Ruhani sürprizi

ANAYASA gereği üçüncü kez aday olamayan Mahmud Ahmedinejad’ın halefini seçmek üzere önceki gün sandık başına giden İranlılar, beş muhafazakâr adaya karşı tek ılımlı aday olan 64 yaşındaki din adamı Hasan Ruhani’yi ilk turda zafere taşıdı. Katılımın yüzde 72 olduğu seçimlerde yüzde 50,6 oy alan Ruhani, muhafazakâr rakiplerine büyük fark attı. Tahran Belediye Başkanı Muhammed Bagir Galibaf yüzde 16’da kaldı. İran’ın Batı ile nükleer müzakerelerine başkanlık eden Said Celili üçüncü, eski Devrim Muhafızları Komutanı Muhsin Rızai dördüncü oldu.

EMANETÇİ Mİ

Ruhani, 2009’da Ahmedinejad’ın zaferiyle sonuçlanan seçimleri protesto eden “yeşil” reformcuların tek adayıydı. Reform yanlılarının önde gelen isimlerinden eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Haşimi Rafsancani’nin açık desteğini aldı. Seçimde aday adayı olan ancak mollalardan onay alamayan Rafsancani’nin emanetçisi gibi görülen Ruhani’nin, Ahmedinajad’ın sert politikalarını yumuşatması, muhafazakârlarla reformcular arasında köprü oluşturması bekleniyor.

ILIMLILARIN ZAFERİ

Sonucun açıklanmasıyla binlerce Ruhani destekçisi sokağa dökülerek kutlama yaptı. Ruhani de ilk açıklamasında “Bu ılımlı politikaların aşırılara karşı zaferidir” dedi. ABD İran’la doğrudan nükleer görüşmelere hazır olduğunu duyurdu. İngiltere, Ruhani’nin nükleer program ve Suriye konusunda İran’ı farklı bir yola sokmasını beklediklerini açıkladı. Suriye muhalefeti de Ruhani’ye İran’ın Esad rejimine verdiği desteği gözden geçirme çağrısı yaptı.

REJİME ONAYDIR

Nükleer program, Batı ile ilişkiler, askeri projeler gibi önemli konularda, cumhurbaşkanının Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney’den habersiz hareket etmesi mümkün değil. Hamaney de önceki gün attığı “Bu adaylar için oy vermek İslam Cumhuriyeti ve sisteme güvenoyu vermektir” tweet’iyle Ruhani’ye sınırlarını hatırlattı.

Şah’ı deviren ekipteydi

- İran siyasetinin önde gelen isimlerinden biri olan Ruhani, ılımlı ve pragmatik bir muhafazakâr.
- Evli ve dört çocuğu var. İskoçya’daki Glasgow Caledonian Üniversitesi’nden hukuk doktorası olduğunu iddia ediyor. Farsça’nın dışında iyi derecede İngilizce, Almanca, Fransızca, Rusça ve Arapça biliyor.
- 1979’daki İslam Devrimi’nin öncüsü Ayetullah Humeyni’ye yakın ekipte yer alan Ruhani, Şah Rıza Pehlevi’nin devrilmesinde de aktif rol oynadı.
- Geçmişte dini lider Hamaney’in Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nde temsilciliği dâhil olmak üzere parlamentoda çeşitli görevlerde bulundu.
- 2003–2005 arasında İran’ın nükleer başmüzakerecisiydi. Batı ile uzlaşmacı tavrı yüzünden Ahmedinejad ile çatışınca görevden ayrıldı.
- 1999’da reformcu bir gazetenin kapatılmasını protesto için yapılan eylemde, sabotaj ve devlet malına zarar vermekten suçlu bulunan öğrencilerin idam edileceğini açıklamıştı.
- 2009 seçimlerinden sonra yapılan protestolara destek verdi, hükümeti halkın barışçıl gösteri yapma hakkını sınırladığı için eleştirdi.

Reformcu enerji ortaya çıktı

Hawaii Üniversitesi’nden İranlı akademisyen Feride Farhi, “Herkesin görüşü reformcuların toplumda bir dalga oluşturamayacağı şeklindeydi. Bu sonuç Ayetullah Hamaney’in planladığı bir şey değil” dedi. Avrasya Grubu’ndan İran analisti Cliff Kupchan ise “Haberler doğruysa, bu İran’da reformist bir enerji rezervi olduğu ve siyasi dalgayı yakaladığında açığa çıktığı anlamına gelir. Bu öngörülemezdi, iki ya da üç gün önce bile buzdağının tepesi görünmüyordu, ama şimdi anlaşılan ortaya çıktı” dedi.