Şaşılık nedir? Şaşılık tedavisi nasıl yapılır?

Tedavi edilmediğinde görme kaybı ve göz tembelliğine kadar gidebilen sorunlara yol açan şaşılık, doğuştan olabildiği gibi daha sonra 2-3 yaşlarında da ortaya çıkabiliyor. Bazen ise travmaya bağlı veya başka nörolojik hastalıklara bağlı şaşılıklar da olabiliyor. Şaşılığın tedavisinde erken tanının büyük önem taşıdığını vurgulayan uzmanlar, şaşılık tedavi yöntemlerinin yaş gruplarına ve şaşılığın durumlarına göre değişebileceğini söylüyor. İşte, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün yayınladığı bilgiler ışığında şaşılık hakkında merak edilen tüm detaylar...

Tanımı: Şaşılık, her iki gözün birbiriyle olan paralelliğini kaybetmesidir. Her bir gözde 6'şar adet göz dışı kas bulunur. Bunların birinde veya birkaçında kuvvet azlığı veya fazlalığı olması şaşılığa neden olur. Bir göz düz bakarken diğeri içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir.

Şikayetleri:

Bulanık görme

Çift görme

Baş ağrısı

Bulguları:

Gözde paralelliğin kaybolması

Üç boyutlu görüntünün kaybolması

Baş veya yüzün bir yana dönük olması

Sebepleri:

Şaşılığın oluşmasında tek bir neden yoktur. Sorunlu hamilelik dönemi, doğumun problemli olması, çocuğun gelişimi, geçirdiği hastalıklar şaşılığa yol açabilir. Şaşılık için genetik yatkınlık da söz konusudur. Ailede gözünde kayma olan varsa çocuklarda şaşılığın görülme ihtimali artmaktadır. Çocukluk çağı şaşılıklarda önemli risk faktörleri arasında prematürite, prematüre retinopatisi, düşük doğum ağırlığı, nörogelişimsel problemler, Down sendromu varlığı, konjenital katarakt, ptozis, yüksek hipermetropi, optik sinir hipoplazileri, konjenital retinal distrofiler, albinizm ve konjenital nistagmus gibi oküler patolojiler ve kranyosinostozlar sayılabilir.

Çocukluk döneminde yani 2 yaşından sonra görülen şaşılıklarda genellikle neden göz bozukluklarıdır. Şaşılığa yatkınlığı olan bir çocukta gözdeki kayma, ateşli bir hastalık veya bir travma (düşme, ameliyatlar, kazalar) sonrası başlayabilir.

Göz kaslarımızın hareketini yöneten merkez beyindedir, bu nedenle sinirlerde oluşan felçler de gözde kaymalara neden olur. Geçirilen kazalar, kafa travması, ateşli hastalıklar ve ileri yaşta hipertansiyon ve şeker hastalığı gibi bazı durumlarda göze gelen sinirlerde felçler oluşabilir. Bu şekilde oluşan şaşılıklarda tedavi felcin kalıcı olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Kas felçlerine bağlı gelişen kaymalar çocuklarda göz tembelliği, büyük yaş grubunda çift görmeye neden olabileceği için mutlaka tedavisi gereklidir.

Tanısı İçin Neler Yapılmalıdır:

Şaşılık tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. İlk göz muayenesi için geç kalındığında çocukların gözlerinde estetik problemlerinin yanı sıra ömür boyu sürecek görme azlığı sorunları da oluşabilmektedir. Bazı hastalarda göziçi veya kafaiçinde problemler olabilmektedir. Doğumdan hemen sonra ve çocukluk döneminde çocukların göz şikayeti olmasa bile düzenli olarak mutlaka uzman bir göz hekimine muayene olması gereklidir.

Tedavisi İçin Neler Yapılmalıdır:

Şaşılık birçok nedenden kaynaklandığı için tedavi de kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Şaşılık her yaşta tedavi edilebilir bir göz problemidir.

Gözlükle Tedavi: Bazı tip şaşılıklar kırma kusuruna bağlı olarak oluşur. Hasta gözlük kullanmaya başlayınca şaşılık düzelir. Bu tip şaşılıklarda gözlük yeterli olmaktadır.

Kapama Tedavisi: Bu tedavi yöntemi hastanın gözünde tembellik varsa uygulanmaktadır.

Ortoptik Tedavi: Bu tedavi her iki gözle görme yeteneğini ve derinlik hissini kazandırmak amacı ile göze uygulanan egzersizlerden oluşmaktadır.

Cerrahi Müdahale: Şaşılık ameliyatları büyük çoğunlukla göz küresinin dışında yer alan kaslar üzerinde gerçekleşir. Şaşılığın düzeltilmesi ve gözler arasındaki paralelliğin sağlanması için muhtelif teknikler kullanılarak bu kasların güçleri arttırılır, azaltılır veya kasların etki noktaları değiştirilir.

Doğuştan olan kaymalar genellikle gözlük gerektirmeyen, erken dönemde (6 ay - 1 yaş ) ameliyat edilmesi gerekli kaymalardır. Göz kaymaların büyük çoğunluğu ise 2–3 yaş civarında ortaya çıkar ve genellikle gözlükle tam olarak düzelebilir. Gözlük takıldığı halde düzelmeyen kaymalara ise cerrahi tedavi gerekir. Şaşılık ameliyatları çoğunlukla genel anestezi altında gerçekleştirilir.

Şaşılıkta erken tanı ve tedavi ile göz tembelliği önlenebilir, 3 boyutlu görme sağlanabilir. Bu nedenle şaşılık şüphesi olan her çocuğun belirli bir yaşa gelmesi beklenmeden şaşılık uzmanı göz hekimine götürülmesi gerekir.

Botox Tedavisi: Kaymaya neden olan kas içerisine botilinum toksin enjeksiyonu yapıldığında gözde paralellik sağlanır, etkisi yaklaşık 6 ay kadardır ve daha çok sinir felcine bağlı şaşılıklar gibi özel durumlarda tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Bu tarz şaşılıklarda genel eğilim 6–8 ay beklemektir, ancak bekleme döneminde çift görmenin azalması amacıyla botoks uygulaması yapılabilir.

Tedavi sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir:

Şaşılık için yapılan herhangi bir tedaviden sonra düzenli olarak mutlaka uzman bir göz hekimine muayene olmak gerekmektedir. Gözlük numarası kontrollerde düzenlenmelidir. Görme derecesi ölçülmelidir ve görme azlığının tedavisi sürdürülmelidir. Ameliyat sonrası gözlerde paralelliğin devamı takip edilmelidir.