Mümtaz Soysal kimdir? Eski Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Mümtaz Soysal'ın biyografisi
Güncelleme Tarihi:
Hukuk alanındaki çalışmalarıyla bilinen Prof. Dr. Mümtaz Soysal, 11 Kasım 2019 tarihinde hayatını kaybetti. Kariyeri boyunca pek çok ödül alan Prof. Dr. Mümtaz Soysal, UNESCO'nun İnsan Hakları Eğitimi Konusunda verdiği İlk Uluslararası ödülün de sahibiydi. İşte, 'Mümtaz Soysal kimdir?' sorusuna yanıt arayanlar için detaylı bilgi...
1961 Anayasası'nın imza sahiplerinden biri olarak isim yapan Mümtaz Soysal, 5 Eylül 1929 tarihinde dünyaya geldi. Galatasaray Lisesi'ni (1949), ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni (SBF) (1953) bitirdi. Mümtaz Soysal, Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü'nde asistan olarak görevliyken fark dersin sınavlarını vererek Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden de mezun oldu (1954). 1956'da SBF'de asistan olarak çalışmaya başladı; 1958'de siyasal bilimler alanında doktora çalışmasını tamamladı. SBF'de Anayasa Hukuku profesörü olarak uzun yıllar ders verdi.
Hürriyet.com.tr
Temsilciler Meclisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) temsilcisi (6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961) olarak Anayasa Komisyonu üyeliği yaptı. Mümtaz Soysal 1963'te SBF'de doçent, 1969'da profesör olan Mümtaz Soysal, 1971 yılında aynı fakültenin dekanlığına seçildi. 12 Mart Muhtırası'ndan sonra 18 Mart 1971'de dekanlığı esnasında, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'nca gözaltına alınıp tutuklandı. Toplam 14.5 ay Mamak Cezaevi'nde kaldı. Mümtaz Soysal, Mamak Cezaevi'nde iken yazar Sevgi Soysal ile evlendi (Sevgi Soysal 1976 yılında hayatını kaybetti.)
Hukukçuluğunun yanı sıra gazete yazılarıyla da tanınan Mümtaz Soysal Forum, Akis, Yön, Ortam gibi dergilerde, Yeni İstanbul, Cumhuriyet, Ulus, Barış, Milliyet ve Hürriyet gazetelerinde yazarlık yaptı.
1962 yılında arkadaşlarıyla birlikte Sosyalist Kültür Derneği'ni kuran Mümtaz Soysal, 1969-71'de Akdeniz Sosyal Bilim Araştırma Konseyi Başkanlığı, 1974-78 arasında Uluslararası Af Örgütü ikinci başkanlığı görevlerini yürüttü. 1979'da BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü'nü aldı.
1991 seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Ankara'dan kontenjan adayı oldu ve TBMM'ye seçildi. TBMM'de Çekiç Güç, OHAL, demokratikleşme, Kıbrıs, özelleştirme gibi konularda hükümet politikalarını eleştiren Soysal, özellikle özelleştirme konusundaki yetki yasaları için Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı başvurularla koalisyon ortağı DYP'lilerin tepkisini çekti. Bu başvuruları sonucunda Anayasa Mahkemesi tarihinde ilk kez bir yürütmeyi durdurma kararı verdi. Anayasa Profesörü Soysal, SHP'nin hükümet ortaklığı içindeki pasif tutumuna sürekli tepki gösterdi, "vuruşarak çekilme" yaklaşımıyla Türk siyasi literatürürne geçti. Murat Karayalçın döneminde kısa bir süre için dışişleri bakanı olarak görev yaptı. Ancak bir süre sonra bakanlıktan istifa etti.
Mümtaz Soysal, 1995 yılındaki anayasa değişikliği çalışmaları esnasında özellikle DYP'li Coşkun Kırca ile tartışmalarıyla yine gündemde kaldı. Seçim yasasının Anayasa Mahkemesi'ne götürülmesinde başrolü oynadı. Sonrasında CHP'ten koptu, DSP saflarına geçti. 1995 genel seçimleri'nde DSP’den Zonguldak milletvekili seçildi. Daha sonra Bülent Ecevit ve Rahşan Ecevit’le anlaşmazlığa düşerek DSP’den ayrıldı (1998). 2002'de Bağımsız Cumhuriyet Partisi'ni kurdu ve parti genel başkanı oldu.
Kıbrıs'taki toplumlararası görüşmelerde anayasa danışmanlığı görevini üstlenen uzun yıllar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'a danışmanlık yaptı.
11 Kasım 2019 tarihinde hayatını kaybeden Mümtaz Soysal’ın iki kızı, iki üvey oğlu olmak üzere 4 çocuğu var
Mümtaz Soysal'ın Lisans araştırmaları;
London School of Economics, 1955-1956
Princeton Üniversitesi 1959-1960
California Üniversitesi (Berkeley), 1960
Kariyeri
-İdare Hukuku Asistanı (1959-1963) ve Anayasa Hukuku Profesör Yardımcısı (1963-1969) Ankara Üniversitesi,
-Anayasa Hukuku Profesörü, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara Üniversitesi (1969-1991)
-Kurucu Meclis Üyesi, 1961
-Akdeniz Toplumsal Araştırma Konseyi Başkanı, 1970
-Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı, 1971
-Uluslararası Af Örgütünün Yürütme Kurulu Üyesi (1974 - 1978)
-Uluslararası Af Örgütünün Uluslararası Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı (1976 -1978)
-Toplumlararası Görüşmelerde Kıbrıs Türk Tarafına Anayasa Danışmanlığı (1978 -1980 ve 1988 -1994)
-Ankara Milletvekili (Sosyal Demokrat Halkçı Parti) 1991
-Milliyet (1974-1991) ve Hürriyet (1991 - ) Gazetelerinde Köşe Yazarlığı.
Mümtaz Soysal'ın aldığı ödül ve armağanlar :
-UNESCO'nun İnsan Hakları Eğitimi Konusunda verdiği İlk Uluslararası Ödül, 1978
-Türk Kalkınma Vakfı Ödülü, 1986
-Dışişleri Bakanlığı "Üstün Hizmet" ödülü, 1991
-Officier de l'ordire national de merite, (France), 1991