Saklı kalmış 100. yıl türküleri

TRT, milli mücadelenin 100’üncü yılı kapsamında, savaş meydanlarında kazanılan zaferleri, vatan için şehit düşenlere yakılan ağıtları dillendiren türkülerle bir konser yapmayı planladı. Ancak bu özel yıl için farklı bir proje olmalıydı. Konserde bugüne kadar hiç gün yüzüne çıkmamış türkülerle, Türk halkının buluşturulmasına karar verildi.

Cumhuriyet döneminde Yusuf Ziya Demirci, Ferruh Arsunar, Muzaffer Sarısözen, Halil Bedi Yönetken gibi halk bilimciler ve araştırmacılar tarafından yapılan Türk halk müziği derleme çalışmalarının korunduğu arşivler tarandı. 1925’ten günümüze uzanan bir zaman yolculuğuna çıkıldı. Arşivlerde bulunan bu türküler düzenlendi, notaya alındı.

93 harbinden, 9 Eylül İzmir’in kurtuluşuna kadar verilen savaşlarda kazanılan zaferleri anlatan eserlerden, şehitler için yakılmış ağıtlardan, yurt özlemini dile getiren türkülere ulaşıldı. Arşivlerin tozlu raflarından gün yüzüne çıkan türkülerin halkla buluşması için de Mustafa Kemal Atatürk’e Gazilik unvanının verildiği 19 Eylül (19 Eylül 1921) tarihi seçildi. Aynı zamanda Gaziler haftası olarak da kutlanan bu özel günde Milli Savunma Bakanlığı Atatürk Kültür Salonu’nda konser yapılması kararlaştırıldı. ‘Milli Mücadele’nin 100’üncü yılında 93 Harbinden 9 Eylül’e Saklı Türkülerimiz’ başlığı ile organize edilen konsere şehit ve gazi yakınları davet edildi.

19 Eylül’de yapılacak konserde bugüne 17 türkü seslendirilecek. Bu eserlerin 15’i bugüne kadar Türk halkının ilk kez duyacağı türküler olacak.

O TÜRKÜLERİN KAHRAMANLARI

Kırat Kırat Nallı Kırat (Giresun’dan çoğu gidenin gelemediği Yemen ellerinde savaşan yiğit için yakılmış bir seferberlik türküsü)

Şıpka’nın Önünde Bir Uzun Selvi (93 harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı Rus savaşında şehit düşenlerin anısına yakılmış bir ağıt)

Asker Katar Katar Olmuş Gidiyor (1912 Balkan cephesinde savaşmak üzere giden askerlerimizin ardından sevenlerinin yaktığı bir ağıt)

Sabah Olsun Aman Efem (Milli Mücadele destanımızı yazarken şehit düşmüş bir efenin ardından yakılmış bir türkü)

Mehrali Bey Hamidiye Alayı (Karapapak Türklerinden kahramanlıkları dillere destan olmuş Mehralibey’in Yemen ellerinde şehit düşmesi üzerine yakılmış bir ağıt)

Kur’a Kâğıtları Aklı Kareli (Milli Mücadelenin önemli zaferlerinden, Mustafa Kemal’e ‘Mareşallik’ rütbesi ve ‘Gazilik’ unvanı verilen Sakarya Meydan Muharebesinde şehit düşen Mehmetçiklerimiz için yakılmış bir ağıt.

‘ATIMI BAYLEDİM DELİKLİ TAŞA’

TÜRKÜLERDEN ‘Atımı Bayledim Delikli Taşa’, seferberlik yıllarında İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşu üzerine yakılmış. Türkünün kahramanlarından Hürü teyze, Selanik’ten İzmir’e Akdeniz vapuru ile mübadele göçmenlerinin bu türküyü yol boyunca silah atarak söylediklerini dile getirmiş:

Atımı bayledim delikli taşa
On iki kaymakam bir Kemal Paşa
Yaşa Kemal Paşa binlerle yaşa
Düşmanları yaydın dağ ile taşa

Sabahtan kalktım çantama baktım
Ağlaya sızlaya boynuma astım
Anne ben bu canı vatana sattım
Dinibir uğruna giden yavrular

Şu dağın ardında macir sesi var
Varın bakın çantasında nesi var
Bir kuru ekmekle bir mor fesi var
Vatanın uğruna giden yavrular