Savunma sanayisinden Pentagon'a yüklü fatura
Güncelleme Tarihi:
ABD savunma sanayisi için Eylül ayı tam bir zafer dönemi oldu. Körfez’deki altı Arap ülkesiyle 123 milyar dolarlık anlaşma imzalayan ABD hükümeti, aynı dönemde savunma sanayisinin de en büyük alıcılarından biri oldu. ABD’nin lider silah şirketlerinden Lockheed Martin (LM), aylar süren yoğun görüşmelerin ardından Savunma Bakanlığı Pentagon ile beş milyar dolarlık dev bir anlaşma imzalamayı başardı.
ABD ordusunun tarihindeki en büyük silah alım anlaşmalarından biri olan projede, Pentagon, LM’den 32 adet radara yakalanmayan F-35 savaş uçağı alacak. Ancak bu satışta en dikkat çekici unsur, uçakların birim maliyetinin belirsiz olması.
Pentagon, yapılan alımın detaylarını henüz açıklamış değil. Beş milyar dolarlık fatura, her F-35’in ekstra parçaları gibi üretim süreciyle bağlantısız ek maliyetleri de içeriyor. Bu da her uçağın maliyetinin düşünüldüğü gibi 156 milyon dolar olup olmayacağı konusunda belirsizlik yaratıyor.
FARKLI MALİYET TAHMİNLERİ
Nisan ayında, Virginia’da bulunan savunma sanayisi danışmanlık kurumu Lexington Institute uzmanlarından Loren Thomson, her bir savaş uçağının maliyetinin 133 milyon dolardan fazla olmasının, “saçmalık olacağını” belirtti. Thompson, birim maliyeti 60 milyon dolar civarında olması gerektiğini tahmin ettiği uçakların maliyetleri hakkında iyi bir değerlendirme yapılabilmesi için, ar-ge ve teknoloji harcamalarının hesaba katılmamasını önerdi.
Ancak Haziran ayında Aviation Week&Space Tecnology dergisi, Pentagon’un savaş uçaklarının birim maliyetinin ortalama 108.7 milyon dolar olacağını belirtti. Uçakların teslim maliyeti ise 132 milyon doları bulacaktı. Tüm bu maliyetlere uçak gemilerine iniş, dikine iniş ve kısa mesafeli havalanma özellikleri gibi özellikleri içermesi de dahildi.
Maliyet hesabı son derece karmaşık gözükürken, Thompson 1 Eylül tarihli yazısında Savunma Bakanı Robert Gates’in kafasını karıştıran detayı açıkladı. F-35’ler için, United Technologies şirketinin F-22 savaş uçağı için ürettiği motor uygun görülmüştü. Ancak savaş uçağı motoru üretiminde yerini kaybetmek istemeyen General Electric (GE), lobi faaliyetleriyle farklı bir motor tasarımı sundu.
GATES KARŞI GELDİ
İlk motora göre çok daha maliyetli olan yeni tasarımın iddiasını sürdürebilmesi için, lobiciler iki motorun da test edileceği ayrı üretim hattı oluşturulmasını önerdi. Bu şekilde rekabet ortamı oluşacaktı fakat aynı zamanda milyonlarca dolar boşa akacaktı. Ancak GE’nin niyetini bilen Gates sunulan alternatife sıcak bakmadı.
Üretici firma ile anlaşmayı yapan devlet kurumu arasında anlaşılan fiyat dışında, uçakların satış sonrası maliyetleri de soru işareti oluşturan bir konu. Haziran ayında, uçak fiyatlarının tahminini diğer uçakların geçmiş fiyatlarını değerlendirerek yapan Pentagon’un öngörülerini açıklayan Bloomberg, birim maliyeti 112 milyon dolar olmak üzere projenin 3.82 milyar dolar hesaplandığını belirtti.
Tüm bu karmaşanın önüne geçebilmek için, Gates artan silah maliyetinin kontrol altına alınmasını sağlayacak “sabit fiyatlı” sözleşmeler önerisini getirdi. Bu çabaların maliyetleri kontrol altına aldığını söylemek güç olsa da, her bir uçağın maliyeti uzun süre tartışma konusu olacağa benziyor.
Planet'i Facebook'ta takip etmek için:
http://www.facebook.com/#!/HurriyetPlanet
Planet'i Twitter'da takip etmek için:
http://twitter.com/HurriyetPlanet