Saddam Ortadoğu'ya 1.6 trilyon dolara patladı

Irak Devlet BaÅŸkanı Saddam Hüseyin'in savaÅŸlarla geçen 24 yıllık iktidarının Irak'a komÅŸu ülkelere verdiÄŸi ekonomik zararın faturası 1.6 trilyon doları aÅŸtı.24 yıllık iktidarının büyük bölümünü savaÅŸlarla geçiren Irak Devlet BaÅŸkanı Saddam Hüseyin sadece kendi halkına deÄŸil, komÅŸu ülkelere de büyük bir zarar faturası çıkarttı. Yale Ãœniversitesi, Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) ve Dış Ticaret MüsteÅŸarlığı verilerine göre Saddam Hüseyin'in kendi ülkesine ve çoÄŸu müslüman OrtadoÄŸu ülkelerine 24 yıllık savaÅŸlı maliyeti 1.6 trilyon doları aşıyor.Saddam Hüseyin, Irak'ta iktidar koltuÄŸuna 1979'da oturdu. 1 yıl sonra da Ä°ran'a saldırdı ve 8 yıl savaÅŸtı. SavaÅŸ bittiÄŸinde kimse bu savaşın neden yapıldığını anlayamadı. Geriye 10 binlerce Iraklı ve Ä°ranlı cesedi kaldı. Ä°ki ülkenin çok zengin kaynaklarından da 450 milyar dolar kül oldu. Bu uzun savaÅŸta ABD ve müttefikleri Ä°slam Devrimi yapmış Ä°ran'a karşı savaÅŸtığı için Saddam'ı destekledi.Ä°ran ile savaşın ardından Irak halkı tam nefes almaya baÅŸlayınca 1990 AÄŸustos'unda Saddam'ın emriyle ordusu Kuveyt'i iÅŸgal ve ilhak etti. Dünya ayaÄŸa kalktı ve 1991'de ABD ile müttefikleri Saddam Hüseyin'i Kuveyt'ten çıkardı. Bu savaşın ABD'ye maliyeti 76 milyar dolar oldu ve tabii ki bu para Kuveyt ve Suudi Arabistan'dan dolaylı olarak tahsil edildi. Irak'a da amborgo uygulanmaya baÅŸladı.1997'YE KADAR KATIIrak'a 1997'ye kadar katı bir ambargo uygulandı. Binlerce çocuk yetersiz beslenme ve ilaçsızlık yüzünde öldü. Ambargo 1997'den sonra BirleÅŸmiÅŸ Milletler Petrol Karşılığı Gıda, Ä°laç ve Ä°nsani Ä°htiyaç Maddeleri Programı (MOU) kapsamında biraz gevÅŸetildi. Ama Saddam Hüseyin BM kararlarına uymamak için direndi. ABD ve müttefikleri, BM'yi de beklemeden son savaşı baÅŸlattı. Ambargo döneminde Irak'ın dış borçları 130 milyar dolara yükseldi ve 10 yıl boyunca Irak, yaklaşık 200 milyar dolarlık petrolünü ihraç edemedi. Sonuç olarak dünyanın en zengin ikinci petrol rezervlerine sahip Irak halkının yıllık kiÅŸi başına milli geliri cari ABD doları cinsinden 653 dolara indi. Bu rakam satınalma paritesine göre en fazla 2 bin 700 dolara çıkabiliyor. Irak'ın kiÅŸi başına milli geliri 1970'lerin sonunda (2002 fiyatlarıyla) 9 bin dolar düzeyindeydi. 1999'da kesin olmayan (gevÅŸetilmiÅŸ ambargo ortamında) Irak'ın toplam Gayri Safi Milli Hasılası 59.9 milyar dolar olarak gerçekleÅŸti.ACI VEREN HESAPÄ°ran-Irak savaşı için iki ülkenin cebinden çıkan 450 milyar dolar, Saddam'ın, tamamına yakınını silaha harcadığı 130 milyar dolarlık dış borç, ambargo nedeniyle Irak'ın satamadığı petrolü için mahrum kaldığı 200 milyar dolar ve Irak halkının 23 yıldır cebine giremeyen yıllık ortalama 10 bin dolar gelir kaybı dikkate aldığında (20 milyon nüfusa göre) ortaya çıkan 200 milyar dolarlık kayıpların toplamı 1 trilyon 80 milyar dolara ulaşıyor. Bu rakamın neredeyse tamamı silaha, kana aktı ve bunun büyük bölümü de Irak'ın parasıydı. Bu rakama son 10 yılda Irak ile Ä°srail hariç 9 körfez ülkesinin Saddam tehdidi ve sebep olduÄŸu zincirleme sorunlar yüzünden büyütmek zorunda kaldıkları yaklaşık 500 milyar dolarlık savunma harcamaları da eklenince, fatura 1.5 trilyon doları aşıyor. Ayrıca son savaşın ABD'ye maliyetinin 100 milyar doları aÅŸacağı ve doÄŸal olarak bu paranın da Irak'ın halkına bir türlü yar olamayan zengin petrol kaynaklarından tahsil edileceÄŸini eklemek gerekiyor.OrtadoÄŸu ekonomisi Saddam'la küçüldüSaddamlı yıllarda savaÅŸa, silaha ve savunmaya harcanan paraların dışında çok büyük dolaylı mali kayıplar da yaÅŸandı. Bölgedeki tüm ülkelerde ticaret, sanayi ve hizmetler sektörü Irak'tan akacak mali kaynaktan mahrum kaldı. Türkiye'nin tek başına Irak ile doÄŸrudan ve dolaylı 40 ila 80 milyar dolar olarak hesaplanan kayıpları, Kuzey Irak'taki boÅŸlukta yeÅŸeren terörle mücadele için 10 yıl boyunca her yıl 10 milyar dolar harcama yapması çok büyük ekonomik sorunlar çıkardı. Suudi Arabistan, Kuveyt gibi zengin petrol ülkelerinin savunma amaçlı borçlanmaları ise petrol gelirlerinin ticaret ve altyapı yatırımlarına akmasını önledi. Arap-Ä°srail savaşıyla ve Filistin Ä°srail çatışmalarıyla yıllardır büyük sorunlar yaÅŸayan OrtadoÄŸu ekonomisi Saddam sayesinde daha da küçüldü.Ambargo gevÅŸedi Irak yüzde 60 büyüdüIrak'ın Saddam Hüseyin ile neler kaybettiÄŸini en çarpıcı ÅŸekilde ispatlayan geliÅŸme 1997'de ülkeye uygulanan ambargo gevÅŸetilince yaÅŸandı. Ambargonun 1997'de BM Petrol Karşılığı Gıda, Ä°laç ve Ä°nsani Ä°htiyaç Maddeleri Programı (MOU) kapsamında gevÅŸetilmesiyle Irak ekonomisi 1998'de yüzde 13, 1999'da yüzde 17, 2000'de yüzde 20, 2001'de de yüzde 18 büyüdü. Ãœlkedeki yüksek enflasyon da aynı yıllar itibariyle gerilemeye baÅŸladı. Irak'ın dış ticareti de neredeyse katlanarak arttı. Dış ticaret dengesi de Irak lehine hızla büyüdü.Â