Rusya-Ukrayna hattında 2 soru 12 cevap

Ukrayna’da Rusya’nın işgaliyle başlayan mücadele ikinci haftasını doldurdu. Rus birlikleri başkent Kiev’in yakınlarına kadar sokuldu. Bir taraftan da müzakereler devam ediyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’nin Donbas bölgesi için yaptığı bir açıklama ise bu iki soruyu doğurdu. Konunun uzmanları Hürriyet için yanıtladı:

'EFSANE' YIKILDI

Prof. Dr. Mitat Çelikpala (Kadir Has Üniversitesi):

1. Zelenski başından beri müzakereden yanaydı. Seçimlerde bile politikası buydu. Ruslar müzakere etmek istemiyorlardı. Şimdi de istemiyorlar aslında. Ama kimse masadan kaçan taraf gibi görünmek istemiyor. Bence NATO ve ABD zaten Zelenski’nin tahmin ettiğinden ve beklediğinden fazla askeri yardım yaptı. Hava sahası kapatmak potansiyel bir çatışma demek. O konuda da bu hassasiyet var. Dolayısıyla Zelenski’nin bir tavır değişikliği içinde olduğunu söylemek bu aşamada mümkün değil.

2. Rusların ezip geçtiği söylenemez. Bekledikleri ve umduklarını alamadılar, bulamadılar. Rus kara kuvvetlerinin neredeyse yüzde 70’ini savaş öncesi Ukrayna sınırına yığdılar. Şimdi bunun da yarısı Ukrayna’nın içinde. Ne elde edebildikleri de ortada. Hayal ettikleri etkinliği kuramadılar. Ukrayna ordusu beklenenden daha etkili. Üstelik Rus ordusunun donanımının ne kadar zayıf olduğu da görüldü. Bir anlamda ‘Efsane’ yıkıldı. Netice ne olursa olsun Rus tarafında bu da sorgulanacaktır.

BATI'YA MESAJ

Prof. Dr. Hasan Basri Yalçın (İstanbul Ticaret Üniversitesi):

1. Zelenski tutum değiştirmekten ziyade Batılılara mesaj veriyor. ‘Beni yeterince korumuyorsunuz. Böyle giderse benim Ruslara teslim olmaktan başka çarem yok” diyor. Haklı da çünkü böyle giderse Ukrayna’nın bu süreçten galip çıkma şansı yok.

2. Rusların henüz sahada çok büyük bir galibiyeti yok ama Ukrayna için de durum çok iç açıcı görünmüyor. Ukrayna’nın temel sorunu hava gücü. Zelenski hava sahasının kapatılmasını sıkça talep ediyor. Bu konuda da bir hayal kırıklığı yaşadığı söylenebilir. Dolayısıyla hava gücü olmadan zaten Ukrayna her zaman mağlubiyete daha yakın.

'SOKAK' RUSYA'YI SARSAR

Prof. Dr. Ahmet Kasım Han (İstanbul Aydın Üniversitesi):

1. Zelenski, pozisyonunda taktik ve stratejik değişiklikler yapabilir. Bir yumuşamadan da söz edilebilir. Ama Batı’ya bir çeşit şantaj yaptığını düşünmüyorum. Ruslarla müzakerenin daha rasyonel olacağını elbette biliyor. Ancak müzakerelerin nereye varacağını, kimin ne kadar taviz vereceğini yine sahadaki şartlar belirleyecek. Zaten Zelenski’nin konuşmayı reddetmesi ona bugüne kadar çizilen portreye uygun düşmez. O her zaman konuşmaya ve müzakereye daha yakın olmak zorunda. Taktik olarak da aklın gereği olarak da olması gereken bu.

2. Potansiyel olarak Rusya’nın üstünlüğü var. Ama sahada böyle bir kahredici üstünlüğü olduğunu henüz söyleyemeyiz. Ancak eninde sonunda Ukrayna’nın altyapısına, insan kaynaklarına telafisi çok zor zararlar vereceği aşikâr... Ukrayna ordusu da bir meydan savaşı kazanmış değil nihayetinde. Rusya için durum kısa sürede netice alabilecek bir savaş olmaktan çıktı. Sokak savaşları, Rusya’nın prestijini daha da sarsacak fotoğraflar verme potansiyeline de sahip.

YILGINLIK YOK

Prof. Dr. Toğrul İsmail (Ankara Üniversitesi):

1. Zelenski ‘Konuşabiliriz’ derken Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden vazgeçmeyi düşünmüyor. Rusların ortaya sürdüğü şartların herhangi birinin kabulü Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden ödün vermek olur. O da Zelenski’nin bugüne kadar kazandığı itibarı çok zedeler. Ben onun konuşmalarını analiz ettiğimde herhangi bir yılgınlık veya tutum değişikliği olduğunu düşünmüyorum.

2. Rusların ateş ve ordu gücü yüksek. Ama henüz kesin bir netice alabildiklerini söyleyemeyiz. Hava üstünlüğü de var. Planladıkları gibi gittiğini söyleseler de hiç öyle değil. Güç ilavesi ve takviyesi yapacaklar mutlaka. Yaptırımlar ekonomilerini felakete götürecek. Böyle devam ederse ekonomileri birkaç ayda iflas edecektir. Zenginler, ünlüler, biraz parası olan Rusya’yı terk ediyor.

YORUM İÇİN ERKEN

Özgür Tör: (Emekli Tuğgeneral):

1. Belirgin bir dönüşüm veya değişim olduğunu söyleyemeyiz. Bunu değerlendirmek için erken. Antalya’daki görüşmelerin neticesini beklemek lazım. Bu netice hemen de ortaya çıkmayabilir. Ama iki tarafın da yeni gelişmelere göre yeni tavırlar belirlemeleri beklenebilir.

2. Rusya saha da daha avantajlı. Ukrayna şehirlerini savunuyor ama şehirleri savunmakla savaş kazanmak farklı. Ruslar avantajlarını genişleterek bunları masada daha güçlü olmak için kullanmaya çalışacaktır.

TAVİZ DEĞİL PLAN YENİLEME

İhsan Başbozkurt (Emekli Tuğgeneral):

1. Savaştan önce yapılan harekât planları, konulan hedefler savaş sürecinde mutlaka değişir ve dönüşür. Sahadaki gerçekler, yeni şartlar bunu mecbur eder. Bu illa taviz demek değildir. Planları yenilemektir. Zelenski de sahadaki şartlara bakarak siyasi planlarını yenileyebilir.

2. Rusya 48-72 saat arasında Ukrayna’da her şeyi kontrolüne alacağını, Zelenski’yi devirebileceğini düşünüyordu. Ama iki hafta geçti. Sahada çok büyük bir hâkimiyeti yok. En azından planladığı gibi gitmiyor işler. Net bir başarı sağladığı söylenemez. Daha geride ekonomik savaş var. Rusya’nın asıl belini kıracak olan o.

NE DEMİŞTİ?

Geçici olarak işgal edilmiş bölgelere ve Rusya dışında kimse tarafından tanınmayan bu sözde cumhuriyetlere ilişkin konuları tartışabileceğimizi, bu bölgelerin geleceği konusunda uzlaşma bulabileceğimizi düşünüyorum. Benim için en önemlisi, Ukrayna’nın parçası olmak isteyen insanların bu bölgelerde nasıl yaşayacağıdır. Bu nedenle konu, sadece tanımaktan çok daha karmaşık. Benim gözümde sivil öldüren herkes savaş suçlusudur. Ukrayna savaşmaya devam edecek. Biz, Donbas bölgesindeki insanlarla diyaloğa hazırız. Oradaki insanların, Ukrayna’nın bir parçası olarak nasıl yaşamak istediklerini konuşabiliriz. Ama Rusya’nın ültimatomlarına boyun eğmeyeceğiz. İşgale izin vermeyeceğiz.