Risk var! Deprem Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen'den çarpıcı uyarı

‘17 Ağustos Marmara Depremi’nin üzerinden tam 23 yıl geçti. 18 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği depremin yaralarını sarmak kolay olmadı. Yaşanan büyük felaketin ardından gündemde olan sorulardan biri de ‘olası bir depreme hazır mıyız?..’ 1999 yılında yaşanan depremin yıl dönümünde Hürriyet Ankara’nın sorularını yanıtlayan Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi, Deprem Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, Ankara’nın olası deprem riskini değerlendirdi

Özmen, “1996 tarihli resmi deprem bölgeleri haritasında dördüncü derece deprem bölgesinde gösterilen Ankara; Çankaya, Altındağ, Etimesgut, Keçiören, Mamak, Sincan, Yenimahalle, Gölbaşı gibi merkez ilçelerde deprem tehlikesi parametreleri, 2019 yılında yürürlüğe giren yeni Deprem Tehlike Haritası’na göre yüzde 30 ila 50 oranında artmıştır” diye konuştu.Bülent Özmen, “Ankara kent merkezinin hemen altından veya çok yakınında bir diri fayın geçmemesi deprem tehlikesi yok anlamına gelmiyor” uyarısında da bulundu.

BAŞKENT İÇİN ÖNEMLİ BİR TEHDİT KAYNAĞI

Ankara’dan aktif fay hattı geçiyor mu? Özellikle deprem açısından riskli ilçeler hangileri?

Ankara’nın çevresi kuzeyden Kuzey Anadolu Fayı, güneyden Tuz Gölü Fay Zonu, doğuda Kırıkkale Erbaa Fayı, güneydoğudan Seyfe ve Salanda Fayları, batı ve güneybatıdan Eskişehir Fay Zonu ile çevrelenmiş durumdadır. Bu fayların Ankara kent merkezine uzaklığı 60-80 km arasında değişiyor. Yediden büyük deprem üretme potansiyeline sahip olan bu faylar, Ankara için önemli bir tehdit kaynağıdır. Sıralanan faylara ilave olarak Ankara sınırları içinde de birçok diri fay bulunmaktadır. 

Bu fayların kayma hızlarının çok düşük olması nedeniyle hasar yapıcı bir deprem üretebilmeleri için oldukça uzun bir zaman geçmesi gerekmektedir. Ankara sınırları içinde yer alan ve Eldivan - Elmadağ tektonik kaması diye isimlendirilen fay da Ankara için önemli bir tehdit kaynağıdır. Bu faya ilave olarak Ankara sınırları içinde Dodurga, Çankırı, Çeltikçi, Elmadağ, Sarıoba-Ayaş, Kazan ve Bala fayı şeklinde isimlendirilen birçok diri fay bulunmaktadır. Çamlıdere ve Kızılcahamam ilçelerinin Kuzey Anadolu Fayına, Elmadağ ve Kalecik ilçelerinin Eldivan-Elmadağ tektonik kaması ve Kırıkkale-Erbaa Fayına, Şereflikoçhisar, Evren ve Bala ilçelerinin Tuz Gölü Fay zonuna yakın olmaları nedeniyle deprem tehlikesinin diğer ilçelere göre biraz daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

TEHLİKE SANILANIN AKSİNE DAHA YÜKSEK

Son zamanlarda Ankara’nın deprem tehlikesi arttı mı?

Ankara ve yakın çevresinin deprem tehlikesini belirlemeye yönelik yapılan çalışmalar Ankara’da deprem tehlikesinin sanılanın aksine biraz daha yüksek olduğunu göstermektedir. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 1 Ocak 2019 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ‘Türkiye Deprem Tehlikesi Haritası’ da bize bunu somut olarak göstermiştir.

1996 tarihli resmi deprem bölgeleri haritasında dördüncü derece deprem bölgesinde gösterilen Çankaya, Altındağ, Etimesgut, Keçiören, Mamak,Sincan, Yenimahalle, Gölbaşı gibi ilçelerde deprem nedeniyle oluşabilecek kuvvetli yer hareketi değerlerinde 2019’da yürürlüğe giren harita ile beraber yüzde 30-50 oranında değişen artışlar olmuştur.

Artık yeni binalar yapılırken veya riskli bina tespitleri yapılırken bu harita ve haritada belirtilen parametreler esas alınmak zorundadır. Ayrıca 30 Ekim 2020 İzmir depremi örneğinde somut bir şekilde görüldüğü gibi deprem mesafe tanımıyor. 70-80 km uzaklıkta bile çok ciddi hasarlar ve can kayıplarına neden olabiliyor.Yani Ankara kent merkezinin hemen altından veya çok yakınında bir diri fayın geçmemesi deprem tehlikesi yok anlamına gelmiyor.

‘DEPREME HAZIR DEMEK ÇOK GÜÇ’

Ankara, ileride olası bir depreme hazır mı? Başkentte toplanma alanları nereler?

Toplanma alanı, afet ve acil durumlar sonrasında geçici barınma merkezleri hazır olana kadar geçecek süre içerisinde yaşanacak paniği önlemek ve sağlıklı bilgi alışverişini sağlamak amacıyla tehlikeli bölgeden uzak kalınacak alanlar olarak tanımlanmaktadır. E-devlet üzerinden isteyen herkes evine, okuluna, iş yerine vb. en yakın toplanma alanını öğrenebilmektedir. Herkesin mutlaka kendisine en yakın toplanma alanlarının neresi olduğunu ve buraya en kısa yoldan ne şekilde gidebileceğini mutlaka öğrenmesi gerekir. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yapılan çalışmalara baktığımız zaman Ankara için bin 775 toplanma alanı olduğu ifade ediliyor.

Türkiye’nin diğer birçok kenti gibi Ankara’nın da olası bir depreme hazır olduğunu söylemek çok güç. Ankara’yı olası bir depreme hazırlayabilmek için daha birçok çalışmanın yapılması gerekir.

BAŞKENT'TE YAŞANAN DEPREMLER

Ankara’nın deprem geçmişi hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Ankara sınırları içerisinde ve yakın civarında tarihsel (1900 yılı öncesi) ve aletsel dönemde (1900 yılı sonrası) birçok önemli ve hasara neden olan deprem meydana gelmiştir. Tarihsel dönemde meydana gelen depremlerden en önemlileri 12 Ağustos 1668, 15 Ağustos 1668 ve 17 Ağustos 1668 tarihlerinde meydana gelen depremlerdir. Bu depremler nedeniyle hem kent merkezi hem de Beypazarı, Ayaş gibi ilçelerde hasar meydana gelmiştir. Aletsel dönemde meydana gelen 9 Mart 1902 Çankırı depremi, 19 Nisan 1938 Kırşehir-Keskin depremi, 26 Kasım 1943 Ladik depremi, 1 Şubat 1944 Bolu - Gerede depremi, 13 Ağustos 1951 Kurşunlu depremi, 7 Eylül 1953 Çerkeş depremi, 21 Nisan 1983 Köşker depremi , 6 Haziran 2000 Dodurga depremi, 31 Temmuz 2005 Bala depremi ve 20-27 Aralık 2007 Bala depremleri Ankara il sınırları içerisinde hasara neden olmuştur. Yakın zamanda 23 Ocak 2020 Akyurt ve 10 Ocak 2021 Kalecik depremleri de bazı konutların hasar görmesine neden olmuştur.