Şeffaf yayın dönemi başlıyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 16, 2002 02:15
Cumhurbaşkanı Sezer'in bazı maddelerini veto ederek geri gönderdiği RTÜK yasası, önceki sabaha karşı Meclis Genel Kurulu'nda açık farkla kabul edildi. Yeni RTÜK Yasası'yla birlikte, perde arkasında patronluk bitiyor, şeffaf yayıncılık dönemi başlıyor ve ekran karartma tarihe karışıyor.
Cumhurbaşkanı tarafından kısmen veto edilerek bir daha görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderilen RTÜK Yasası önceki sabaha karşı TBMM'den geçti.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in veto ettiği 18 madde, bir önceki gün 12 saat, önceki gün de 12 saatlik çalışmalar sonunda, hiçbir değişikliğe uğramadan TBMM Genel Kurulu'ndan geçirilerek yeniden yasalaştırıldı.
Yasanın tümü üzerinde yapılan oylamaya 292 milletvekili katıldı. Yasa 202 kabul oyuna karşılık 87 ret oyu ile yasalaştı. Üç milletvekili ise çekimser oy kullandı. RTÜK Yasası maratonunu, Başbakan Bülent Ecevit dışındaki liderler sabaha kadar izlediler. Başbakan Yardımcıları Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz ve Hüsamettin Özkan hükümet sıralarından oylama sonuna kadar ayrılmadılar. 14 bakan da yasanın görüşmeleri boyunca TBMM Genel Kurulu'nda hazır bulunarak yasanın geçmesi için destek verdiler.
RTÜK yasasında hem iktidar, hem de muhalefet çok sayıda fire verdi. Oylama sonuçlarına göre, iktidar kanadından üç milletvekili yasaya ret oyu verirken, aralarında Devlet Bakanı Ramazan Mirzaoğlu'nun da bulunduğu üç milletvekili de çekimser oy kullandı. Ret oyu veren milletvekillerinin üçü de DSP'li olduğu tespit edildi. Oylamaya, 245 milletvekili katılmadı. Bu milletvekillerinden 117'sinin muhalefete, 128'inin ise iktidar partilerine mensup olduğu belirlendi. En yüksek fireyi 68 milletvekili ile DYP verdi. DSP'den 45, ANAP'tan 42, MHP'den 41, SP'den 19, AKP'den 18, TDP'den 3 ve bağımsızlardan 10 milletvekili oylamaya katılmadı.
İŞTE RTÜK YASASI'NIN GETİRDİKLERİ
TV'lerde gizli patron dönemi bitti
TV ve radyolar, gerçek sahipleri tarafından temsil edilecek. Paravan patronlar tarihe karışacak. Bu kuruluşların hisseleri nama yazılacak. Yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20'yi geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda gerçek veya tüzel bir kişinin veya sermaye grubunun payı yüzde 50'yi geçemeyecek.
Yabancı medya patronuna sınırlama
Yasa, yabancıların yayın dünyasında tekel oluşturmalarını da engelliyor. Buna göre, yabancı kişilerin bir televizyon veya radyo kanalındaki ortaklık payı ödenmiş sermayenin yüzde 25'ini geçemeyecek. Yabancı kişi birden fazla televizyon ve radyoya ortak olamayacak.
Ekran karartma dönemine son
Artık TV ve radyo kapatılmayacak. Uyarıya rağmen yasayı ihlal eden bir programın yayını durdurulacak. O programın yerine de toplumu eğitici yayınlar yapılması hükmü getirildi. Üst Kurul, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve yasalara aykırı yayın yapan radyo ve TV'leri uyaracak ve aynı yayın kuşağında açıkça özür dilenmesini isteyecek.
12 kez durdurma gelebilecek
Aykırılığın tekrarı halinde ihlale konu olan programın yayını 1 ila 12 kez durdurulacak. Bu süre içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu hiçbir ad altında başka program yapamayacak. Yayını durdurulan programın yerine, aynı yayın kuşağında ve reklamsız olarak, Üst Kurulca hazırlattırılacak eğitim ve kültür programları yayınlanacak.
İhale yasağı kaldırıldı
Eski yasada bulunan özel radyo ve TV'lerde yüzde 10'dan fazla hissesi bulunanların doğrudan veya dolaylı olarak devletten bir taahhüt işini üstlenemeyeceklerine ve menkul kıymetler borsalarında muamele yapamayacaklarına ilişkin yasak kaldırıldı.
Korsan yayıncılara hapis cezası
Üst Kurul'dan izin almadan radyo ve televizyon yayını yapan ya da izni Üst Kurul tarafından geçici ya da sürekli iptal edilmesine rağmen yayın yapan kişi ve kuruluşların sahip ve yöneticilerine ceza verilecek. Bu kişiler, 6 aydan iki yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilecek.
250 milyara kadar ceza geliyor
Aykırılığın tekrarı durumunda ulusal düzeyde yayın yapan kuruluşlara 250 milyar lira, yerel ve bölgesel yayın yapan kuruluşlara 25 ila 125 milyar lira arasında idari para cezası uygulanacak. Bu ceza radyo yayınları için bu miktarların yarısı kadar olacak.
Bölücü yayın, çeteye yardım suçu
Türkiye Cumhuriyeti'nin bütünlüğüne karşı ‘‘yıkıcı ve bölücü’’ faaliyetlere yöneltecek yayın yapanlar ‘‘Çetelere yardım ve yataklık’’ suçunu kapsayan TCK'nın 314'üncü maddesinden yargılanacaklar. Ayrıca tüm yayın cihazları TCK'nın 36'ncı maddesine göre müsadere edilecek.
Yayınlar Türkçe ve evrensel dilde
Televizyon yayınları ‘‘Türkçe’’ yapılacak ancak ‘‘evrensel kültür ve bilim eserlerinin oluşmasına katkısı olan yabancı dillerin öğretilmesi veya bu dillerde müzik ve haber iletilmesi’’ amacıyla yayın yapılabilecek.
Haberde aldatıcı görüntüye yasak
Haberlerde, konu ile ilgisi olmayan görüntüler verilmeyecek, benzer görüntülerin arşiv niteliği belirtilecek. Sürekli altyazılı ve bölünür ekran yoluyla ana programla ilgili ilgisiz bilgiler verilemeyecek.
Partiler TV kanalı kuramayacak
Siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, vakıflar, mahalli idareler ile bunlar tarafından kurulan şirketlere radyo ve televizyon yayın izni verilmeyecek.
Yayınların denetimi Üst Kurul'da
Ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki yayınlar, yayın ilkeleri ve bu yasada belirtilen esaslara uygunluğu yönünden Üst Kurul tarafından izlenip, değerlendirilecek. Üst Kurulun uygun göreceği yerlerdeki yerel ve bölgesel yayınların izlenmesi ve kayda alınması İçişleri Bakanlığı'nın görevlendireceği birimlere devredilebilecek.
Sanal suçlara önlem alındı
Bu yasayla, sanal ortamda işlenen suçlar ilk kez yaptırıma bağlandı. Basın Yasası'ndaki ‘‘Yalan haber, hakaret ve benzeri fiillerden doğacak maddi ve manevi zararlar’’ konusundaki hükümler, bilişim teknolojileri ve internet ortamında sayfa açılması veya elektronik gazete, elektronik bülten yoluyla yayınlanan her türlü yazı, resim, işaret, sesli veya sessiz görüntü ve benzerlerine de uygulanacak.
Bantlar bir yıl saklanacak
Yayın bantlarını bir yıl süre ile saklamayan ve Üst Kurul veya savcılarca istenmesine karşın sesli ve görüntülü olarak teslim etmeyen yayın kuruluşlarının sahip ve yöneticileri, 1 yıla kadar hapis ve 10 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılabilecek.
Telefonla yarışma dönemi bitti
Telefonlar yoluyla yarışma ve benzeri yöntemlere başvurulamayacak. Bunların sonucunda dinleyici ve seyircilere ikramiye verilemeyecek.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in veto ettiği 18 madde, bir önceki gün 12 saat, önceki gün de 12 saatlik çalışmalar sonunda, hiçbir değişikliğe uğramadan TBMM Genel Kurulu'ndan geçirilerek yeniden yasalaştırıldı.
Yasanın tümü üzerinde yapılan oylamaya 292 milletvekili katıldı. Yasa 202 kabul oyuna karşılık 87 ret oyu ile yasalaştı. Üç milletvekili ise çekimser oy kullandı. RTÜK Yasası maratonunu, Başbakan Bülent Ecevit dışındaki liderler sabaha kadar izlediler. Başbakan Yardımcıları Devlet Bahçeli, Mesut Yılmaz ve Hüsamettin Özkan hükümet sıralarından oylama sonuna kadar ayrılmadılar. 14 bakan da yasanın görüşmeleri boyunca TBMM Genel Kurulu'nda hazır bulunarak yasanın geçmesi için destek verdiler.
RTÜK yasasında hem iktidar, hem de muhalefet çok sayıda fire verdi. Oylama sonuçlarına göre, iktidar kanadından üç milletvekili yasaya ret oyu verirken, aralarında Devlet Bakanı Ramazan Mirzaoğlu'nun da bulunduğu üç milletvekili de çekimser oy kullandı. Ret oyu veren milletvekillerinin üçü de DSP'li olduğu tespit edildi. Oylamaya, 245 milletvekili katılmadı. Bu milletvekillerinden 117'sinin muhalefete, 128'inin ise iktidar partilerine mensup olduğu belirlendi. En yüksek fireyi 68 milletvekili ile DYP verdi. DSP'den 45, ANAP'tan 42, MHP'den 41, SP'den 19, AKP'den 18, TDP'den 3 ve bağımsızlardan 10 milletvekili oylamaya katılmadı.
İŞTE RTÜK YASASI'NIN GETİRDİKLERİ
TV'lerde gizli patron dönemi bitti
TV ve radyolar, gerçek sahipleri tarafından temsil edilecek. Paravan patronlar tarihe karışacak. Bu kuruluşların hisseleri nama yazılacak. Yıllık ortalama izlenme veya dinlenme oranı yüzde 20'yi geçen bir televizyon veya radyo kuruluşunda gerçek veya tüzel bir kişinin veya sermaye grubunun payı yüzde 50'yi geçemeyecek.
Yabancı medya patronuna sınırlama
Yasa, yabancıların yayın dünyasında tekel oluşturmalarını da engelliyor. Buna göre, yabancı kişilerin bir televizyon veya radyo kanalındaki ortaklık payı ödenmiş sermayenin yüzde 25'ini geçemeyecek. Yabancı kişi birden fazla televizyon ve radyoya ortak olamayacak.
Ekran karartma dönemine son
Artık TV ve radyo kapatılmayacak. Uyarıya rağmen yasayı ihlal eden bir programın yayını durdurulacak. O programın yerine de toplumu eğitici yayınlar yapılması hükmü getirildi. Üst Kurul, izin şartlarını ihlal eden, yayın ilkelerine ve yasalara aykırı yayın yapan radyo ve TV'leri uyaracak ve aynı yayın kuşağında açıkça özür dilenmesini isteyecek.
12 kez durdurma gelebilecek
Aykırılığın tekrarı halinde ihlale konu olan programın yayını 1 ila 12 kez durdurulacak. Bu süre içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu hiçbir ad altında başka program yapamayacak. Yayını durdurulan programın yerine, aynı yayın kuşağında ve reklamsız olarak, Üst Kurulca hazırlattırılacak eğitim ve kültür programları yayınlanacak.
İhale yasağı kaldırıldı
Eski yasada bulunan özel radyo ve TV'lerde yüzde 10'dan fazla hissesi bulunanların doğrudan veya dolaylı olarak devletten bir taahhüt işini üstlenemeyeceklerine ve menkul kıymetler borsalarında muamele yapamayacaklarına ilişkin yasak kaldırıldı.
Korsan yayıncılara hapis cezası
Üst Kurul'dan izin almadan radyo ve televizyon yayını yapan ya da izni Üst Kurul tarafından geçici ya da sürekli iptal edilmesine rağmen yayın yapan kişi ve kuruluşların sahip ve yöneticilerine ceza verilecek. Bu kişiler, 6 aydan iki yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilecek.
250 milyara kadar ceza geliyor
Aykırılığın tekrarı durumunda ulusal düzeyde yayın yapan kuruluşlara 250 milyar lira, yerel ve bölgesel yayın yapan kuruluşlara 25 ila 125 milyar lira arasında idari para cezası uygulanacak. Bu ceza radyo yayınları için bu miktarların yarısı kadar olacak.
Bölücü yayın, çeteye yardım suçu
Türkiye Cumhuriyeti'nin bütünlüğüne karşı ‘‘yıkıcı ve bölücü’’ faaliyetlere yöneltecek yayın yapanlar ‘‘Çetelere yardım ve yataklık’’ suçunu kapsayan TCK'nın 314'üncü maddesinden yargılanacaklar. Ayrıca tüm yayın cihazları TCK'nın 36'ncı maddesine göre müsadere edilecek.
Yayınlar Türkçe ve evrensel dilde
Televizyon yayınları ‘‘Türkçe’’ yapılacak ancak ‘‘evrensel kültür ve bilim eserlerinin oluşmasına katkısı olan yabancı dillerin öğretilmesi veya bu dillerde müzik ve haber iletilmesi’’ amacıyla yayın yapılabilecek.
Haberde aldatıcı görüntüye yasak
Haberlerde, konu ile ilgisi olmayan görüntüler verilmeyecek, benzer görüntülerin arşiv niteliği belirtilecek. Sürekli altyazılı ve bölünür ekran yoluyla ana programla ilgili ilgisiz bilgiler verilemeyecek.
Partiler TV kanalı kuramayacak
Siyasi partiler, dernekler, sendikalar, meslek kuruluşları, kooperatifler, vakıflar, mahalli idareler ile bunlar tarafından kurulan şirketlere radyo ve televizyon yayın izni verilmeyecek.
Yayınların denetimi Üst Kurul'da
Ulusal, bölgesel ve yerel düzeydeki yayınlar, yayın ilkeleri ve bu yasada belirtilen esaslara uygunluğu yönünden Üst Kurul tarafından izlenip, değerlendirilecek. Üst Kurulun uygun göreceği yerlerdeki yerel ve bölgesel yayınların izlenmesi ve kayda alınması İçişleri Bakanlığı'nın görevlendireceği birimlere devredilebilecek.
Sanal suçlara önlem alındı
Bu yasayla, sanal ortamda işlenen suçlar ilk kez yaptırıma bağlandı. Basın Yasası'ndaki ‘‘Yalan haber, hakaret ve benzeri fiillerden doğacak maddi ve manevi zararlar’’ konusundaki hükümler, bilişim teknolojileri ve internet ortamında sayfa açılması veya elektronik gazete, elektronik bülten yoluyla yayınlanan her türlü yazı, resim, işaret, sesli veya sessiz görüntü ve benzerlerine de uygulanacak.
Bantlar bir yıl saklanacak
Yayın bantlarını bir yıl süre ile saklamayan ve Üst Kurul veya savcılarca istenmesine karşın sesli ve görüntülü olarak teslim etmeyen yayın kuruluşlarının sahip ve yöneticileri, 1 yıla kadar hapis ve 10 milyar liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılabilecek.
Telefonla yarışma dönemi bitti
Telefonlar yoluyla yarışma ve benzeri yöntemlere başvurulamayacak. Bunların sonucunda dinleyici ve seyircilere ikramiye verilemeyecek.