehmet tarafından ele geçirilmesinden sonra da, hilal şeklinde ay bir cihan devleti olan Osmanlı'nın ve İslamiyetin amblemi haline gelir. Ay'a yıldız, 1793'de 3. Selim tarafından eklenir. Ancak bu yıldız altı köşelidir. Yıldız, beş köşeli olarak son şeklini 1844'de alır. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte, devletin amblemi haline gelen ay-yıldız, Türkiye'nin yanısıra, Kuzey Kıbrıs, Azerbaycan, Malezya, Pakistan, Moritanya, Tunus ve Cezayir'in de bayraklarında bulunuyor. Ayrıca sadece ay, insani yardım örgütü olan Kızılay'ın da amblemi.

Barış İlk defa Gerald Holtom tarafından 1958'de, nükleer silahlara karşı tepkiyi sembolize etmek amacıyla dizayn edildi. Sembolün etrafındaki çember tüm ulusları ve dünyayı, içindeki çizgiler ise nükleer silahlara tepkiyi ve barışı ifade ediyor. Bu amblem 1960'lı yıllardan itibaren Hippiler tarafından ve savaş karşıtı gösterilerde, barışın sembolü olarak kullanılmaya başlandı.

Oyun kağıtlarının sırrı

Maça Kozmik ağaçta yaprak anlamına gelen maça, mevsimlerden kışı ve karanlığın gücünü simgeliyor. Tarot kartlarında ise ölümü, mutsuzluğu, hastalığı ve fakirliği getireceğine inanılıyor.

Kupa Kupa, sıcak mevsimler olan ilkbaharı ve yazı temsil ediyor. Tarot kartlarında ise aşk, şans ve bilginin sembolü.

Sinek Soğuk sonbahar ve kışı temil eden sinek, tarot kartlarında ise ateş, eneji ve isteğin habercisi.

Karo Tüm mevsimleri temsil eden karo, özel bir güce sahip. Tarot kartlarında dünyayı, parayı işaret eden karonun, gelecekten de haber getirdiğine inanılıyor...

Zafer İngilizce'de zafer anlamına gelen Victory kelimesinin 'V'sinden esinlenerek doğan bu işaret, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi hareketine karşı savaşan İngilizler tarafından kullanıldı. Zafer işareti, dönemin İngiltere Başbakanı Churcill'in verdiği pozlarla popüler hale gedi.

Dört yapraklı yonca

Ender bulunan dört yapraklı yonca iyi şansın sembolü olarak kullanılıyor.

Zar Şans oyunlarının en önemli unsuru olan zarlar ilk kez Roma devrinde sembol olarak kullanıldı. Gladyatörler kendilerine iyi şans getirmesi amacıyla zarı temsil eden sembolleri zırhlarının üzerine işlediler. Şimdi şansa çok ihtiyacı olan otoban gladyatörleri, otomobillerinde zar şeklinde sibop kapaklarına rağbet ediyorlar.

At Nalı İyi şansı sembolize eden at nalı, şeytanın ve kötülüklerin içeri girmesini engellemek için evlerin kapısına asılıyor. Hıristiyan efsanelerinde de yer alan at nalı sayesinde Aziz Dunstan'ın kötülükleri ve şeytanı kendisinden uzak tuttuğuna inanılıyor.

Ying-Yang Çemberi Ying-Yang çemberi veya Tai-Chi olarak da adlandırılan basit sembol, temel olarak Tao felsefesini açıklıyor. Tao (yol), kainattaki her şeyin iki güç tarafından kontrol edildiğini savunur. Bunlardan birincisi yin, şekilde siyah olarak sembolize edilmiş. Negatif kuvveti ifade eden yin, ayrıca gece, ay, karanlık gibi kavramları da belirtmekte. Beyazla sembolize edilen yang ise ruh, ışık, ısı, güneş ve gün gibi kavramları belirtiyor. Yin her zaman yang'dan sonra geliyor. Bunun anlamı da, her karanlıktan sonra aydınlığın gelmesi. Noktalar ise, her iyiliğin içinde kötülük veya her kötülüğün içinde de iyiliğin olabileceğini sembolize ediyor.

Kurukafa Kafatası ve iki kemikten oluşan bu uluslararası şeklin anlamı ölüm ve tehlike. Kafatası insan yaşamını, çarpraz kemikler ise hayatın gücünü temsil ediyor. Başta Nazi SS'leri olmak üzere pek çok askeri amblemde kullanılan bu şekil, şu anda uluslarası ölüm tehlikesi işareti olarak biliniyor.

Dikilitaş Dikilitaşlar, eski Mısır'da güneş ışınlarının taş haline gelmiş hali olarak kabul ediliyordu. Boyutlarına bağlı olarak da yeryüzü ve gökyüzü arasında bir bağlantı sağladıklarına inanılıyordu. Eski Mısır'ın en ünlü sembollerinden biri olan piramitler ise ölümden sonra ikinci yaşama kavuşulabilecek yer anlamına geliyordu.

Meşale Ateşin gücünü simgeleyen meşale eski Yunan mitolojisinde Eros ve Afrodit'i temsil ediyordu ve anlamı aşktı. Hıristiyan aleminde ise meşale, tüm dünyayı aydınlatan Tanrının ruhunu sembolize ediyor. Meşalenin ışığı tüm dünyaya iyiliği yayan bir sembol olarak kabul ediliyor.

Kadın ve Erkek Aslında bir astronomi sembolü olan daireye bitişik artı ve ok işaretleri daha sonra biyolojik bir anlam kazandı. Erkekleri sembolize eden oklu daire astrolojide Mars'ın, kadınları işaret eden artı işaretli daire ise Venüs'ün sembolü. Bu işaretler, biyolojiye ilk kez İsveçli uzman Carl Linnaeus tarafından adapte edildiler.

Havadaki baş parmak Refah partisinden önce Roma devrinde ortaya çıkan bu işareti gladyatörler savaşa gitmeden önce iyi şans dilemek için kullanıyordu. Yukarıyı işaret eden baş parmak, savaşta ölenlerin yukarıya yani cennete gideceğini sembolize ediyordu.

Aşçı başlığı

Uluslararası bir sembol olan aşçı başlığı, tüm ahçıları ve gastronomları (yemek bilimcileri) temsil ediyor. Çeşitli katologlarda restoranların kalitelerini belirtmek için de kullanılan aşçı başlıkları, saçın yemeğe düşmesini engellerken, büyüklüklerine göre de aşçının emrinde çalışanlarına karşı otoritesini de sembolize ediyor.

Kozmik Adam

Astrolojide kozmik insanın bedeni ateşi, kanı suyu, nefesi havayı, kafası cenneti, midesi denizi ve bacakları da dünyayı temsil ediyor. Kosmik insanında çevresinde güneş ve gezegenler bulunuyor. Güneş mide üzerinde (merkezde), ay bacaklar arasında, gezegenler ise saat yönünde Mars, Jupiter, Saturn, Merkür ve Venüs şeklinde sıralanmakta. Geometrik şekiller ise beş duyuyu temsil ediyor.

Davud Yıldızı

Yahudilerin ve İsrail'in sembolü olan altı köşeli yıldız, Davud Peygamber'in, Glyat'a karşı yanınıda taşıdığı bir sembol. İki tane üçgenin ters olarak konmasıyla orataya çıkan yıldız, 1948'den buyana İsrail bayrağında da bulunuyor. Altı köşeli yıldız, iki ters üçgen ile doğruların ve yanlışların bir arada olduğunu ifade ediyor. Sihirde de kulanılan bu sembolün düz üçgeni suyu, ters olanı ise ateşi sembolize ediyor.

Haç Hazreti İsa'nın çarmıha gerilmesini ifade eden haçın Hıristiyanlıkta birçok çeşidi var. Shepherd'ın haçında, üst kısım biraz daha kıvrık ve kanca şeklini alıyor. İyi Shephard, insanları iyiye ve doğruya sevk ediyor, insanların hayatını kurtarıyor. Bir başka çeşidi ise halkalı haç. İrlanda da 8'nci yüzyıla kadar kullanılan bu haç, cenneti ve dünyayı sembolize ediyor.

Gamalı Haç Naziler kendilerine bu amblemi seçmeden önce iyi şansı temsil eden gamalı haç, 2'nci Dünya Savaşı'nda milyonlarca insana hiç şans tanımadı. Gama Alfabesi'ndeki dört harfin bir araya gelmesiyle oluştuğu için gamalı haç olarak tanımlanan sembolün İslam felsefesindeki anlamı ise rüzgar ve mevsimler.

Neo-Nazi Günümüzde neo-nazileri temsil etmek üzere pek çok sembol kullanılıyor. Ancak aralarında en yaygın olanı, bir yuvarlak içinde üç ayrı kolu bulunan işaret. Eski Yunan Uygarlığında başarı ve rekabetin sembolü olan bu amblem, ilk defa Güney Afrika'daki faşist organizasyonlar tarafından kullanılmaya başlandı.

Ku Klux Klan

Irkçı bir grup olan Ku Klux Klan'ın kuruluşu 1860'lı yıllara dayanıyor. Hareketin 1915'de yasaklanmasından sonra 1960'lı yıllarda tekrar ortaya çıktı. Amblem olarak çapraz haç ve ortasında alevleri sembolize eden bir işareti taşıyorlar.

Bufalo Kafası

Western filmlerinin vazgeçilmez ögesi olan bufalo kafası, Amerika'nın güney-batısında güç ve cesareti ifade ediyor. Çadırlarında bulunduğu takdirde kötü ruhları kovacağına inanılıyor.

Şimşek Kuşu

Aynı zamanda Amerikan Hava Kuvvetleri'nin gösteri uçaklarının da sembolü olan şimşek kuşunun doğaüstü güçlere sahip ve yağmurun habercisi olduğuna inanılıyor.

Orak ve Çekiç

Komünizm ve eski Sovyetler Birliği'ni temsil eden orak ve çekiç, eski bir Bolşevik amblemi. Çekiç işçileri, orak ise köylüleri temsil ediyor. Orak ve çekicin birlikte olması ise her iki kesimin birlikteliğini belirtmekte. Sovyetler Birliği'nin bayrağına 1922'de giren orak-çekiç, Gorbaçev'in 1991'de verdiği teklifle çıkartıldı.

Ejderha Batı uygarlığında, ejderhanın anlamına iki ayrı yaklaşım var. Olumlu yaklaşanlar, ejderhanın iyiliği, kuvveti, sağlığı temsil ettiğine, insanı kötülüklerden koruduğuna inanıyorlar. Karşı görüştekiler ise, ejderhanın kötülüğün ve şeytanın temsilcisi olduğunu, ağzından çıkan ateşin ise kontrol edilemez güçler anlamına geldiğini savunuyorlar.