‘Sap’ edebiyatı

HÜRRİYET Gazetesi'nin 12 Şubat 2000 tarihli nüshasında yayınlanan argo ile ilgili haber, dilbilimci Prof. Halil Ersoylu ile Türkçe'nin Büyük Argo Sözlüğü'nün yazarı Hulki Aktunç'un arasını açtı. Ersoylu, haberde Aktunç'un Türk Dili Dergisi'nin Şubat 2000 tarihli 578. sayısında yayınlanan Türk Argosunda Genel Dilin Bitki Adlarından Yararlanılma başlıklı makaleden sözederken, ‘dilin’ kelimesinin yazılmadığını, bu arada Aktunç'un da bilimsel kimliğini itham altında bırakıcı sözler sarfettiğini belirtti. Halil Ersoylu'nun gönderdiği düzeltme metni şöyle:

EKSİK YAZMIŞ

‘‘Haberde geçen Türk Argosunda Genel Dilin Bitki Adlarından Yararlanılma adlı makalem, ‘Dilin' kelimesi eksik biçimde yazılarak haber konusu yapılmıştır. Bu haberde ayrıca Hulki Aktunç makalem için, ‘‘Kaynak belirtmiş mi belirtmemiş mi bilmiyorum. Ancak kaynağının Türkçe'nin Büyük Argo Sözlüğü olduğu yüzde yüz belli. Çünkü sayıp döktüğü bir takım maddeler andığım sözlükte (evet benim sözlüğümde) vardır yalnızca. (bu sözlük de amma yağmalandı) demektedir. Oysa ki andığım makalemin ilk sayfasının (126.s) dip notunda sayın Aktunç'un ve merhum Develioğlu'nun sözlükleri bibliyografik künye halinde sayfasına varıncaya kadar tamamen gösterilmiştir. Durum böyle iken Sayın Aktunç'un görüp okumadığı bir makale için ilk cümlesinde başlattığı soruşturma az sonra her nedense yağmalandı hükmüne bürünüyor. Bunun taktirini okuyuculara bırakıyorum’’

Ersoylu haberde Aktunç'un savunduğu, ‘güllüm at' ve ‘saplı sultan' deyimindeki ilk kelimelerin bitkilerle ilgili olmadığı görüşünü savunuyor: ‘‘Bu konu belki tartışılabilir. Ama 'güllüm' kelimesi kökeni farklı da olsa balyemez (İtalyanca balla mezza'dan) ve daha pek çok kelimede rastlandığı gibi halk etimolojisi gerçekleşirken ilgi kurulan unsurun aslıyla değil ilgilendirilen şekille algılandığı ve öylece benimsediği bilinmektedir. 'saplı sultan' deyimi ise başta 'sap' olmak üzere 'sapına kadar, sapı silik, sapsız' yaprak, söğüt yaprağı, lahana yaprağı' gibi kullanımları da kümesine almaktadır. Bu kümenin temel kelimesi olan 'sap'ın bir anlamının da 'anlayışsız, dünya zevklerinden habersiz kişi' olması ve bunun da bitki olduğu tartışılmayacak durumdaki 'ot'un 'bilgisiz, kültürsüz değersiz kimse' anlamı ile ortak bir şekilde 'değersiz oluşluluk bildirmesi, ayrıca 'saman inceliğinde herhangi bir sap, dal veya tahta parçası' şeklindeki ilk anlamıyla 'çöp'ün dahi argoda 'sap'ın anlamlarından birini (erkeklik organını) karşılamış bulunması, dolayısıyla ele alınan 'sap'ın öncelikle bitkiyle ilgili olduğunu kabul etmeyi gerektirmektedir.’’

Gençlik lideri sözü suç değil

ANKARA Cumhuriyet Başsavcılığı, Çevre Bakanlığı Müstaşarı Doğan Taşdelen'in, bir televizyon programındaki Deniz Gezmiş'i, ‘‘Gençlik lideri’’ olarak niteleyen sözleri nedeniyle, ‘‘Kanunun suç saydığı fiili övme’’ iddiasıyla açılan soruşturmada, ‘‘takipsizlik’’ kararı verdi. Taşdelen, 23.10.1998'de SHOW TV Ana Haber bülteninde ‘‘Sayın Deniz Gezmiş bizim gençlik dönemlerimizin liderlerinden biriydi. Deniz Gezmiş ne esrar sattı, ne çete kurdu, ne mafya oldu. Hiçbir zaman Deniz Gezmiş laik Atatürk Cumhuriyeti'nin yıkılmasından yana olmadı’’ demişti.