Sayıştay: Ormanda sivil-askeri tesis olmamalı

Yangın söndürme görevlileri arasında "hasta ve özürlülerin" yer aldığı kaydedilen raporda, "Yangın söndürmede yaralanan ya da hayatını kaybedenlerden ne kadarının bu gibi işçilerden oluştuğu konusunda herhangi bir kayıt mevcut değildir" denildi.

 

Raporda, vakıf üniversitelerine, yakında arazi sahibi olmalarına karşın orman arazisi tahsis edildiği belirtildi, ancak isim verilmedi.

 

ASKERÄ° TESÄ°SLER TARTIÅžMALI

 

ANKA’nın edindiği bilgiye göre Sayıştay, Orman Genel Müdürlüğü’nün ormanların korunmasıyla ilgili faaliyetlerini inceleyerek, tespit edilen sorunlar, aksaklıklar ve bunlara ilişkin öneriler konusunda bir rapor hazırlayıp TBMM’ye sundu. Rapora son biçimi Genel Müdürlüğe de gönderilerek görüşü alındıktan sonra verildi.

  Â

Raporda ormanlardaki askeri tesislere şu eleştiriler yöneltildi:

  Â

"Orman Kanunu uyarınca orman alanlarında çöp döküm alanı, toptancı hali, mezar yeri, spor tesisleri, vakıf üniversiteleri, askeri tesisler gibi ormanlık alanlarda yapılma zorunluluğu tartışılabilir yatırımlar için izin verilmesi orman varlığının azalmasına yol açmış, izin taleplerinin değerlendirilmesinde, ormana en az zarar vermesini sağlayacak bir sistem kurulamamıştır.

 

’Kamu Yararı’ kavramının tanımlanmaması ve hangi şartlarda gerçekleşeceğinin belirlenememesi, orman alanlarına yapılacak tesislerin sağlayacağı kamu yararı ile bu alanların orman olarak kalmasının sağladığı yararın kıyaslanamaması, bu gerekçeyle verilen izinlerin önemli bir kısmını tartışılabilir hale getirmiştir."

  Â

Raporda ormanlardaki tesisler için yeni "kamu yararı ve zaruret olması" koşulu getirildiğini ancak, buradaki "zaruret olması" halinin takdire açık bırakıldığı kaydedildi. Sayıştay, "İzin taleplerinin değerlendirilmesinde, ormana en az zarar vermeyi sağlayacak bir sistem kurulamamıştır" eleştirisinde bulundu.

 

ASKERİ-MÜLKİ YETKİLİLER YANGIN SÖNDÜRMEYE KARIŞMAMALI

 

Sayıştay, "Özellikle büyük yangınlarda zaman zaman çok sayıda mülki ve askeri yetkilinin çalışmalara müdahale ettiği ve yönetim kargaşasına neden olduğu, diğer kurum ve kuruluşların yangın söndürme çalışmalarına imkanları ölçüsünde destek verdikleri mülakatlarda ifade edilmiştir" görüşünü savundu.

  Â

Raporda ayrıca, "Arazinin değerli olduğu, turistik önemi bulunan yerler arasından örnek seçilen Fethiye, Marmaris, Köyceğiz, Antalya ve Alanya Orman İşletme Müdürlükleri’nde, orman alanlarında verilen izinlerin incelenmesi sonucunda ilk üç sırayı, 81 bin 944 dönümle askeri tesislerin, 48 bin 381 dönümle maden ve taş ocaklarının, 21 bin 397 dönümle enerji nakil hatları ve tesislerinin oluşturduğu tespit edilmiştir" denildi.

 

VAKIF ÃœNÄ°VERSÄ°TELERÄ° ARAZÄ°LERÄ° VARKEN ORMAN ARAZÄ°SÄ° ALDI

 

Sayıştay’ın TBMM’ye ulaşan raporunda vakıf üniversitelerine orman arazisi tahsis edilmesi de eleştirildi. Ancak Sayıştay’ın hangi üniversiteyi kastettiğinin belirtilmemesi karmaşa yarattı. Raporda şöyle denildi:

  Â

"Orman alanlarında üniversitelere yapılan tahsisler de dikkati çekecek büyüklüktedir. Genel Müdürlük kayıtlarında yaklaşık 53 bin dönüm olarak görülen tahsisler, İzmir, İstanbul, Bolu ve Kocaeli’de ağırlık kazanmaktadır. Ormansız alanlarda kurularak çevresini ormanlaştıran Devlet üniversitelerine karşın, ticari amacı da bulunan vakıf üniversitelerine İstanbul’da tahsis edilen orman alanı 6 bin 476 dönümdür. Orman alanından yer tahsisi yapılan vakıf üniversitelerinin bir kısmının aynı bölgede arazileri olduğu, tahsis edilen alanlar içerisinde ağaçlandırma sahaları, rekreasyon alanları ve 2B uygulaması yapılan yerler olduğu bilinmektedir."

 

Ä°ÅžGAL ARTIYOR

 

Raporda arazinin kıymetli olduÄŸu bölgelerde iÅŸgal ve faydalanmanın arttığı belirtilirken "Açma-yerleÅŸme eylemlerinde tahrip edilen alanın ülke genelinde artma eÄŸiliminde olduÄŸu görülmektedir. Yasa dışı yapılaÅŸma sonucu ormanın tamamen kaybedildiÄŸi, bu tür yapıların yıkımına iliÅŸkin mahkeme kararlarının uygulanmasının imkansız hale geldiÄŸi yerler bulunmaktadır" denildi.Â

 

Başlangıçta önlemler alınmasını, bu tür yapılaşmaların olduğu alanlara belediye hizmetlerinin götürülmemesi için gerekli koordinasyonun sağlanmasını isteyen Sayıştay, görevliler üzerindeki baskılara da değindi.

 

TÜRKİYE’DE ARAZİ DEĞERLİYSE KADASTRO ÇALIŞMASI YAPILMIYOR

 

Raporda 200 adet olması gereken devlet arazisini tescil edecek kadastro komisyonlarının 1999 yılında 115’e, 2002 yılında 103’e gerilediği, komisyonlardan 22’sinde başkan, 14’ünde ormancı, 10’unda ziraatçı üye bulunmadığı belirtildi.

 

Raporda, "Örneğin Muğla bölgesinde 7 kadastro komisyonu olduğu, hiç birinin kuruluşunun tam olmadığı, dördünde başkan bulunmadığı, üçünde de üye eksiği olduğu ve çalışmaların vekaletle yürütüldüğü tespit edilmiştir" denildi.

 

Sayıştay, "Çeşitli baskılara açık olması nedenleriyle komisyonlarda görev almak istenmediği anlaşılmaktadır" dedi. Orman personelinin bölgeyi ve bölge halkını tanımasına fırsat verilmeden görev değişikliğine uğratıldığına değinen Sayıştay, "Ormana yönelik yasa dışı eylemler ile mücadele eden orman teşkilatı personelinin gerek koruma faaliyetlerinde gerekse mahkeme kararlarının uygulanması sırasında can güvenlikleri konusunda riskle karşılaşması bu alanda etkinliği azaltmaktadır" dedi.

  Â

Sayıştay çetelerle mücadelede güvenlik güçlerinden daha fazla yararlanılmasını istedi.

  Â

Orman muhafaza memuru sayısında azalma eğilimi görüldüğünü kaydeden Sayıştay, "Arazinin değerli olduğu çoğu yerde kadastro çalışmalarının tamamlanamadığı, görülmektedir" dedi. Raporda şu görüşlere yer verildi:

  Â

Ä°ZÄ°NSÄ°Z YAPILARIN YIKILMASI ZOR

 

"Gerek orman muhafaza memurları gerekse işletme şef ve müdürlerinin görevlerini yaparken ölüm ve yaralanmayla sonuçlanan silahlı saldırılara uğradıkları dokümanlardan tespit edilmiştir. İşletme şefleriyle yapılan mülakatlarda özellikle yasa dışı kesim yapan kişilerle silahlı çatışmaya girmek zorunda kalındığı ifade edilmiştir.

  Â

Yetkililerle yapılan mülakatlarda, ormanlık alanlara yasa dışı müdahalelerle ilgili mahkeme kararlarının uygulanmasında sorunlarla karşılaşıldığı, İnfaz ekibinin olmamasının ve can güvenliğinin sağlanmasındaki güçlükler yanında çeşitli baskıların, izinsiz yapıların yıkılmasını zorlaştırdığı ifade edilmiştir. Yerinde denetim yapılan bölgelerde, hakkında yıkım kararı alınan binlerce kişinin yaşadığı ve belediye hizmetlerinin götürüldüğü yapılaşmalar gözlemlenmiş, yıkım kararlarının yerine getirilmesinin teknik açıdan imkansızlaştığı durumlarla karşılaşılmıştır."

 

HASTA VE ÖZÜRLÜ YANGIN SÖNDÜRME GÖREVLİLERİ

 

Sayıştay raporunda, yangın söndürme işçilerinden gerektiği gibi yararlanılmadığı, yeni işçi alınmadığı, yaş ortalamasını yüksek olduğu belirtilirken, "İşçilerden her yıl işe başlatmadan önce sağlık raporu alınmasına karşın yangın söndürme çalışmalarına katılamayacak derecede hasta ve özürlü işçiler bulunduğu ifade edilmiştir. Yangın işçilerinin yaş ortalamalarının yüksek olması, aralarında sağlık açısından yangın söndürme çalışmalarına katılmaya elverişli durumda olmayanların bulunması, yangın söndürme çalışmalarında etkinliği azaltacağı gibi, bu durumdaki işçiler için yaşamsal risk oluşturacaktır" denildi.

  Â

Raporda, "Yangın söndürme çalışmalarında yaralanan ya da hayatını kaybedenlerden ne kadarının bu gibi işçilerden oluştuğu konusunda herhangi bir kayıt mevcut değildir" denildi" ifadesi yeraldı.

 

"ORMAN DEĞİL, TARIM ARAZİSİ" DEYİP RESTORAN YAPMIŞLAR

 

Sayıştay raporunda ormanların tarım arazisi ilan edilip kullanılmasına ilişkin çarpıcı belirlemeler şöyle yer aldı:

  Â

" -1974 yılından bu yana orman dışına çıkarılan alan yaklaşık 473 bin hektar olmuştur. Uygulamanın en fazla yapıldığı ve yaklaşık 45.000 hektar alanın orman dışına çıkarıldığı Antalya ilini, 39.000 hektarla İçel, 34.000 hektarla Balıkesir, 31.000 hektarla Ankara, 29.000 hektarla Sakarya ve Muğla illeri izlemektedir. Alanların artma ihtimali mevcuttur.

  Â-AyazaÄŸa bölgesinde tarımda kullanıldığı için orman dışına çıkarılmış olan alanlarda restoranlar, köpek eÄŸitim merkezleri ve sanayi tesislerinin bulunduÄŸu tapu kadastro komisyonunun orman olmadığı yönünde karar verdiÄŸi yerlerin görünüm itibariyle orman niteliÄŸini muhafaza ettiÄŸi gözlemlenmiÅŸtir.

  Â-Aynı alanların orman sayılıp sayılmayacağı konusunda farklı komisyonların deÄŸiÅŸik kararlar verdiÄŸi durumlarla karşılaşılmıştır. Yetkililerle yapılan mülakatlardan, çevre köy sakinlerinin taleplerini yerine getirmeyen komisyonların çalıştırılmadığı bazen de deÄŸiÅŸtirildiÄŸi öğrenilmiÅŸtir.

  Â-Milas ilçe sınırları içerisinde Beyciler mevkiinde, Marmaris Ä°ÅŸletme Müdürlüğü görev alanına dahil Datça ilçesinde orman dışına çıkarılan yerlerin alanlarının bilinemediÄŸi tespit edilmiÅŸtir.

  Â-Hukuk sistemimizde açık bir tanımı olmayan kamu yararı gerekçesiyle ormanlarımızda çöp dökme, cami, mezarlık, mezbaha yerleri, kamu kurumlarına deÄŸiÅŸik adlar altında lojman ve dinlenme yerleri, dinamit depoları, futbol sahası, atış poligonu ve benzeri nedenler için yer tahsisi yapılmıştır.

  Â-MuÄŸla bölgesinde kaçak orman emvali nakli suçu ile açma ve yerleÅŸme suçunda son yıllarda artma eÄŸilimi görülmektedir.

  Â-Ãœlke genelinde ormana yönelik suçların azalma eÄŸiliminde olduÄŸu görülmesine karşın, açma-yerleÅŸme ve iÅŸgal eylemlerine konu olan alanlar, arazinin deÄŸerli olduÄŸu bölgelerde artmaktadır. Ormanlık alanlardaki usulsüz yapılaÅŸmaların bazı bölgelerde ormanın geri kazanılmasını ve mahkeme kararlarının uygulanmasını imkansız kılacak boyutlara ulaÅŸması bu alanda bir risk bulunduÄŸunu göstermektedir."