Pop ve rock yükseliyor ÅŸarkı türkü düÅŸüyor arabesk poplaşıyor

MÃœ-YAP’ın internet sitesinde yer alan verilerden elde ettiÄŸimiz sonuçlara göre en çok satan ilk yüz albüm listesinde pop (32) ve rock (15) albümleri toplamı; arabesk - fantezi (17), türkü (17) ve sanat müziÄŸi (sadece 1) albümleri toplamının hayli önünde. Ãœstelik en çok satan türkücü, aslında bir popçu olan Yıldız Tilbe. Bu arada bir zamanların marjinal rock grupları da ÅŸimdi hızla yükseliyor.Uluslararası müzik Endrüstrisi federasyonu (IFPI)’nun 2003 yılı raporuna göre, geçtiÄŸimiz yıl Türkiye’de 35.7 milyon CD ve kaset satıldı. Bunların toplam deÄŸeri yaklaşık 142 milyon dolardı. Peki 2004 yılının son çeyreÄŸine girdiÄŸimizde durum ne? Toplam hacmi 150 milyon doları bulan Türk müzik piyasasında bu yıl içinde ÅŸimdiye kadar kaç albüm yapıldı? Hangi albüm ne kadar sattı, hangi tür müzik daha çok tüketiliyor, ilk 10 listesinde kimler var? Bu soruların cevabını Kültür Bakanlığı’ndan alınan bandrol sayılarına göre ve en çok satan ilk yüz albümü esas alarak analiz ettik. MÃœ-YAP (Fonogram Yapımcıları Meslek BirliÄŸi)’ın kendi internet sitesine göre 2004’ün ilk 8 ayında Kültür Bakanlığı’ndan toplam 889 albüm için iÅŸletme belgesi alındı. 9 milyon 159 bin CD, 20 milyon 196 bin kaset satıldı. Toplam satış rakamı ÅŸimdiden 30 milyon sınırına dayanmış durumda. Tüm yapımlar içinde, ÅŸehir müziÄŸi olarak adlandırabileceÄŸimiz pop ve rock tarzı albümlerin satış sonuçları arabesk, halk müziÄŸi ve Türk sanat müziÄŸi tarzındakilerin hayli önünde. Pop (4.375.000) ve rock’ın (1.651.000) ilk 10 albümlerinin toplam satışı 6 milyonu geçiyor. Bu rakam, toplam 10 milyon civarında olan müzik türlerinin ilk 10 albümlerinin toplam satış rakamının yüzde 60’ı demek. Sene sonuna kadar bir deÄŸiÅŸiklik olmazsa, bu yılın ÅŸampiyonu Çakra ile Serdar Ortaç.Ä°LK 100 ALBÃœMÃœN SATIÅž DAÄžILIMISatış aralığı - Albüm sayısı1 milyon ve fazla satan yok1 milyon - 500 bin arası - 4500 - 400 bin arası - 5400 - 300 bin arası - 5300 - 200 bin arası - 6200 - 150 bin arası - 12150 - 100 bin arası - 21 100 - 50 bin arası - 5550 - 40 bin arası - 26Ä°LK 100 ALBÃœM SONUÇLARIÖnceki yılların milyonluk satışları artık hayal gibi. Tek tek bakıldığında bu yıl içinde 1 milyon satabilen tek bir albüm yok. Ancak ÅŸarkıcı olarak deÄŸerlendirildiÄŸinde 2003’ün satış rekortmeni Yıldız Tilbe toplamda 1 milyonu aÅŸabiliyor. Tilbe, 650 bin satan türkü albümünün yanı sıra bir de 380 bin satan bir pop albümü yaptı. Böylelikle prodüksiyon bazında deÄŸil ama kiÅŸisel satışta 1 milyon sınırını aÅŸtı.Listede 100 bin barajını aÅŸabilen albüm sayısı 53. Listeye 100’üncü sırada giren albümün satış rakamı ise 46.000. Müzik yapımcıları bir albümün maliyeti kurtarması için satış rakamının en az 40 bin olması gerektiÄŸini söylüyorlar. Buna göre ilk 100’de zarar eden prodüksiyon yok. Ama bu yıl içinde çıkan tüm albümlere bakıldığında, sadece 226 albümün 40 bin sınırını aÅŸtığı görülüyor. Yani 889 tane yapımın 663 tanesi zarar etmiÅŸ demek oluyor.Türk sanat müziÄŸi ilk 100 listesine, 79 binlik satış rakamıyla sadece Safiye Soyman’la girebiliyor. Ä°lk yüzde baÅŸka Türk sanat müziÄŸi albümü bulunmuyor.100 albüm sıralamasında sadece 5 Kürtçe albüm var. 100 bin sınırını aÅŸan Kürtçe albüm yok.Ä°lk yüzde sadece tek bir ÅŸiir albümü var. Oktay Kaynarca’nın ÅŸiir kasedi, 180.000’lik satış rakamıyla 24. sırada yer alıyor.Son yılların yükselen müzik türlerinden hip-hop, ilk yüz listesine iki albümle girebildi. Biri Ä°smail Yurtseven’in 367 bin satış rakamına ulaÅŸan Åžapur Åžupur albümü, diÄŸeri ise Ceza’nın 50.000 satan Rap Star adlı albümü.Yabancı albümler 1 milyon 73 bin CD ve 626 bin kasetle toplam satışın sadece yüzde 5’ini oluÅŸturuyor.TÃœRLERÄ°NE GÖRE Ä°LK 100 ALBÃœM- 32 pop- 17 halk müziÄŸi / türkü- 17 arabesk / fantezi- 15 rock- 5 Kürtçe - 5 yarışma ÅŸarkıcıları- 3 enstrümantal- 2 dizi- 2 hip-hop- 1 ÅŸiir- 1 Türk sanat müziÄŸiÄ°lk yüz albüm arasında yeni türler kaç sattı?YARIÅžMA ÅžARKICILARIÅžarkıcı Albüm Satış adeti1- Popstar Åžarkıcıları - Popstar - 244.0002- Bayhan - Bayhan - 190.0003- Abidin - Abidin - 175.0004- Selçuk Demirelli - Yine Yalnızım - 150.0005- Caner Taygar - Caner Taygar - 75.000TOPLAM: 834.000KÃœRTÇE MÃœZÄ°KÅžarkıcı - Albüm - Satış adeti1- Aynur - Keçe Kurdan / Kürt Kızı - 84.0002- Xelil Xemgin - Zend / Bilek - 70.0003- Medeni Taylan - Taya Dıla / Yürek Sancısı - 63.0004- Hasan Åžerif - Mizgini / Müjde - 60.0005- Diyar - Güle Neçe - 47.000TOPLAM: 324.000FÄ°LM VE DÄ°ZÄ° MÃœZÄ°KLERÄ°Albüm - Satış adeti1- Kurtlar Vadisi - 156.0002- Neredesin Firuze - 93.000TOPLAM: 249.0002004’ÜN TOP 10 ALBÃœMÜŞarkıcı Albüm - Satış adeti Tür1- Serdar Ortaç Çakra - 752.500 - Pop2- Yıldız Tilbe Yıldız’dan Türküler - 650.000 - Halk müziÄŸi / Türkü3- Mahsun Kırmızıgül - Sarı Sarı - 650.000 - Arabesk / Fantezi4- Gülben Ergen - Uçacaksın - 600.000 - Pop5- Yalın - Ellerine SaÄŸlık - 480.000 - Pop6- Mustafa Sandal - Ä°ste - 475.000 - Pop7- Kıraç - Kayıp Åžehir - 435.000 - Rock8- Hande Yener AÅŸk Kadın... 400.000 - Pop9- Orhan Gencebay - Yürekten Olsun - 400.000 - Arabesk / Fantezi10- Rafet El Roman - Sürgün - 398.000 - PopTOPLAM: 5.240.000PROF. ÃœNSAL OSKAY (Kültür SosyoloÄŸu)Bir zamanlar Gencebay’la aÄŸlayan toplum ÅŸimdi Serdar Ortaç’la zıplamak istiyorMüzik tercihlerinde yaÅŸanan deÄŸiÅŸimin bence en çarpıcı kısmı halk müziÄŸi ve Türk sanat müziÄŸine duyulan ilginin müthiÅŸ derecede azalması. Böyle söylersek çok basit bir yorum olur. Halk müziÄŸi ve Türk sanat müziÄŸi, yavaÅŸ ilerleyen, herkesin yerini yurdunu komÅŸusunu tanıdığı, alıştığı hayat tarzını uzun bir süre daha yaÅŸayabileceÄŸini sandığı eski tarz ÅŸehir hayatının sembolleridir. Bu müzik tarzlarına olan ilginin azalması iÅŸte bu yaÅŸam ÅŸeklinin gittikçe terk edildiÄŸini gösterir. Bugünkü ÅŸehirlerde öyle ÅŸeyler kalmadı artık. Ne kırsal kesimlerde ne de Ä°stanbul’da... Onun yerine pop müziÄŸin temsil ettiÄŸi çok kısa, geçici iliÅŸkilerle yaÅŸanan, yanlızca kendi ülkesindeki deÄŸil dünyanın birçok yerindeki sosyal, ekonomik, politik faktörlere göre biçimlenen bir hayat yaygınlaşıyor. Ayrıca gittikçe insanlar birbirlerine benziyor. Tercihler uçlara yönelmiyor. Ä°ster farklılıkları törpüleyen kapitalist düzene ister globalleÅŸen medyaya, TV’ye, moda sektörüne, plak piyasasına ya da genel olarak eÄŸlence endüstrisine baÄŸlayın bunu ama sonuçta gitgide merkeze toplanıyoruz. 50 yıl önce Türk toplumu nasıl kapitalist toplumun belirleyici kurallarına göre ÅŸekillendiyse ÅŸimdi bütün dünyada geçerli tek bir hayat biçimine doÄŸru yöneliyor.Bu marjinelleÅŸmeme eÄŸilimi, çok anlamlı bir biçimde Kürtçe albümlerin bazılarının korktuÄŸu kadar fazla satmayışında da görülüyor, Türkiye’ye özgü bir ÅŸekilde hip-hopun tutulmayışında da... Hayatını öyle veya böyle sistem içinde yaÅŸamak isteyen olaÄŸan insan, dinlediÄŸi müzikle de sistemin içinde kalmayı tercih ettiÄŸini gösteriyor. 3 satıp aç kalmak istemeyen bir zamanların marjinal grupları da 33 satmak için popülerleÅŸmeyi tercih ediyor. Bazı rock gruplarının bugün geldiÄŸi noktada olduÄŸu gibi...Pop ve rock’un bu kadar yükselmesinin sebebi ise hissettirdiÄŸi özgürlük sanırım. Bütün gün tezgahın arkasında ayakta kalan kız, olduÄŸu yerde bile bu müzikleri dinleyip, dilediÄŸi gibi dans edebiliyor, vücudunun kendisine ait olduÄŸunu hissedebiliyor çünkü. Belki de gerçek anlamda özgürlüğünü ifade ediyor. 30’lardaki caz kesmez ki onu. Onu yerine Sedar Ortaç’ı, Mustafa Sandal’ı dinliyor. Tercihler hep o yöne kayıyor. Bir zamanlar Münir Nurettin dinleyen, sonra Zeki Müren’e geçen, sonra Orhan Gencebay’la aÄŸlayan toplum ÅŸimdi Serdar Ortaç’la zıplamak istiyor.BÃœLENT FORTA (MÃœ-YAP BaÅŸkan Yardımcısı)Eskiden pop arabeskleÅŸirken ÅŸimdi arabesk poplaşıyor, ÅŸehir müziÄŸi yükseliyorTürk müzik sektörü son derece köklü bir kriz içinde. Maliyetlerin artması ve satışların düşmesi nedeniyle plak ÅŸirketleri yatırım yapmaktan çekiniyor. Son on yıl içinde büyümeyi baÅŸaran ve üretim bazında yüksek satış rakamları elde eden ÅŸirketler en fazla iki yıl içinde iflas ediyor. Küçük firmalar ise mütavazı satışlarla kendilerini korumayı baÅŸarıyor. Bu yüzden müzik sektörü ağırlıkla küçük esnaflardan oluÅŸuyor. Prodüksiyon bazında baktığımızda kriz sonrasında, daha yoksul kesimlere hitap eden arabesk-fantezi, halk müziÄŸi vb. türlerin düşüşe geçtiÄŸini görüyoruz. Pop, rock, hip-hop gibi ÅŸehir müziÄŸi denilen tarzlar, satışlarını ciddi biçimde arttırmış durumda. Daha önce pop arabeskleÅŸerek popülerlik kazanmışken bu kez de arabesk giderek poplaşıyor. Rock ise ÅŸehir hayatının ayrılmaz bir parçası olmanın meyvelerini yeni yeni toplamaya baÅŸladı. Ä°ki, üç yıl önce marjinal olarak nitelenen gruplar ÅŸimdi daha da daralmış olan müzik pazarında 100-150 binlik tirajlar yakalayabiliyorlar.POP MÃœZÄ°K TOP 10Åžarkıcı - Albüm - Satış adeti1- Serdar Ortaç - Çakra - 752.5002- Gülben Ergen - Uçacaksın - 600.0003- Yalın - Ellerine SaÄŸlık - 480.0004- Mustafa Sandal - Ä°ste - 475.0005- Hande Yener - AÅŸk Kadın - Ruhundan Anlamaz - 400.0006- Rafet El Roman - Sürgün - 398.0007- Yıldız Tilbe - SevdiÄŸime - PiÅŸman Olmadım - 380.0008- Candan Erçetin - Melek - 350.0009- Özcan Deniz - Ses ve Ayrılık - 280.00010-DoÄŸuÅŸ - Altıncı His - 260.000TOPLAM: 4.375.500ROCK MÃœZÄ°K TOP 10Åžarkıcı - Albüm - Satış adeti1- Kıraç - Kayıp Åžehir - 435.0002- Teoman - En Güzel Hikayem - 300.0003- Murat Göğebakan - Yaralı - 158.5004- Erhan Güleryüz - DoÄŸum Günü - 130.0005- Murat Kekilli - Avara - 125.0006- Mor ve Ötesi - Dünya Yalan Söylüyor - 114.0007- Kargo - AteÅŸ ve Su - 100.0008- Athena - Athena 2004 - 95.0009- Teoman - Best of Teoman - 46.00010- Demir Demirkan - 2004 Ä°stanbul - 45.000TOPLAM: 1.548.500ARABESK-FANTEZÄ° TOP 10Åžarkıcı - Albüm - Satış adeti1- Mahsun Kırmızıgül - Sarı Sarı - 650.0002- Orhan Gencebay - Yürekten Olsun - 400.0003- Ä°brahim Erkal - Gönül Limanı - 250.0004- Muazzez Ersoy - Seni Seviyorum - 210.0005- Emrah ErdoÄŸan - Emrah - 185.0006- Sinan Özen - Islak Islak - 175.0007- Ceylan - Gelsene - 168.0008- Recep YaÄŸcı - Sana da Güle Güle - 130.0009- Cengiz KurdoÄŸlu - Sensiz Olmuyor - 130.00010- Sen Var Ya Sen - Engin Kara - 116.000TOPLAM: 2.414.000HALK MÃœZİĞİ/TÃœRKÃœ TOP 10Åžarkıcı - Albüm - Satış adeti1- Yıldız Tilbe - Yıldız’dan Türküler - 650.0002- Kıvırcık Ali - Üçüncü Gurbet - 160.0003- Karma - Pir Sultan Dostları - 155.0004- Volkan Konak - Maranda - 143.5005- Mustafa YıldızdoÄŸan - Karşılıksız Sevmedik mi - 140.0006- Yavuz Bingöl - Unutulur Her Åžey - 140.0007- Selda BaÄŸcan - Denizlerin Dalgasıyım - 120.0008- Ä°smail Türüt - Deli Zekiye - 110.0009- Ä°brahim Tatlıses - Ä°mparator Siler de Geçer - 110.00010-Kazım Koyuncu - Hayde - 90.000TOPLAM: 1.818.0002003’ün top 10’u1-Yıldız Tilbe / Anca Gidersin2- Tarkan / Dudu3- Ä°brahim Tatlıses / Tek Tek4- Ebru GündeÅŸ / Åžahane5- Davut GüloÄŸlu / Katula Katula6- Sezen Aksu / Yaz Bitmeden7- Sibel Can / Sen Benimsin8- Mustafa Sandal / AÅŸka Yürek Gerek9- Teoman / Teo10- Latif DoÄŸan / KüstümListe International Federation of the Phonographic Industry (IFPI)’nin son raporuna göre hazırlanmıştır. Aynı rapora göre 2003 yılında Türkiye’de toplam deÄŸeri 142.5 milyon dolar olan 25.1 milyon kaset, 10.6 milyon CD satıldı. Korsan oranı ise yüzde 25-50 arasında.Â