SavaÅŸta öldürüp taşına ‘Kahraman düÅŸmandın, rahat uyu’ yazdılar

Budin’in, yani Macaristan’ın baÅŸkenti BudapeÅŸte’nin son Osmanlı Valisi Abdurrahman Abdi PaÅŸa, ÅŸehri kuÅŸatan Avusturya ordusu ile savaşırken ÅŸehid düşmüş ve Macaristan’daki Türk hákimiyeti böylelikle son bulmuÅŸtu.PaÅŸa’nın mezarı asırlar sonra Macarlar tarafından yaptırıldı ve taşına ‘145 yıllık Türk egemenliÄŸinin son Budin Valisi Abdurrahman Abdi Arnavut PaÅŸa, bu yerin yakınında 1666 Eylül ayının 2. günü öğleden sonra yaÅŸamının 70. yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun!’ diye centilmence bir ifade yazıldı.KANUNÄ° Sultan Süleyman tarafından 1541’de fethedilen Macaristan’ın baÅŸkenti BudapeÅŸte, yahut bizde o zamanlarda kullanılan adıyla Budin, 145 yıl boyunca Türk idaresinde kaldı.Avusturyalılar, bizi Viyana önünde bozguna uÄŸratmalarından sonra, 1686’da, 90 bin kiÅŸilik bir orduyla Budin önlerine geldiler. Son Budin Valisi Abdurrahman Abdi PaÅŸa, kendisinden beÅŸ kat güçlü olan Avusturya ordusuna iki buçuk ay direndi ve kılıcı elinde ÅŸehit düşene kadar düşmanı ÅŸehre sokmadı. PaÅŸa’nın bu kahramanlığı, Macarlar’ı da son derece etkiledi ve mezartaşına ‘Kahraman düşmandı, rahat uyusun’ yazdılar.Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu, 1526’daki Mohaç Muharebesi ile Macaristan Devleti’ni ortadan kaldırdıktan sonra, ülkeyi yavaÅŸ yavaÅŸ fethetti ve Budin, 145 yıl Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun bir parçası oldu. Budin, imparatorluÄŸun Avrupa topraklarındaki en önemli birkaç merkezinden biriydi ve Avusturya ile Almanya’da yapılan akınlar buradan idare edilirdi.Avusturya, Budin’i Osmanlılar’dan almak için ÅŸehri defalarca kuÅŸattı ama ele geçiremedi ve 17. yüzyılın baÅŸlarından itibaren Budin’i iÅŸgal planlarını unutup kendi topraklarını korumaya çalıştı. Aynı yüzyılın sonlarına doÄŸru da hiç beklemediÄŸi bir anda Budin’i ve bütün Macaristan’ın ele geçirme ÅŸansını yakaladı.Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun 1683’te yaÅŸadığı Ä°kinci Viyana KuÅŸatması bozgunundan sonra Avusturya, Macar topraklarını iÅŸgale baÅŸladı. Ä°lk hedef Budin’di ve ÅŸehir 1686’da 90 bin askerle kuÅŸatıldı. Stratejik bir mevkide bulunan Budin’in düşmesi Osmanlılar için bütün Macar topraklarının kaybı demekti. Budin Valisi Abdurrahman Abdi PaÅŸa durumun farkındaydı ve sonuna kadar direnme kararı vermiÅŸti.Abdurrahman Abdi PaÅŸa, ömrünü cephelerde geçirmiÅŸ 70 yaÅŸlarında tecrübeli bir askerdi. 1668’de yeniçeri aÄŸalığı yapmış, Sadrazam Fazıl Ahmed PaÅŸa ile birlikte Girit seferine katılmış, BaÄŸdat, Mısır, Bosna, Budin, Kamaniçe ve Halep valiliklerinde bulunmuÅŸ, 1685’te Budin’e ikinci defa vali tayin edilmiÅŸti. Budin Kalesi, 16 bin Türk askeri tarafından korunuyordu. Düşman ordusu tepeleri tuttuÄŸu için yardım alamamalarına raÄŸmen, Abdurrahman Abdi PaÅŸa düşmana karşı yokluklar içerisinde iki buçuk ay boyunca direndi. Avusturyalılar, 2 Eylül 1666’da Budin’e girerek 145 yıllık Türk hákimiyetine son verdiler, Abdurrahman Abdi PaÅŸa ise çarpışmalar sırasında ÅŸehid düştü.Avusturyalılar, daha sonra ÅŸehirde tek bir Müslüman bile bırakmadılar. Türk eserlerinin hemen tamamı yokedildi ve ÅŸehrin asıl sahibi olan Macarlar bile uzun müddet ÅŸehre giremediler.Macarlar ise PaÅŸa’nın kahramanlığını asırlar boyunca unutmadılar ve ÅŸehid düştüğü yere çok daha sonraları üzerinde son derece şık ifadelerin yazılı olduÄŸu bir mezartaşı diktiler. TaÅŸta ‘145 yıllık Türk egemenliÄŸinin son Budin Valisi Abdurrahman Abdi Arnavut PaÅŸa, bu yerin yakınında 1666 Eylül ayının 2. günü öğleden sonra yaÅŸamının 70. yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun!’ yazılıydı.Budin’in elden çıkmasından sonra, Osmanlı hákimiyetindeki diÄŸer Macar toprakları da bir bir Avusturya’nın iÅŸgaline uÄŸradı. Macaristan’ın merkezinin kaybı, Osmanlılar için son derece acı bir duygu idi ve ÅŸairler Budin’i konu alan destanlar kaleme aldılar.Ä°ÅŸte, bu destanlardan biri:‘Ötme bülbül ötme, yaz bahar oldu / Bülbülün figanı baÄŸrımı deldi / Gül alıp satmanın zamanı geldi / Aldı Nemçe bizim nazlı Budin’i.ÇeÅŸmelerden abdest alınmaz oldu / Camilerde namaz kılınmaz oldu / Mamur olan yerler hep harap oldu / Aldı Nemçe bizim Nazlı Budin’iKıble tarafından üç top atıldı / PerÅŸembe günüydü güneÅŸ tutuldu / Cuma günü idi Budin alındı / Aldı Nemçe bizim nazlı Budin’i’Â