Sanat 97

Bir yılı daha geride bıraktık. Bu günlerle birlikte görüntüler, renkler ve sesler de geçti hayatımızdan. Bazıları derin izler bıraktı; bazılarını da unuttuğumuzu sandık, gelecek günlerde bir olay onu bize hatırlatacak; Çoğu da esti, geçti, bitti... İşte kültür ve sanat dünyamızın 'en'leri...

Sesler renkler görüntüler ve satırlar

Alışılmışın dışına taşmak mümkün değil. İlle de bir yılın starlarını, en çok satan kitaplarını, en çok seyredilen filimlerini öğreneceğiz. Bir tür sınama yerine geçecek bu. Hepimiz acaba bu listedekileri okuduk mu, seyrettik mi, dinledik mi diye kendimize soracağız. Ya kaçırdıklarımız ne olacak? Filmse sıcak yaz günlerinin serin salonlarını bekleyeceğiz. CD'leri, kasetleri alıp dinleyeceğiz. En kolayı kitaplar; alıp kütüphanemize koyduk mu, yavaş yavaş canımız istedikçe okuruz. Tabii kişisel zevklerinizin şaşmazlığına, ölçütlerinizin sağlamlığına inanıyorsanız, bu listeler sizi imanınızdan şüpheye düşürmesin, çünkü her şey özneldir ve bir zevk tercihidir. Yılın çok satanları arasında ödül alan kitaplar çoğunlukta değil. Demek ki popülerlik, edebiyat kalitesinin göstergesi değil. Kulağınızın duyarlığına inanıyorsanız, dinleyip beğenmediğiniz parçaların sıkıntısını yaşamayın. Çoğunluğun içinde azınlık olmanın de gizli bir övüncü vardır. Siz de bunu yaşayın. Her yılın sanat özetlerinde, listeleme yöntemlerinde aksaklıklar olağandır. Ne var ki her zaman kaçırdığınıza üzüleceğiniz tek şey, görsel sanatın örnekleridir. Bir daha perde kuramayacağınıza göre, bunları kaçırmak üzüntü verebilir. Ya sergiler? Kataloglarını edinseniz de, duvardaki tablonun canlılığını size vermez. Üstelik o galeri mekanındaki etkileyiciğinden çok şey kaybeder, çerçevesinin bile beğenmenizde rolü vardır. Kitap listelerine herkesten önce şairler kızacaklar; hele şiir severseniz bence bunları okumayın daha iyi. Çünkü anlaşılıyor ki sizin ortak zevkinizi çoğunluk paylaşmıyıor. Alın elinize şiir kitabınızı bu çok satan efsanesini yerle bir edin. Bu yıl Türkiye'de iyi kitabevleri açıldı, modern kitapçılar okuru kitaba çekti. Üstelik içeriği kadar kitapların biçimi de gelişti. İnsanlar okuduklarının görüntüsüne dikkat ediyorlar artık. Günü gününe çevrilen kitaplar okurun ilgisini çekiyor. Türk sinamasının dirilme yılıydı bu yıl. Genç sinemacıların filmleriyle genç seyirciler buluştu, sözünü kullanabiliriz. Üstelik sinemanın konuları da, değişti. Bizim toplumsal yaşamımız bir başka açıdan, bir başka anlatımla yeniden yaratıldı. Müzik dünyamızda sadece pop müziği değil, Türk müziği CD ve kasetleri de dinlenir ve çok satılır düzeye geldi. Bu gelişme, müzikseverlerimizin kendi seslerine kulak vermesi olarak da yorumlanabilir. Üstelik Türk müziği konusunda eski ustaların yanısıra yeni sesler de ünlü parçaları seselendirdiler. Çok sesli müziğin alıcısı da artıyor Türkiye'de. Yabancı solistlerin yanısıra, bizim solistlerimizin doldurduğu CD'ler, cazcılarımızın başarıları bizim müzik yelpazemizdeki çeşitliliği gösteriyor. 1997 sanat açısından umutlu bir yıl mıydı? On iki aylık bir dilime göre kesin yargılara varmak, değerlendirme yapmak sağlıklı değil. Gene de umudun tohumları yeşereceğe benziyor gelecek yılda.

97'nin müzik karnesi

1997 müzik açısından epeyce verimli bir yıldı. Kimin geleceğe kalacağını, kimin bir kaç gün sonra unutulacağını zaman gösterecek ama, hem Türkiye'de hem dünyada birbiri ardına bir çok albüm çıktı piyasaya.

Yerli popta, 'mega star'ımız Tarkan yine liste başı. Onu, Doğuş, Murat Göğebakan, Yaşar gibi 'yeni yetme' popçular izliyor. Türk popunun usta yorumcusu Nilüfer de Nilüfer'le adlı albümüyle aradan geçen yılların sanatına çok şey kattığını ispat etti.

Türkiye'de en çok satan yabancı albümler listesinde fazla heyecan verici bir sanatçı veya topluluk yok. Kanadalı Celine Dion büyülü sesiyle dinleyicinin gönlünü fethetti. Cezayir asıllı şarkıcı Rachid Taha'nın Fransa'da yankı uyandıran Carte Blanche albümü, Doğu ezgileriyle Türkiye'de de müzikseverlerin ilgisini çekti. The Book of Streets ile Loreena McKenneth de Türk dinleyicisinin gözdesi olmaya devam etti.

Klasik müzik cephesine gelince. Öyle milyonlara ulaşan satış rakamları yine yoktu bu yıl. Şefika Kutluer, Mehveş Emeç, Kamran İnce albümleri müzik marketlerde yerini alan yerli klasik müzik sanatçılarımızdı.

Edebiyat da bir modadır

YILIN en çok satan kitapları ilgi çekici bir grafik çiziyor. Çevirilerle yerli kitaplar zirveyi bölüşüyor.

Genç ve yeni okur kitlesi, edebiyatın ustaları kadar yeni yazarları okuyor. Edebiyatın bir moda ve güncellik olduğu gerçeğini bize hatırlatırcasına.

Çok satanlar listesi geçen yıl olduğu gibi bir türün eksikliğini hissettiriyor. Şiir kitabı yok. Şairlerle çok satmak kavramı bir araya gelmiyor.

Değişik yayınevi, değişik dağıtım kuruluşları ve kitapçılardan alınan bilgilerin ışığında düzenlenen bu liste bir başka gerçeği de vurguluyor. Edebiyat önde, fiction kitapçılığa hakim, nonfiction, batıdaki itibarını kazanacağı günleri bekliyor. Bilgi toplumu sözünü doğrulamak için.

Bestseller listesi, kadın yazarların da erkeklerden önde olduğunu gösteriyor.

1997 yerli filmlerin yılı oldu

TÜRK sinemasının genç kuşak yönetmenleri, seyirciyi Türk filmleriyle sinemaya getirdiler.

Filmlerden bir çoğu, ulusal ve uluslararası ödüller aldı. Yeni yapımlarla sinema dünyası yeni adlar kazandı.

En ilginci de, Türk filmlerinin Amerikan filmlerinden çok gişe geliri sağlamasıydı. Kıbrıslı yönetmen Derviş Zaim'in Tabutta Rövaşata'sı, Zeki Demirkubuz'un Masumiyet'i, Ferzan Özpetek'in Hamam'ı, Mustafa Altıoklar'ın Ağır Roman'ı, Nuri Bilge Ceylan'ın Kasaba'sı, Barış Pirhasan'ın Usta Beni Öldürsene'si Türk sinemasının genç kuşakları adına umut verici çalışmalardı. Bunun yanısıra, Atıf Yılmaz, Nihavend Mucize'si, Ali Özgentürk’ün Mektup’u, Ömer Kavur'un Akrebin Yolculuğu, deneyimli ustaların dikkat çeken filmleriydi.

Hollywood'un en son yapımları bu yıl da tüm dünyayla aynı anda ülkemizde gösterime girdi. Beşinci Güç, Yüzyüze, James Bond: Yarın Asla Ölmez, Jurassic Park: Kayıp Dünya yılın dikkat çeken yapımlaraydı.