Sahte elmasla jetleri hızlı uçurma formülüyle bilim dergilerine girdi
Güncelleme Tarihi:
Razi CANİKLİGİL / NEW YORK
Oluşturulma Tarihi: Nisan 19, 2008 00:00
ABD’nin Ohio Üniversitesi’nde doktora çalışması yapan Ayşegül Aygün’ün sahte elmas ile kaplı jet motorunu aşırı ısınmadan koruyarak daha güçlü çalışmasını sağlayan projesi bilim dergilerine haber oldu.
Ayşegül Aygün’ün araştırması Amerika’daki bilim çevrelerinde büyük ilgi gördü. Scientific American, Science Daily ve Discovery Channel News başta olmak üzere 60’tan fazla internet sitesinde haber oldu.
ABD’DEN ASKERİ DESTEK: ABD Deniz Kuvvetleri tarafından desteklenen Ayşegül Aygün’ün "Kuma dayanıklı termal bariyer kaplamaların geliştirilmesi" konulu tez çalışmasında, jet motorlu uçaklarda kullanılmakta olan zirkonyum kaplamalara alternatif, sahte elmas denilen bir kaplama geliştirildi. Üretilen yeni kaplamada zirkonyuma az miktarda alüminyum ve titanyum eklenerek kumun erimesi ile oluşan camsı yapının kristalize olması sağlanıyor. Böylelikle akışkanlığı azalan erimiş haldeki kum taneleri termal kaplamaların içine giremediğinden kaplamanın yapısını bozamıyor. Bunlara ek olarak, termal bariyer üzerinde kalan camsı yapının oluşturduğu yeni katman, motorun daha yüksek sıcaklıklarda çalışmasına olanak sağlayarak, yakıt verimini arttırıp hava kirliliğini de azaltıyor.
YÜKSEK SICAKLIK ETKİSİ: Ayşegül Aygün, jet motorların daha güçlü çalışması için yaptığı çalışmayı şöyle anlattı: "Günümüzde, jet motorları termal bariyer oluşturan zirkonya yani yapay elmas olarak bilinen kaplamalarla korunmakta. Bu ince seramik kaplamalar, uçakların metalik parçalarının üzerine uygulanmakta olup, uçak parçalarının yüksek sıcaklıkta çalışmasına olanak tanımakta. Uçaklar, özellikle yüzeye yakın uçarken havada asılı bulunan çok küçük kum taneciklerini hava ile beraber motorlarının içine çekerler, bu tanecikler yüksek sıcaklıktan (1300 derece) dolayı erir ve termal bariyer görevi yapan zirkonya ile reaksiyona girerek yüzeyden kalkmasına neden olur. Bu sürecin uzunluğu uçağın ve motor parçasının ömrünü belirliyor."
TÜBİTAK’TA DA ÇALIŞTI: Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Metalürji Mühendisliği bölümünden alan Ayşegül Aygün, İstanbul Teknik Üniversitesi Metalürji ve Malzeme Mühendisliği’nde master eğitimini tamamladıktan sonra 3 yıl süreyle Tübitak’da araştırmacı olarak çalıştı.
ABD’DEN ASKERİ DESTEK: ABD Deniz Kuvvetleri tarafından desteklenen Ayşegül Aygün’ün "Kuma dayanıklı termal bariyer kaplamaların geliştirilmesi" konulu tez çalışmasında, jet motorlu uçaklarda kullanılmakta olan zirkonyum kaplamalara alternatif, sahte elmas denilen bir kaplama geliştirildi. Üretilen yeni kaplamada zirkonyuma az miktarda alüminyum ve titanyum eklenerek kumun erimesi ile oluşan camsı yapının kristalize olması sağlanıyor. Böylelikle akışkanlığı azalan erimiş haldeki kum taneleri termal kaplamaların içine giremediğinden kaplamanın yapısını bozamıyor. Bunlara ek olarak, termal bariyer üzerinde kalan camsı yapının oluşturduğu yeni katman, motorun daha yüksek sıcaklıklarda çalışmasına olanak sağlayarak, yakıt verimini arttırıp hava kirliliğini de azaltıyor.
YÜKSEK SICAKLIK ETKİSİ: Ayşegül Aygün, jet motorların daha güçlü çalışması için yaptığı çalışmayı şöyle anlattı: "Günümüzde, jet motorları termal bariyer oluşturan zirkonya yani yapay elmas olarak bilinen kaplamalarla korunmakta. Bu ince seramik kaplamalar, uçakların metalik parçalarının üzerine uygulanmakta olup, uçak parçalarının yüksek sıcaklıkta çalışmasına olanak tanımakta. Uçaklar, özellikle yüzeye yakın uçarken havada asılı bulunan çok küçük kum taneciklerini hava ile beraber motorlarının içine çekerler, bu tanecikler yüksek sıcaklıktan (1300 derece) dolayı erir ve termal bariyer görevi yapan zirkonya ile reaksiyona girerek yüzeyden kalkmasına neden olur. Bu sürecin uzunluğu uçağın ve motor parçasının ömrünü belirliyor."
TÜBİTAK’TA DA ÇALIŞTI: Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Metalürji Mühendisliği bölümünden alan Ayşegül Aygün, İstanbul Teknik Üniversitesi Metalürji ve Malzeme Mühendisliği’nde master eğitimini tamamladıktan sonra 3 yıl süreyle Tübitak’da araştırmacı olarak çalıştı.