Saldırının New York’a zararı 40 milyar dolar

New York ve Washington'a ÅŸok saldırılardan iki hafta sonra enkaz kaldırma çalışmaları binbir güçlükle sürerken, felç olan hayatın ritmi yeniden yakalanıyor. New York halkı, karizmatik Belediye BaÅŸkanı Rudolph Giuliani'nin halefini belirleyecek ön seçim için dün sandık başına gitti. ABD'nin ekonomik gücünün sembolü Dünya Ticaret Merkezi'ne(WTC) yönelik saldırıların mali yükünün 40 milyar doları aÅŸtığı açıklandı.Giuliani'nin açıkladığı son verilere göre, kayıp sayısı 6543, ölü sayısı 276 ve kimlikleri belirlenebilenler 206 kiÅŸi. Ä°tfaiye görevlilerinin, özel eÄŸitimli köpeklerin yoÄŸun çabalarına karşın ikiz kulelerin muazzam çelik, beton yığınından günde ancak 20 ceset çıkarılabildi. BeÅŸ kiÅŸi saÄŸ olarak kurtarıldı ve bundan sonra canlı çıkarılabilmesi için artık mucize gerekli. New York Belediye BaÅŸkanı, ‘‘Kayıpların yakınlarına önümüzdeki günlerde ölüm belgesi verilecek. Ceset olmadan ölüm belgesi almak 3 yıl sürer. Bugünden itibaren geçerli olacak yeni plan çerçevesinde aileler daha kısa sürede, ücretsiz olarak bu belgeleri elde edebilecek’’ dedi. Dünya Ticaret Merkezi'nin bir blok ötesindeki McDonalds, 11 Eylül günü kırılan camlarını onardı, tozlarını, etrafa saçılan taÅŸlarını temizledi ve önceki gün hamburger servislerine yeniden hazırdı. Birçok New Yorklu iÅŸlerine döndü ve Manhattan'da rutin koÅŸuÅŸturmalar baÅŸladı, metroda ilk kez oturacak yer bulunamadı. Ofisinde klimalar çalışmayanlar rahat kıyafetlerle iÅŸyerlerine gitti. Bill Clinton bir grup lise öğrencisiyle dertleÅŸti ve öğrenciler, ‘‘ABD, ABD’’ sloganları attı. New York'ta dün bambaÅŸka bir heyecan vardı. 11 Eylül'deki ön seçimler terör faciası nedeniyle iki hafta ertelenmiÅŸti. Yeni belediye baÅŸkanının 6 adayı için ilk eleme yapıldı. Demokratlar'dan 4, Cumhuriyetçiler'den iki aday vardı. 6 Kasım'da ise Giuliani'den görevi devralacak belediye baÅŸkanı kesinlecek. Ä°ki dönemdir yürüttüğü belediye baÅŸkanlığına yıl sonunda veda etmeye hazırlanan Giuliani'ye ‘‘Yasalar izin verse belediye baÅŸkanlığını sürdürmek ister misiniz?’’ sorusu yöneltildiÄŸinde, ‘‘Çok önemli bir karar Böyle bir karar için zaman gerekli, ama düşünecek zamanım olmadı’’ yanıtını verdi. Crain's New York Business adlı kuruluÅŸ tarafından yapılan deÄŸerlendirmeye göre facianın maliyeti, Andrew kasırgası ve 1994 yılında California'nın Northridge bölgesini vuran depremin maliyetinden çok daha fazla. Kasırga ve depremin her biri yaklaşık 30 milyar dolar zarara yol açmıştı. Uzmanlar zararın büyük bölümünü, mala verilen zarardan deÄŸil, ölüm olayları, iÅŸ kaybı ve tüketicinin güvenini kaybetmesinden kaynaklandığını belirttiler. Buna karşılık federal hükümet, özel kiÅŸiler ve sigorta ÅŸirketleri bu zararın bir bölümünü karşılayacaklar. Crain's uzmanları, New York'a çeÅŸitli kanallardan yardım olarak 50 milyar dolar akacağını tahmin ediyorlar. Ä°tfaiye ve kurtarma ekiplerine 2.4 milyar dolarNew York belediyesi itfaiye ve kurtarma ekipleri personeline açıktan 2.5 milyar dolar ödeme yapacak. New York-New Jersey Liman Ä°daresi'nin kaybı da 2.4 milyar dolar dolayında. WTC içindeki ofislerde bulunan ve tamamı yok olan telefon, bilgisayar ve elektronik malzemenin toplam tutarı ise 2-5 milyar dolar arasında deÄŸiÅŸiyor. Kulelerin yıkılması nedeniyle uÄŸranılan kira kaybı da 6 milyar dolar ediyor. Hastanelerde tedavi görenler için, saÄŸlık sigorta kurumları 5 milyar dolardan fazla ödeme yapacaklar.Yapılan hesaplamaya göre, yaralıların tedavi giderleri, çalışamamaktan kaynaklanan ücret kaybı ve ticari kuruluÅŸların zararları 15 milyarı aşıyor. Yıkılan binalar, kaybolan malzeme ve kira kaybının ise 14 milyarı bulduÄŸu hesaplandı. New York kenti ise tahsil edilemeyen vergiler ve yapılamayan harcamalar yüzünden 11 milyar dolar zarara uÄŸramış durumda.WTC'nin yıkılması nedeniyle 1.000 otel personeli, 2.000 bakım ve temizlik işçisiyle gıda sektöründe çalışan 1.500 personelin iÅŸlerini kaybettiÄŸi açıklandı. Otel ve lokantaların günlük toplam kayıplarının 500 milyon doları bulabileceÄŸi kaydedildi. Â