Sadakatsiz Z Kuşağı geliyor

Art Grup Tanıtım strateji müdürü Hakan Senbir henüz doğmamış olan Z Kuşağı'nın neye benzeyeceğini anlattı.

Z Kuşağı'ndan bahsetmeden önce, şu anda elimizde kaç kuşak var söyleyebilir misiniz?

- Bundan bir önceki kuşak 1994-2003 arasında doğan Milenyum Kuşağı'ydı. Onun öncesinde de Z Kuşağı'nın anne ve babalarının dahil olduğu Y Kuşağı var. 1977-1994 arasında doğan kuşak. Bunların önemli bir bölümü Z'nin anne babası olacak. Dolayısıyla Milenyum Kuşağı'ndan farklı olarak akrabalık ilişkileri olacak Z ile Y arasında. 1965-76 arasında doğanlar da X Kuşağı.

Nasıl ortaya çıkıyor bu kuşaklar? Kim tanımlıyor?

- Türkiye'ye de gelen gelecek bilimci Alvin Toffler'in üç dalga teorisi var. Birinci dalga 10 bin yıl önceki tarım toplumu ve çok uzun bir dönemi kapsıyor. İkinci dalga 300 yıl önceki sanayi toplumu. Üçüncü dalga ise dijital çağla başlayan, bilgi toplumu. Birinci dalgada hızlı çok önemli değil. İkincide önemli ancak üçüncü dalga çok hızlı hatta hız ötesi. Bu üç dalga ana kırılmaları oluşturuyor. Ancak üçüncü dalga hızın ötesinde olduğundan kendi içindeki kırılmalar da çok hızlı gerçekleşiyor.

Kırılma noktalarını oluşturan etkenler neler?

- Makro-ekonomik ve sosyolojik dengeler. Buluşlar ve buluşların topluma yayılması kırılma noktalarını belirliyor. Örneğin milenyum bu etkenlerden bir tanesi.

Önceki kuşaklar da Z gibi doğmadan önce tanımlanmış mıydı? Yoksa isimleri sonradan mı kondu?

- Milenyum Kuşağı'nın başladığı 1994, İnternet'in de çıktığı döneme denk geliyor. Bu da bir kırılma noktası. İnternet'in keşfini önceden haber alamadığımız için Milenyum Kuşağı'nı önceden tanımlamamız mümkün değildi. Dolayısıyla bu kadar önceden tanımlanan ilk kuşak, Z Kuşağı olacak.

ZENGİN Z'LER FAKİR Z'LER

Peki nasıl oluyor da bu sefer önceden tanımlayabiliyoruz?

- Milenyum eskimiş, tüketilmiş bir kavram. Artık milenyumu aşmış, zaten onun içinde yaşayan bir kuşak geliyor. Z Kuşağı zengin Z'ler ve fakir Z'ler olarak çok net bir şekilde iki uç olarak ortadan ikiye ayrılacak. Eskiden bu ayrımı ülkelerin kendi ekonomileri belirliyordu. Artık dünyanın zengin ve fakir Z'leri olacak.

Tüketimin hızlanacağı ve dolayısıyla artacağı bir kuşakta fakir Z'lerin hiç şansı yokmuş gibi geliyor.

- Zengin Z'ler kişiselleşmiş ürünleri, gereken parayı ödeyerek alacaklar. İmaj düşkünü olacaklar. Fakir Z'ler için de yeni formüller olacak. Market markaları buna bir örnek. Üstünde market etiketi var. Aslında üst gelir grubuyla aynı ürünü üstelik daha ucuza tüketiyorsunuz. Prestij yapamıyorsunuz ama her türlü ihtiyacınızı karşılayabiliyorsunuz.

Yani alt gelir grubu teknolojiye sahip olmak için eskimesini beklemek zorunda kalmayacak.

- Kesinlikle. Çünkü kimsenin beklemeye tahammülü olmayacak.

ONLAR İÇİN ÇALIŞMA BAŞLADI

Z Kuşağı'nı bu kadar önceden tanımlamış olmak ne işe yarıyor?

- Şimdi değil ama 10 yıl sonra yarayacak. Daha şimdiden Z Kuşağı için çalışan giyim markaları, müzik grupları var. Pazarlamacılar Z'lere özel stratejiler geliştiriyor. Örneğin marka sadakatleri zayıf olacağından küçük yaşlarda onların kalbine ve zihnine yerleşmek lazım. Hızlı düşünmemiz gerekecek. Onlar yeni çıkan bir ürüne Türkçe isim bulunsun diye beklemeyecekler. Biz computer demek yerine bilgisayar kelimesi bulunana kadar beklemiştik. Türk Dil Kurumu'na büyük iş düşecek.

Hangi meslekleri tercih edecekler?

- İletişim, genetik ve uzay teknolojileri. Meşakkatli, zaman ve emek gerektiren meslek dallarının değer kaybetme tehlikesi var. Sabırları olmayacak çünkü. İdealistlere iş düşecek.

Z'DEN ÖNCE HANGİ KUŞAKLAR VARDI?

40 yılda 4 kuşak

X Kuşağı (1965-1976): Daha kanaatkar, marka sadakati yüksek, görece daha çabuk tatmin olan ve teknoloji ile ileri yaşlarda tanışmış olan X Kuşağı önemli bir ara kuşak olarak tanımlanabilir. X Kuşağı radikal değerlerin savunucusu bir kuşak aynı zamanda. Çeşitli ekonomik krizler ve sosyal sancılar döneminde doğdukları için 'kayıp kuşak' olarak da anılır. Örneğin X'ten önceki ve 1950'li yıllardan sonra artan doğum oranları sonucu ortaya çıkan 'baby boomers'ların refah düzeyi daha yüksekti.

Y Kuşağı (1977-1994): Y Kuşağı Z ile akrabalık bağlarına sahip olacağı için ilginç. Çünkü Y'ler Z'lerin anne ve babaları olacaklar. Y Kuşağı'nı teknoloji ile dost bir kuşak olarak tanımlayabiliriz. X'lere göre Y'nin daha bireysel ve sonuç odaklı olduklarını söylemek mümkün. Bu kuşak içinden 'bobos' adı verilen bir segmentin de çıktığını görüyoruz. Boboslar radikal değerlerin savunucusu X kuşağı ile 80'lerin girişimci burjuvaları karışımı bir segment. Y kuşağına 'next' ya da 'echo boomers' adları da veriliyor.

Milenyum Kuşağı (1995-2003): Milenyum kuşağı kırılmalar içinde çok küçük bir ara kuşak sayılabilir. 1990'ların ortalarında ortaya çıkan internet'in bu kuşak için bir kilometre taşı olduğu düşünülüyor. Şu anda halen Milenyum Kuşağı doğuyor. Ancak gelecek yıl milenyum etkisi azalacak ve yaşadığımız yüzyılı kimse yeni binyıl diye algılamayacak. 21. yüzyılın doğal süreci içine girilecek ve milenyum kuşağı bayrağı seneye Z'lere devredecek.

Z KUŞAĞI'NIN ÖZELLİKLERİ NELER?

2003 yılında doğmaya başlayacaklar. Sıfır Kuşağı veya Net Kuşağı olarak tanımlayanlar da var.

Teknoloji ile son derece iç içe olacaklar. Jetgiller ve Geleceğe Dönüş filmlerinin senaryoları bu kuşakla gerçekleşecek.

Coğrafi sınırlamaları olmayacak. Batılı akranlarıyla daha entegre olacaklar ve kompleksli olmayacaklar.

Daha yüksek gelir düzeyine sahip olacaklar. Çocukların cep harçlığı ile erkeklerden daha fazla kazanacak kadınlar, pazarlamacıların gözdesi olacak. Kadın ve erkeğin sosyal rolleri değişecek.

Çok fazla bireysel ve bağımsız olacakları için yalnız yaşam artacak. Bu da konut, beyaz eşya, otomotiv gibi pek çok pazarın büyümesine sebep olacak.

Pek çok işi bir arada yapan bir kuşak olacak. Yani kahvaltıda walkmenle müzik dinleyip, hem gıda, hem eğlence tüketecek. İş yerinde rakip reklamları seyrederken bir yandan da spor yapacak.

Marka sadakatleri çok az ve tatminsiz olacaklar. Kendilerine özel genç markaları tercih edecek.

Referans grubu olarak kabul edilecekler. Büyükleri X kuşağını referans noktası olarak almadı. Oysa teknoloji kurdu Z'ler bu konuda büyükleri tarafından referans alınacaklar.

Yaratıcılık ve yenilikten zevk alan ve aynı zamanda güven arayan bir kuşak olacak.