Satın alma şarap al

Ezgi BAŞARAN
 
Son 10 yılda iyi bir şarap fiyatını yüzde 857 artırırken, altın ise yüzde 297 arttırdı. Şarap pazarı şu anda 3 milyar dolar değerinde ve pazarda olup biten neredeyse herşey bir online şarap borsası tarafından kontrol ediliyor. James Miles ve Justin Gibbs adlı iki İngiliz’in kurduğu Liv-ex adlı bu borsa için “Devrim yarattı” diyor koleksiyoner ve yatırımcılar. Liv-ex’in kurucu ortağı James Miles online borsayı anlattı.

2009’da Liv-ex İngiltere’nin en hızlı büyüyen 100 şirketi arasında sayıldı. Başa dönelim, bize neden bir online şarap borsası kurmaya karar verdiğinizi anlatın...
- 10 yıl önce şu andaki ortağım Justin (Gibbs) ve ben borsacıydık, planımız iyi bir fikir bulup, internet üzerinde kuracağımız şirketle kısa sürede çok para kazanmaktı. Sonra bir plaja gidip kazandığımız paralarla keyif yapacaktık. Harika plan! Fakat olmadı.

Plaja gidemediniz yani?
- Henüz gidemedik çünkü planın ilk bölümünü gerçekleştirmemiz çok zaman aldı. İngiltere şarabın en çok tüketildiği ülkelerden biri. Fakat market şaraplarının dışında iyi şarap dediğimiz türlerin ülkeye giriş çıkışlarında gereğinden fazla tedarikçi vardı, pazar çok yavaş çalışıyordu. O dönemde dünyadaki iyi şarap pazarı 1 milyar dolar civarındaydı ama örneğin bir Bordeaux şarabının gerçek fiyatı dünya üstünde sadece birkaç kişi tarafından biliniyordu. Öbür yandan yıllardır şarap koleksiyonu yapan zengin bir zümre, bu işle ilgilenen tacirler, yani talep vardı. Biz de özellikle Bordeaux şaraplarının fiyatlarını ve durumlarını belirten bir online borsa kurmaya karar verdik. Bu borsa hem şarap piyasasına şeffaflık getirecek hem de katılımı artırarak pazarı büyütecekti.

Peki nasıl işleyecekti bu borsa, tam anlayamıyorum?
- Borsa bilgi değiş-tokuşu mantığıyla çalışır. Bunun için bir ağınız olmalı. İnternet sayesinde bu dağıtım işini sıfır giderle sağlayabilirsiniz. Öyleyse ilk adım ağı oluşturmaktı. Şarap tacirleriyle irtibata geçtik. Tacirler bize bir üyelik ücreti ödeyecekti, ayrıca satış yaptıklarında komisyon. Biz de müşterilerimizden topladığımız şarap fiyatlarını online olarak ortaya serecektik. Bugün de Liv-ex’in temel işi bu. İlk etapta yıllardır şarap tacirliği veya koleksiyonculuğu yapan kişilere Liv-ex’in neden faydalı olduğunu anlatmakta güçlük çektik, o yüzden 6 ay onlara bedava hizmet verdik.

Dönüm noktası nedir şirketinizin?
- En ucuz biletleri bulup rezalet otellerde kalarak dünyayı dolaştık ve müşteriler bulduk. Ağımız genişledikçe işlerimiz kolaylaşıyordu, hem yeni şarapçılar bulmak açısından hem de şarapların gerçek fiyatlarını tespit etmek bakımından. Bu arada şarap piyasasındaki bu borsa ihtiyacını bir tek biz fark etmemiştik. Bir rakibimiz vardı. Biz ancak Londra’da bir pizzacının üst katında kutu gibi bir ofis tutabilirken, onlar New York’taki bir müşterilerini etkilemek için Concorde’a atlayıp öğle yemeklerine gidiyordu. Sonuçta onlar 10 milyon dolar zarar ettiler, biz ayaktayız ve kar ediyoruz.

KOLEKSİYONERLER ŞARABI İÇİLECEK KIVAMA GELMEDEN ALIYOR ARTIK

Sizce şarap ne zaman bir yatırım malzemesi haline geldi tam olarak?
- 6500 yıldır şarap üretiliyor, Bordeaux 2 bin yıldır iyi şarap üreticisi, İngiltere de 900 yıldır Bordeaux’nun en iyi müşterisi. Yine de şarabın bir hisse senedi gibi görülmesi çok yeni. Ve bu kavram bağdaki üreticiden, tedarikçiye piyasanın bütün dengelerini değiştirdi. Düşünsenize dalındaki üzümün bile şu anda yerine göre bir fiyatı var. Koleksiyoner ve tacirler şaraba kar malzemesi olarak baktığı için içilecek kıvama gelmeyen şarapları da alıyorlar artık. Bu da bağdaki çiftçiye yaşlanma kapasitesi olan şaraplar üretme lüksünü veriyor.

Ve tüm bu değişimde sizin online borsanın payı büyük...
- Hayır diyemeyeceğim çünkü biz pazara inanılmaz bir güven verdik. Artık herkes binlerce değerli şarabın gerçek fiyatına ulaşabiliyor. Bu da alım-satım işini çok şeffaf hale getiriyor. Böylelikle şarap sağlıklı bir yatırım malzemesi oluyor.

Liv-ex’e üye olmak için koleksiyoner ya da tacir mi olmak gerekiyor?
- Evet. Bütün üyelerimiz şarap tacirleri ve önemle vurgulamam gerek, bu tam günlük bir iştir, hobi değil. Liv-ex’e üye olmanız için bize şarap alıp sattığınızı, örneğin bir dükkanınız olduğunu kanıtlamalısınız. Bize yılda 500-1500 pound arasında bir üyelik ücreti ödüyor bütün tacirler. Sattıkları her şaraptan da yüzde 2-2.75 komisyon kesiyoruz.

Şarabı yatırım aracı olarak kullanan kişiler alıp sattıkları şarabın tadını biliyor mu?
- Genelde hayır. Takdir edersiniz ki Liv-ex’te adı geçen şarapları tatmak için açmak son derece pahalıya patlar. Bu yüzden koleksiyonerler damak tadına güvendikleri bağımsız şarap eleştirmenlerinin sözlerini dinlemeyi tercih ediyor.

Kriz şarap borsasını hiç etkilemedi mi?
- Şarap alım satımı nasıl etkilendi onu satıcılara sormalısınız ama borsada rakamlar gayet dengeli gidiyor.

En çok şarap yatırımcısı hangi ülkede?
- Tahmin ediyorum ki İngiltere.

Hangi ülkelerde yoğun talep borsayı etkiliyor peki?
- Şu anda Asya’dan büyük talep var. Rusya da önemli ama asıl Hong Kong pazarı alıp götürüyor diyebilirim. En değerli Bordeaux şarabı olan Chateau Lafite’e en yüksek talep Hong Kong’dan.

ŞARAP BORSASININ GÜÇ SİMSARLARI

ABD’li Robert Parker’ın 90-95 puan verdiği şarabın fiyatı anında ikiye katlanır. Parker’dan başka Stephen Tanzer, Jancis Robinson ve the Wine Spectator dergisinin de çok etkili olduğunu söylemek gerek. Borsanın gelişmesiyle şarap eleştirmenliği müessesesi de önem kazandı. Düşünsenize bu eleştirmenlerin sözüne göre bir şarabın şişesine binlerce dolar ödeyip ödememeye karar veriyor yatırımcı.

PİYASA ÇIKTIĞINDA 325 POUND’DU ŞİMDİ 25 BİN POUND

İyi yatırım diye buna denir: 1982 tarihli Chateau Lafite’in 12 şişelik bir kasası piyasaya ilk çıktığında 325 pound’du, şimdi 25 bin pound. Lafite kadar olmasa da yatırımcıların rağbet ettiği diğer şaraplar, Pichon-Lalande, Leoville-Las-Cases, Cos d’Estournel, Lafleur, Montrose, Palmer ve Lynch-Bages.

9 BİN ŞİŞEYE 9 MİLYON DOLAR

- Liv-ex rakamlarına göre 8 yıl önce 100 bin dolarlık bir şarap portfolyosu oluşturmuş birinin elinde şu anda 230 bin dolarlık şarap var. Yani şarap yılda yüzde 11’lik bir kar getiriyor.

- Dünyanın en büyük şarap koleksiyonerlerinden Aubrey McClendon bir doğalgaz firmasının CEO’su. Geçen yıl bir nakit sıkıntısı yaşadığından Sotheby’s müzayede evinDe 9 bin şişelik koleksiyonunu sattı. Hem de 9 milyon dolara!