RJ’leri bakteri perişan etti

RJ100 ve RJ70'lerde bakterilerin yol açtığı korozyon, uçakların 10 yıllık kiralama anlaÅŸmalarının sona ermesi üzerine geri verilmesi sırasında tespit edildi.Türk Hava Yolları, yakıt depolarında korozyon görülmesiyle seferden çektiÄŸi RJ100 ve RJ70’lerin yerine uçak aramaya baÅŸladı. Ä°malatçılardan hızla teklif isteyen THY, kısa vadede bölgesel uçak ihtiyacını kiralama yolu ile çözmeyi hedefliyor. Sadece RJ’lerle sefer yapılabilen kısa piste sahip Elazığ, Åžanlıurfa, AÄŸrı ve Erzincan uçuÅŸları da iptal edildi. Bu illere uçan yolcular çevredeki havalimanlarına yönlendirilirken imalatçı Ä°ngiliz BAE Systems ile THY arasındaki ‘korozyon’ krizi ise halen sürüyor.RJ’lerdeki korozyon, 10 yıllık kiralama anlaÅŸmaları biten uçakların geri verilmesi sırasında tespit edildi. Bu yıl filo planına göre uçaklardan dördü BAE Systems’a iade edilecekti. THY ile imalatçı arasındaki anlaÅŸmaya göre uçaklar geri verilmeden önce kapsamlı bakıma alınacaktı. Ä°lk uçağın teslimatından sonra ikinci uçağın bakımı sırasında kanatlardaki yakıt depolarında korozyona rastlandı. Uçaklar için büyük tehlike olan korozyon yani metal yapıdaki yıpranmanın tespiti ile hemen filoda kullanılan diÄŸer 7 adet RJ de kontrole alındı. Bu uçaklarda da korozyon çıkmasıyla filonun uçuÅŸu durduruldu.SÄ°NSÄ° TEHLÄ°KEUçaklar ister yeni ister yaÅŸlı olsun her an korozyon tehlikesi ile karşı karşıya. Korozyonun birçok nedeni var. Nem, kimyasal etkiler, iklim, farkı metaller arasındaki uyumsuzluklar, uçağın maruz kaldığı yük ve aşırı stres bunlardan sadece birkaçı. Korozyon yani aşınma büyük dertleri de yanında getiriyor. Aşınan parçanın hemen sökülerek kontrol edilmesi, hasarın giderilmesi gerekiyor. Aksi halde uçuÅŸ sırasında büyük hasarlar hatta kazalar meydana gelebiliyor. Tamiri mümkün olmayan parçalar ise deÄŸiÅŸtiriliyor. Korozyonun oluÅŸtuÄŸu parçanın etrafındaki diÄŸer parçalar da hasar riski nedeniyle kontrole alınıyor. Gözle görülmeyen kılcal çatlakların tespiti için röntgen çekiliyor.Kanat gibi uçağın taşıyıcı satıhlarındaki korozyon kontrolleri ise daha kapsamlı yapılıyor. Parçaların tamamen sökümü, oluÅŸabilecek kılcal çatlakların kontrolü ve hatta deÄŸiÅŸtirilmesi çok ciddi maliyetleri de yanında getiriyor. THY’nin RJ’lerinde uçak başına milyon dolar seviyesinde ekstra bakım masrafı çıkması bekleniyor.MALÄ°YETÄ° KÄ°M ÃœSTLENECEKÄ°ÅŸte bu noktada THY ile imalatçı Ä°ngiliz ÅŸirket arasında ciddi bir ihtilaf söz konusu. Ä°malatçı, bu maliyeti kullanıcı THY’den istiyor. THY ise imalat hatası olduÄŸunu belirterek maliyetleri üstlenmek istemiyor. Bu konuyla ilgili olarak THY ile BAE Systems arasında görüşmeler sürüyor.Toplam 394 adet imal edilen RJ’lerde bundan önce Kolombiyalı havayolu ÅŸirketi SAM’a ait RJ’lerin yakıt depolarında korozyona rastlanmıştı. BAE Systems 2000 yılında bir baÅŸka havayoluna teslimat sırasında tespit edilen korozyonun oluÅŸumunu Kolombiya’nın sıcak ve nemli iklimine baÄŸlamıştı.KOROZYONUN OLUÅžUM Ä°DDÄ°ASIRJ serisi uçakların yakıt depolarında korozyon oluÅŸumu ile ilgili ilginç bir iddia soru iÅŸaretlerini yanında getirdi. THY Teknik’te son bir yıldır dikkatli davranılmadığı iddia edilirken bakım iÅŸlemlerinde teknik personelin aşırı iÅŸ yükü nedeniyle artık sorumluluk almaktan kaçındığına dikkat çekildi. Bu konuda Teknik’te ciddi bir araÅŸtırma ve soruÅŸturma baÅŸlatıldığı da gelen bilgiler arasında yer alıyor. Korozyonun oluÅŸmasında uçakların gece yapılan bakımlarında yakıt depolarında oluÅŸan suyun son 1 yıldır çekilmemesi de etkili olduÄŸu iddialar arasında. Buna göre suyun içindeki çeÅŸitli bakteriler üreyerek metala zarar veren korozyonu oluÅŸturuyor. Bu bakteriye en çok petrol boru hatlarında oluÅŸan korozyonda rastlanıyor. THY BÖLGESEL UÇAÄžINI ARIYORTHY, RJ’lerin uçuÅŸlarını durdurması ile bölgesel uçak arayışını hızlandırdı. THY’nin hedefi 2006’da 100 uçaklık filoya ulaÅŸmak. Bu plana göre 10’u jet, 5’i de turboprop toplam 15 bölgesel uçak alınacak.Bölgesel uçakla ilgili ilk teklif Airbus’tan alındı. Yaz sezonunda toplam 9 adet A320/A321 serisi uçak kiralayacak olan THY, bu uçaklarla aynı gövde ve motora sahip Airbus’ın 109 yolcu kapasiteli A318 modeli ile ilgileniyor. 7 kesin, 3 adet de opsiyon yani kesin sipariÅŸe çevrilebilir toplam 10 adet A318’i kapsayan teklifin yanı sıra Airbus’tan yurtiçi uçuÅŸ noktaları için maliyet analizi de istendi. Airbus, ÅŸu anki bilet fiyatlarına göre hazırladığı raporunda THY’nin A320/A321’lerle birlikte kullanılması durumunda A318’lerin filoya yeni tip alınmadan düşük maliyetle hizmet vereceÄŸini belirtti. DiÄŸer taraftan Airbus ilk A320 uçağını bu ay sonunda THY’ye teslim edecek. THY’nin kiraladığı uçaklar arasında daha önceden faaliyetlerini durduran Swiss ve Sabena tarafından kullanılan A320/A321’ler de bulunuyor. Bu uçaklarda motor olarak CFM56’nın daha az çevre kirliliÄŸi yaratan modeli kullanılıyor. Ancak bu modelin diÄŸer seriye oranla yüksek arıza oranına sahip olması nedeniyle Airbus uçakları teslimattan önce özel bir modifikasyona sokacak.Amerikalı imalatçı Boeing ise iç hat için 737 serisinin en küçük modeli 600 ile 717 uçaklarını önerdi. Boeing 737-600’ün filodaki 800’lerle birlikte kullanılabileceÄŸine dikkat çekerken 717 modelinin ise A318’den daha düşük maliyetli olduÄŸunu iddia etti.Pazara Boeing ve Airbus’ın yanı sıra bölgesel uçak imalatçılarının da ilgisi yoÄŸun. Gerek Brezilyalı Embraer ve gerekse de Kanadalı Bombardier THY’nin 100 koltuÄŸun altında uçak alması gerektiÄŸini ancak bu ÅŸekilde düşük maliyetli operasyon yapabileceÄŸini belirtiyor. THY’ye Embraer ERJ170-190, Bombardier ise CRJ700 ve 900 serilerini öneriyor. Her iki ÅŸirket bu uçakların iç hatların yanı sıra çevre ülkelere yapılacak bölgesel uçuÅŸlarda A318 ve 717’ye oranla daha ekonomik kullanılabileceÄŸini vurguluyor.Bölgesel uçakla ilgili bir baÅŸka rekabet de turboprop pazarında sürüyor. THY’nin filo planına göre opsiyonla beraber toplam 5 uçak kısa pistlere sahip havalimanlarında ve ara merkezler arasındaki çapraz uçuÅŸlarda kullanılacak. Ekonomik, süratli ve yolcu konforu yüksek turboprop uçak arayan THY’ye bu sınıfta Bombardier Dash 8Q-400, ATR ÅŸirketi de ATR42 ve 72 modellerini teklif etti.KazalarRJ’ler Türkiye’de yaÅŸanan biri ölümlü toplam üç kazaya raÄŸmen 11 yıllık sürede yüksek emniyet oranı ile kullanıldı. Üç kazada da pilotaj ve havalimanı yetersizlikleri ön plandaydı. Bu kazalardan ikisinde uçaklar pistten çıktı. Bir kaza da havalimanına yaklaÅŸma sırasında meydana geldi. SÄ°Ä°RT 22 Nisan 2000Siirt Havalimanı’na iniÅŸte yoÄŸun yağış ve pistin kaygan olması nedeniyle TC-THL tescil iÅŸaretli RJ70 pistten çıktı. Ağır hasarlanan uçak kal edildi. Bu kazadan sonra Siirt Havalimanı’na uçuÅŸlar durduruldu.Samsun 11 Ocak 1998TC-THF tescil iÅŸaretli RJ100, eski Samsun Havalimanı’na süratli olarak geç teker koyduktan sonra 640’ıncı metreden dışarı çıktı. Ağır hasarlanan uçak gövdede yarılma nedeniyle hizmetten çıkarılarak ‘kal’ edildi. Ä°malatçı tarafından satın alınan gövde, kabin ekiplerinin eÄŸitimlerinde kullanılmak üzere mock-up haline getirildi. CityFlyer Express tarafından satın alınan mock-up Eylül 2000’den bu yana kullanılıyor. DÄ°YARBAKIR 8 Ocak 2003TC-THG tescil iÅŸaretli RJ-100 uçağı 80 yolcusuyla Diyarbakır Havalimanı’na yaklaÅŸma sırasında düştü. Mürettebat ile birlikte toplam 75 kiÅŸinin hayatını kaybettiÄŸi olayda pilotların limitlerin altına inerek yaklaÅŸmaya devam ettikleri belirlendi. Kazayla ilgili olarak hazırlanan nihai rapor henüz açıklanmadı. 11 yıldır kullanılıyorTHY, Türk Hava Kurumu ile 1980’lerin sonunda yurtiçi taşımacılık yapmak üzere Türk Hava Taşımacılığı (THT) adında bir ÅŸirket kurdu. BaÅŸlangıç için ÅŸu an BAE Systems portföyündeki Avro ÅŸirketinin imalatı ATP serisi pervaneli uçaklar seçilmiÅŸti. Ancak ATP’lerin sürekli sorun çıkarması nedeniyle bu uçaklar Avro’ya geri verildi. Yerine THT yine aynı imalatçının tasarımı jet motorlu 5 adet 99 koltuklu RJ100 almak üzere anlaÅŸma imzalandı. Kár etmeyen THT, aynı dönemde tüm anlaÅŸmaları ve filosuyla birlikte THY’ye devredildi.RJ100’ler Temmuz 1993’ten itibaren her ay bir adet olmak üzere teslim edilmeye baÅŸlandı. Hatta ilk teslimata Prens Charles da katılmıştı. Dört motorlu uçak performansı ile özellikle doÄŸuda bulunan, kısa pistli meydanlardan yapılan uçuÅŸlarda pilotların beÄŸenisini kazandı. Uçağın daÄŸlar arasında kalan pistlere yüksek açıyla yaklaÅŸabilmesi, herhangi bir motor kaybında sorun yaÅŸamaması RJ’lerin artılarıydı.ASKER TAÅžIMA AMAÇLITHY, RJ100’lerden memnun kalınca 1995’te ikinci sipariÅŸ verildi. 5 adet 99 koltuklu RJ100 ile 4 adet de 79 koltuklu RJ70 modeli ile toplam uçak sayısı 14’e yükseltildi. Daha kısa gövdeli RJ70’in alınmasının nedeni o yıllarda GüneydoÄŸu’da yapılan asker kaydırma operasyonlarında kullanılmak istenmesiydi. RJ70’ler özel iniÅŸ takımı sayesinde gerektiÄŸinde yarı hazırlanmış pistlere inip kalkabiliyordu.Pilotların eÄŸitimi ve yabancı havayollarına hizmet satılması amacıyla THY bir adet RJ uçuÅŸ simülatörünü de portföyüne kattı. THY, RJ’lerin ilk hizmet yıllarında çeÅŸitli motor sorunları ile karşılaÅŸtı. Helikopter motorundan geliÅŸtirilen Allied Signal LF507 tipi motorlarının yaÄŸ kaçırma sorunları daha sonra THY Teknik tarafından yapılan modifikasyonlarla giderildi. Uçağın arızasız uçuÅŸ oranı hızla yükseltildi. RJ’lerin hizmeti sırasında ayrıca dikey stablizede kontrolsüz salınım olayları ile de karşılaşıldı. Her uçakta olduÄŸu gibi bu gibi arızalar yayınlanan servis bültenleri ile giderildi.SAAT BAÅžINA ÖDEMETHY anlaÅŸmaları biten uçaklarla ilgili olarak BAE Systems ile 1999 ve 2001’de yeniden anlaÅŸma imzaladı. Ancak 11 Eylül olayları tüm sektörü olduÄŸu gibi THY’yi de derinden etkiledi. Yolcu sayısının hızla düşmesi ile THY bazı uçaklarını maliyetlerini azaltmak amacıyla seferden aldı.Uçmayan uçaÄŸa kira ödememek amacıyla Ä°ngiliz imalatçı ile yeniden masaya oturuldu. Bazı uçaklar için aylık sabit ödeme yerine uçulan saat başına ödeme sistemine geçildi. Bu anlaÅŸma dünyada birçok havayoluna da örnek oldu.FABRÄ°KASI KAPANDIBAE Systems 2002’de RJ imalatını sona erdirip fabrikayı kapatması ile özellikle bakım, yedek parça ve teknik destek konusunda sorunlar yaÅŸanmaya baÅŸlandı. RJ’lerin maliyetlerinin yeni nesil bölgesel uçaklara göre yüksek olması nedeniyle bu uçakların yeni filo planı ile yenilenmesine karar verildi.Â