Rusya’da kıtlık Sovyet dönemi alışkanlıklarını geri getiriyor

Dünya gündeminin nabzı Planet'te atıyor

Rusya'da 2010 yılı karabuğday kıtlığı dur durak bilmiyor.

Yaz aylarının aşırı sıcakları, orman yangınları ve kuraklık yetmezmiş gibi, Rusya şimdi de kötü hava koşullarından kaynaklanan ve bir çeşit ulusal zaman sıçramasına yol açan, sevilen bir temel besin maddesinin yokluğundan çekiyor.

72 yaşındaki emekli muhasebe memuru Litvyak gibi Ruslar komünizm şartları altında oluşan alışkanlıklarına geri dönüyor. Ve bu durumdan hoşnut değiller.

Litvyak, Perekrestok isimli büyük bir süpermarketten içeri girerken, "Karabuğdayı hiçbir yerde bulamıyorum, zaten bulsam da almaya bütçem elvermez, market market dolaşıp karabuğdayın ne zaman geleceğini sordum. ‘bilmiyoruz’ dediler, ‘ya sıcak ya da kuraklık yüzünden hiçbir yerde karabuğday bulunmuyor" dedi.

Bu gibi şikayetler önemsiz gelebilir ama yetkililer tarafından ciddiye alınıyor. Çarlık döneminden bu yana, ister un, ister tuz olsun, halkın kıtlıktan duyduğu memnuniyetsizlik Rusya’da genellikle politik dengesizliğe sebep oldu.

HALK TEPKİLİ
Kremlin, polise muhalifler tarafından düzenlenen gösterileri dağıtma emri verdiğinde, bu pek de kimsenin umurunda olmayabiliyor. Ancak Ruslar için karabuğdayın, kahvaltı besini ve etin yanına katık olmasının yanında birçok kullanım alanı var. Bu besinden yoksun kaldıklarında, tepkinin sert olması çok doğal.

Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, geçtiğimiz günlerde şehir merkezlerine gerçekleştirdiği ziyaretlerde, sıkça karabuğday kıtlığı meselesini gündeme getirdi. Medvedev'in, halka hükümetin bu konunun çözümü üzerinde çalıştığına dair güven vermek istemesi dikkat çekti. Devlet Başkanı Medvedev, karabuğday piyasasını manipüle etmeye çalışanlara emniyet teşkilatı tarafından müsamaha gösterilmeyeceğini belirtti. Medvedev Pazartesi günü, Voronezh’de bir perakendecide halkın karşısına çıkıp, görevliye temel besin maddelerindeki fiyat artışlarıyla ilgili sorular da sordu.

Kuraklık şüphesiz karabuğday ekinlerini yakından etkiledi. Kuraklığın toplam tahıl üretiminin üçte birini sekteye uğratacağı tahmin ediliyor. Yine de Kremlin yetkilileri halkın tüketimi için yeterli miktarda karabuğday olduğunu iddia ediyor. Özellikle de hükümetin, ulusal marketlerde dengeyi sağlamak amacıyla tahıl ihracatını engellemesinin ardından.

PANİK HAVASI
Ancak şüphe, halkın panik içinde alışveriş yaparak bunları istiflemesine neden oldu. Bu tür alışkanlıklar Sovyet döneminde de yaygındı. Son günlerde Rusya’da toptancıların karabuğday stoklarını, fiyatları yüksek tutmak amacıyla piyasaya sürmemesiyle ilgili ya da ambarcıların ellerindeki karabuğdayı daha pahalıya satmak üzere başka bölgelere aktarmasıyla ilgili hikayeler dönüyor.

Medvedev geçtiğimiz hafta, “İnsanlara neler olduğunu açıklayıp, halkın panik içinde ürün istiflemesini engellemeliyiz” dedi. Devlet Başkanı Medvedev, “Bugün, birkaç kişiyle görüştüm, onlar da bu durumun sadece spekülasyon olduğunun farkında. Ama bir çok insan, özellikle de yaşlılar, bir şeyin yokluğunun ne demek olduğunu hatırlıyor ve önlem almaya çalışıyorlar” diyerek sözlerine son verdi.

Yazdan önce karabuğday fiyatları 50 sentten yukarı çıkmadı. Şimdi ise, eğer bulunabilirse, neredeyse iki katı. Litvyak gibi düşük gelirli ve emekli vatandaşlar için fiyat çok yüksek.

Karabuğday, Rusya’da buğday kadar yaygın olmasa da, Sibirya steplerinde yetişen bitkinin buğdaydan farkı Rus yiyeceği olarak görülmesi. Karabuğday çocuk beslenmesinde de önemli bir etken olarak görüldüğünden okul yemekhanelerinde bolca servis ediliyor.

ÇOCUKLAR ÇOK SEVİYOR
32 yaşındaki Oksana Sidneva, "Çocuklar için çok faydalı olduğunu" söylediği karabuğdayın yokluğunun Rusya’daki bir numaralı problem haline geldiğini belirtti. Sidneva’nın 13 yaşındaki oğlu Dima, “Pişmiş halde yediğim tek tahıl” diyerek konuşmaya katıldı.

Kıtlığın bu kadar sarsıcı olmasının başka bir sebebi de, Moskova’daki marketlerde başka her şeyin bulunması.

Ekonomist ve spiker Irina Yasina, karabuğday kıtlığının, Rus halkında Sovyet döneminde açılan yaraları gözler önüne serdiğini belirtti.

Yasina, “Tepki tamamen Sovyet dönemini yansıtıyor. Klasik, Sovyet tarzı bir telaş. Hatırlarsınız ki Sovyetler yıkılalı sadece 20 yıl oluyor. Ben 46 yaşındayım. 20 yıldır normal şartlar altında yaşıyorum. Ama bundan önce hep kıtlık içinde yaşadım. Dolayısıyla çocukluk döneminde kazanılan alışkanlıklar diğerlerinden daha kuvvetlidir, aynı refleksler gibi” dedi.

Ancak herkeste aynı telaş hakim değil. Bazı yaşlı Ruslar, Sovyet günlerinin onlara her şeyin geçeceğine dair bir inanç da aşıladığını söylediler.

74 yaşındaki emekli öğretmen Valentina Novikova, “İkinci Dünya Savaşı'nda günde iki patatesten başka yiyecek hiçbir şeyimiz yoktu. Şimdi sadece karabuğdayın yokluğu önemsiz. O zamanları da atlattık, bunu da atlatacağız” diye konuştu.

* Bu makale New York Times'da "In Russia, a Shortage Triggers Soviet Habits" başlığı altında yayımlanmıştır.

Hürriyet'i Facebook'ta takip etmek istiyorsanız:
http://www.facebook.com/#!/HurriyetPlanet

Hürriyet'i Twitter'da takip etmek istiyorsanız:
http://twitter.com/HurriyetPlanet