Politik bilgisayar oyunlarının altın çağı
Güncelleme Tarihi:
Banu TUNA
Oluşturulma Tarihi: Eylül 22, 2007 00:00
Bilgisayar oyunları her zaman ayrımcılığa, şiddete ve yıkıma yönlendirecek değil ya. Henüz gelişmeye başlayan, önyargılarla, cahillikle, sömürüyle, vahşetle, dünya kaynaklarının umursamazca tüketilmesiyle savaşan yeni bir bilgisayar oyunu türü daha var.
Bu oyunlar çoğunlukla dünyadaki sorunları izlemekle yetinmeyip eyleme geçen öğrenciler tarafından yaratılıyor. Bu nedenle "eylemci oyunlar" adıyla anılıyor. Hiçbir ücret ödemeden, birkaç saniye içinde internetten yüklenebilen eylemci oyunlar, dünyanın belli başlı sorunlarına dikkat çekmeye, kamuoyu yaratmaya yarıyor. Biraz İngilizceniz varsa, bu oyunlardan birini bilgisayarınıza yükleyebilir ve oynamaya başlayabilirsiniz. Böylece Sudan’daki soykırımla mücadele edebilir, küresel
ısınmayı durdurmaya çalışabilir, McDonald’s politikalarını inceleyebilir, İsrail-Filistin çatışmasını azaltabilirsiniz. Siz ekran başında terledikçe, gerçek hayattaki sorunlar çözülmüyor elbette. Ama oyun size konuyu ayrıntılarıyla öğretiyor, harekete geçmeye teşvik ediyor. Sudan’ın Darfur Bölgesi’nde 2003’ten bu yana 300 bin kişinin çatışmalar nedeniyle öldüğünü, 2,5 milyon kişinin evsiz kaldığını, su için hayatınızı tehlikeye atmayı, tecavüzcülerden nasıl kaçılacağını, toplama kampında hayatta kalmayı, küresel ısınmanın hangi yanlış politikalar nedeniyle arttığını, Haiti’de çocukların okuyabilmek için neler çektiğini bizzat onların yerine geçerek öğreniyorsunuz. Bazıları sizi oyun sayesinde eylemin bir parçası haline getiriyor. Maalesef henüz Türkiye’nin sorunlarını çözmeye yönelik bir oyun yok.
www.darfurisdying.com
DARFUR ÖLÜYOR
Bu tip oyunların en popüleri Darfur is Dying (Darfur Ölüyor). Güney Kaliforniya Üniversitesi öğrencilerinin yarattığı oyun MTV kanalından ödül bile aldı. İnternet sitesini şimdiye kadar 700 bin kişinin ziyaret ettiği tahmin ediliyor. New York Times’tan Reuters’a kadar pek çok yayın organında haber oldu. Hepsi de "Darfur Ölüyor"u yeni bir tür oyun anlayışı olarak tanıttı. Bu yeni türün adı aktivist oyunlar kondu.
Oyun, Sudan’ın batısındaki Darfur’da geçiyor. Soykırım nedeniyle evlerini terk etmiş, göçmen kampında yaşayan binlerce Sudanlı’dan birinin yerine geçiyorsunuz. Bu, yetişkin bir erkek veya kadın, kız veya erkek çocuk olabilir. Amacınız 7 gün boyunca kamptakileri hayatta tutmak. Su ve yiyecek bulmanız, hastalıklarla baş etmeniz, barınak sağlamanız gerekiyor. Hiçbir şey kolay değil. Yetişkin erkekler görüldükleri yerde vuruluyor, kadınlar hızlı koşamıyor, kız çocuklar tecavüze uğruyor. Su bulup köye varmayı başarsanız bile sizi daha büyük zorluklar bekliyor. Kampta 7 günü tamamlamak neredeyse imkansız. Sık sık gerilla saldırıları oluyor. Bu saldırılardan kurtulmak için Bush’a mektup göndermeniz veya bir arkadaşınızı Darfur’daki durum hakkında bilgilendirmeniz gerekiyor. İlgili seçeneği tıkladığınızda mektuplar otomatik olarak ilgili yere gönderiliyor. Böylece kamuoyu yaratılmaya çalışılıyor. "Bu mektubu 7 kişiye iletirsen şansın açılacak" mailleri göndermekten daha iyi değil mi?
www.peacemakergame.com
İSRAİL-FİLİSTİN SAVAŞINI BİTİRİN
İsrail-Filistin savaşıyla ilgilenenler Peacemaker’ı (Barış Sağlayıcı) tercih edebilir. Şu an hálá tasarım aşamasında, ancak tanıtım kopyasını bulabiliyorsunuz. Yaratıcısı İsrailli Asi Burak. 33 yaşındaki tasarımcı ABD’de yaşıyor. Carnegie Mellon Üniversitesi’nden. Oyunda yerine geçebileceğiniz iki kişi var: Ya İsrail Başbakanı Ehud Olmert ya da Filistin lideri Mahmud Abbas rolüne bürüneceksiniz. Özenli diplomasi ve askeri taktiklerle iki ülke arasındaki tansiyonu düşürmeye çalışıyorsunuz. Oyuna ilk adım attığınızda vahşi bir dünyayla karşılaşıyorsunuz. Her köşede terör eylemleri yaşanıyor, İsrail askeri harekat düzenliyor. Ama oyunda ilerlemeyi becerirseniz şiddet kademeli olarak azalıyor. Nihayetinde iki tarafın birbiriyle diyalog kurduğunu bile görebiliyorsunuz.
www.MTVu.com
LATİN GÖÇMENLERİ TEMSİL EDEN KURBAĞA
Aktivist oyunların en yenisi Squeezed (Sıkılmış) adını taşıyor. Denver Üniversitesi öğrencilerince geliştirilmiş. Bir tarlada yaşayan kurbağanın yerine geçiyorsunuz. Amacınız mümkün olduğunca üzüm, portakal ve başka meyveler toplamak. Hızlı olmanız şart, yoksa çürüyebilirler. Tarlaya dalan eşeklere, sineklere ve meyve kurtlarına karşı da korumak zorundasınız. Dahası çiftçi tarlayı ilaçlamaya karar verebilir ki, bu da işinize hiç gelmez. Tüm bu çabanın amacı ailenizi ve diğer kurbağaları doyurmak. Meyvelerden elde ettiğiniz su sayesinde yiyecek parası kazanacaksınız. Yoksa herkes aç kalır. Oyunun yaratılmasının sebebi, Amerikalı öğrencilerin kendilerini göçmenlerin ve yoksulların yerine koyarak onları anlamalarını sağlamak. Tarla ABD’yi, çiftçi Amerikalıları, kurbağa, eşek ve sinekler de Latin Amerikalı göçmenleri temsil ediyor.
www.globalwarminginteractive.com
SIRA KÜRESEL ISINMADA
CO2Fx, iklim değişimleri ve küresel ısınma hakkında bir oyun. Global Warming Interactive (Küresel Isınma İnteraktif) girişimince yaratılmış. Amaçları üniversite öğrencilerinin küresel ısınma meselesini tüm boyutlarıyla algılamasını sağlamak. Oyunda bir ülke seçiliyor ve atmosfere salınan karbondioksit oranı düşürülmeye, fosil yakıt kullanımı azaltılmaya çalışılıyor. Devletin çevre bütçesine, alternatif yakıt kaynaklarının ne olacağına, vergilere siz karar veriyorsunuz.
En yenisi Yeşil Gezegen
Aktivist oyunların en yenisi, küresel kahve zinciri Starbucks tarafından, Global Green USA (Küresel Yeşil ABD) organizasyonu işbirliğiyle geliştirildi. Adı Planet Green Game (Yeşil Gezegen Oyunu). Global Green USA, merkezi Amerika’da bulunan ve insanlığı tehdit eden çevresel sorunlarla ilgilenen bir örgüt. Gündemlerindeki en önemli 3 sorun; iklim değişimi, kitle imha silahları ve temiz içme suyu sıkıntısı. Kurucusu eski SSCB devlet başkanı Mikhail Gorbaçov. Planet Green Game, oyuncusuna yeşil bir çevre yaratmanın koşullarını öğretmeye çalışıyor. Kendinizi ortalama bir Amerikan kasabasında buluyorsunuz. Kasabada yaşarken verdiğiniz her karar, karbondiyoksit emisyon oranını etkiliyor. İlk iş bir araç seçmek. 4x4’lerin eksi puan anlamına geldiğini, bisikletle ulaşımın ödüllendirildiğini söylememize gerek yok. Belediyeye, parka, işyerine, markete alışverişe, mutfağa yemek yapmaya gidiyor ve seçimlerinizle gezegenimiz için iyi birşeyler yapıyorsunuz. Bu arada sürekli yeni bilgiler ediniyorsunuz. Oynamak için www.planetgreengame.com’a girmeniz yeterli.
www.mcvideogame.com
MCDONALD’S’IN KİRLİ ÇAMAŞIRLARI
Türkçe oynanabilen tek eylemci oyun, McDonald’s Video Game. Açılış sayfasında İngilizce, İspanyolca, İtalyanca, Fince ve Danca’nın yanı sıra Türkçe dil seçeneği var. Sakın McDonald’s tarafından yaratılmış bir oyun olduğunu sanmayın. Biraz ilerleyince böyle olamayacağını kendiniz de anlayacaksınız. Uyarı metninde, oyundaki kişilerin ve eylemlerin hayal mahsulü olduğu yazsa da, eğitim amaçlı bir proje olduğu belirtiliyor. Tanıtımında şöyle diyor: "McDonalds’s gibi bir şirkette para kazanmak hiç de kolay değil! Bizi dünyanın en büyük şirketlerinden biri yapan bütün kirli sırları keşfedeceksiniz." Sonra gelsin yağmur ormanlarının yok edilmesi, üçüncü dünyadaki geçim kaynaklarının kaybı, güvensiz çalışma koşulları gibi "küçük" teknik detaylar. Güney Amerika’daki otlaklarda ve tarlalarda zararlı ilaçlar, hormon kullanmak serbest. Tarla ihtiyacı artarsa yağmur ormanlarından faydalanabilirsiniz. Sağlık görevlilerine, politikacılara rüşvet yedirebilirsiniz. Ama unutmayın, şirketi ayakta tutmak gerçekten de çok zor.
ŞİRKETLER İÇİN SOSYAL SORUMLULUK PROJESİ
Eylemci oyunların yaratıcıları, bilgisayar kullanıcılarını cezbetmek için piyasadaki role-playing, strateji ve diğer popüler oyunların pazarlama stratejilerini kullanıyor. Amaçları kár elde etmek değil. Aksine bağış toplamaya çalışıyorlar. Çoğu oyun vakıfların sağladığı bütçeyle yaratılıyor. En büyük sorun para. En basit oyun 5 bin, en karmaşık oyun 3 milyon dolara maloluyor.
Her yıl New York’taki New School of Design’da, Değişim için Oyunlar (Games 4 Change) adını taşıyan bir konferans düzenleniyor. Bu yıl konferansa 240 kişi (geçen yılın iki katı) katıldı. Etkinliğin en önemli amacı, eylemci ve eğitici oyunları sponsor adaylarına tanıtmak.
Bu oyunların halkın ilgisini çektiğini gören ticari oyun üreticileri de, alana el atmaya başladı. Birkaç şirket, sosyal sorumluluk projesi olarak, kár amacı gütmeyen oyunları destekliyor. Örneğin "Darfur Ölüyor"un destekçilerinden biri Reebok İnsan Hakları Vakfı. Bilgisayardan uzak duran kitleleri çekmek isteyen Microsoft da, "Haiti’de 4 Yıl" adlı bir oyun çıkardı. Karayip ülkelerinde yoksulluğun vurduğu çocukların dünyasını anlatıyor.
ısınmayı durdurmaya çalışabilir, McDonald’s politikalarını inceleyebilir, İsrail-Filistin çatışmasını azaltabilirsiniz. Siz ekran başında terledikçe, gerçek hayattaki sorunlar çözülmüyor elbette. Ama oyun size konuyu ayrıntılarıyla öğretiyor, harekete geçmeye teşvik ediyor. Sudan’ın Darfur Bölgesi’nde 2003’ten bu yana 300 bin kişinin çatışmalar nedeniyle öldüğünü, 2,5 milyon kişinin evsiz kaldığını, su için hayatınızı tehlikeye atmayı, tecavüzcülerden nasıl kaçılacağını, toplama kampında hayatta kalmayı, küresel ısınmanın hangi yanlış politikalar nedeniyle arttığını, Haiti’de çocukların okuyabilmek için neler çektiğini bizzat onların yerine geçerek öğreniyorsunuz. Bazıları sizi oyun sayesinde eylemin bir parçası haline getiriyor. Maalesef henüz Türkiye’nin sorunlarını çözmeye yönelik bir oyun yok.
www.darfurisdying.com
DARFUR ÖLÜYOR
Bu tip oyunların en popüleri Darfur is Dying (Darfur Ölüyor). Güney Kaliforniya Üniversitesi öğrencilerinin yarattığı oyun MTV kanalından ödül bile aldı. İnternet sitesini şimdiye kadar 700 bin kişinin ziyaret ettiği tahmin ediliyor. New York Times’tan Reuters’a kadar pek çok yayın organında haber oldu. Hepsi de "Darfur Ölüyor"u yeni bir tür oyun anlayışı olarak tanıttı. Bu yeni türün adı aktivist oyunlar kondu.
Oyun, Sudan’ın batısındaki Darfur’da geçiyor. Soykırım nedeniyle evlerini terk etmiş, göçmen kampında yaşayan binlerce Sudanlı’dan birinin yerine geçiyorsunuz. Bu, yetişkin bir erkek veya kadın, kız veya erkek çocuk olabilir. Amacınız 7 gün boyunca kamptakileri hayatta tutmak. Su ve yiyecek bulmanız, hastalıklarla baş etmeniz, barınak sağlamanız gerekiyor. Hiçbir şey kolay değil. Yetişkin erkekler görüldükleri yerde vuruluyor, kadınlar hızlı koşamıyor, kız çocuklar tecavüze uğruyor. Su bulup köye varmayı başarsanız bile sizi daha büyük zorluklar bekliyor. Kampta 7 günü tamamlamak neredeyse imkansız. Sık sık gerilla saldırıları oluyor. Bu saldırılardan kurtulmak için Bush’a mektup göndermeniz veya bir arkadaşınızı Darfur’daki durum hakkında bilgilendirmeniz gerekiyor. İlgili seçeneği tıkladığınızda mektuplar otomatik olarak ilgili yere gönderiliyor. Böylece kamuoyu yaratılmaya çalışılıyor. "Bu mektubu 7 kişiye iletirsen şansın açılacak" mailleri göndermekten daha iyi değil mi?
www.peacemakergame.com
İSRAİL-FİLİSTİN SAVAŞINI BİTİRİN
İsrail-Filistin savaşıyla ilgilenenler Peacemaker’ı (Barış Sağlayıcı) tercih edebilir. Şu an hálá tasarım aşamasında, ancak tanıtım kopyasını bulabiliyorsunuz. Yaratıcısı İsrailli Asi Burak. 33 yaşındaki tasarımcı ABD’de yaşıyor. Carnegie Mellon Üniversitesi’nden. Oyunda yerine geçebileceğiniz iki kişi var: Ya İsrail Başbakanı Ehud Olmert ya da Filistin lideri Mahmud Abbas rolüne bürüneceksiniz. Özenli diplomasi ve askeri taktiklerle iki ülke arasındaki tansiyonu düşürmeye çalışıyorsunuz. Oyuna ilk adım attığınızda vahşi bir dünyayla karşılaşıyorsunuz. Her köşede terör eylemleri yaşanıyor, İsrail askeri harekat düzenliyor. Ama oyunda ilerlemeyi becerirseniz şiddet kademeli olarak azalıyor. Nihayetinde iki tarafın birbiriyle diyalog kurduğunu bile görebiliyorsunuz.
www.MTVu.com
LATİN GÖÇMENLERİ TEMSİL EDEN KURBAĞA
Aktivist oyunların en yenisi Squeezed (Sıkılmış) adını taşıyor. Denver Üniversitesi öğrencilerince geliştirilmiş. Bir tarlada yaşayan kurbağanın yerine geçiyorsunuz. Amacınız mümkün olduğunca üzüm, portakal ve başka meyveler toplamak. Hızlı olmanız şart, yoksa çürüyebilirler. Tarlaya dalan eşeklere, sineklere ve meyve kurtlarına karşı da korumak zorundasınız. Dahası çiftçi tarlayı ilaçlamaya karar verebilir ki, bu da işinize hiç gelmez. Tüm bu çabanın amacı ailenizi ve diğer kurbağaları doyurmak. Meyvelerden elde ettiğiniz su sayesinde yiyecek parası kazanacaksınız. Yoksa herkes aç kalır. Oyunun yaratılmasının sebebi, Amerikalı öğrencilerin kendilerini göçmenlerin ve yoksulların yerine koyarak onları anlamalarını sağlamak. Tarla ABD’yi, çiftçi Amerikalıları, kurbağa, eşek ve sinekler de Latin Amerikalı göçmenleri temsil ediyor.
www.globalwarminginteractive.com
SIRA KÜRESEL ISINMADA
CO2Fx, iklim değişimleri ve küresel ısınma hakkında bir oyun. Global Warming Interactive (Küresel Isınma İnteraktif) girişimince yaratılmış. Amaçları üniversite öğrencilerinin küresel ısınma meselesini tüm boyutlarıyla algılamasını sağlamak. Oyunda bir ülke seçiliyor ve atmosfere salınan karbondioksit oranı düşürülmeye, fosil yakıt kullanımı azaltılmaya çalışılıyor. Devletin çevre bütçesine, alternatif yakıt kaynaklarının ne olacağına, vergilere siz karar veriyorsunuz.
En yenisi Yeşil Gezegen
Aktivist oyunların en yenisi, küresel kahve zinciri Starbucks tarafından, Global Green USA (Küresel Yeşil ABD) organizasyonu işbirliğiyle geliştirildi. Adı Planet Green Game (Yeşil Gezegen Oyunu). Global Green USA, merkezi Amerika’da bulunan ve insanlığı tehdit eden çevresel sorunlarla ilgilenen bir örgüt. Gündemlerindeki en önemli 3 sorun; iklim değişimi, kitle imha silahları ve temiz içme suyu sıkıntısı. Kurucusu eski SSCB devlet başkanı Mikhail Gorbaçov. Planet Green Game, oyuncusuna yeşil bir çevre yaratmanın koşullarını öğretmeye çalışıyor. Kendinizi ortalama bir Amerikan kasabasında buluyorsunuz. Kasabada yaşarken verdiğiniz her karar, karbondiyoksit emisyon oranını etkiliyor. İlk iş bir araç seçmek. 4x4’lerin eksi puan anlamına geldiğini, bisikletle ulaşımın ödüllendirildiğini söylememize gerek yok. Belediyeye, parka, işyerine, markete alışverişe, mutfağa yemek yapmaya gidiyor ve seçimlerinizle gezegenimiz için iyi birşeyler yapıyorsunuz. Bu arada sürekli yeni bilgiler ediniyorsunuz. Oynamak için www.planetgreengame.com’a girmeniz yeterli.
www.mcvideogame.com
MCDONALD’S’IN KİRLİ ÇAMAŞIRLARI
Türkçe oynanabilen tek eylemci oyun, McDonald’s Video Game. Açılış sayfasında İngilizce, İspanyolca, İtalyanca, Fince ve Danca’nın yanı sıra Türkçe dil seçeneği var. Sakın McDonald’s tarafından yaratılmış bir oyun olduğunu sanmayın. Biraz ilerleyince böyle olamayacağını kendiniz de anlayacaksınız. Uyarı metninde, oyundaki kişilerin ve eylemlerin hayal mahsulü olduğu yazsa da, eğitim amaçlı bir proje olduğu belirtiliyor. Tanıtımında şöyle diyor: "McDonalds’s gibi bir şirkette para kazanmak hiç de kolay değil! Bizi dünyanın en büyük şirketlerinden biri yapan bütün kirli sırları keşfedeceksiniz." Sonra gelsin yağmur ormanlarının yok edilmesi, üçüncü dünyadaki geçim kaynaklarının kaybı, güvensiz çalışma koşulları gibi "küçük" teknik detaylar. Güney Amerika’daki otlaklarda ve tarlalarda zararlı ilaçlar, hormon kullanmak serbest. Tarla ihtiyacı artarsa yağmur ormanlarından faydalanabilirsiniz. Sağlık görevlilerine, politikacılara rüşvet yedirebilirsiniz. Ama unutmayın, şirketi ayakta tutmak gerçekten de çok zor.
ŞİRKETLER İÇİN SOSYAL SORUMLULUK PROJESİ
Eylemci oyunların yaratıcıları, bilgisayar kullanıcılarını cezbetmek için piyasadaki role-playing, strateji ve diğer popüler oyunların pazarlama stratejilerini kullanıyor. Amaçları kár elde etmek değil. Aksine bağış toplamaya çalışıyorlar. Çoğu oyun vakıfların sağladığı bütçeyle yaratılıyor. En büyük sorun para. En basit oyun 5 bin, en karmaşık oyun 3 milyon dolara maloluyor.
Her yıl New York’taki New School of Design’da, Değişim için Oyunlar (Games 4 Change) adını taşıyan bir konferans düzenleniyor. Bu yıl konferansa 240 kişi (geçen yılın iki katı) katıldı. Etkinliğin en önemli amacı, eylemci ve eğitici oyunları sponsor adaylarına tanıtmak.
Bu oyunların halkın ilgisini çektiğini gören ticari oyun üreticileri de, alana el atmaya başladı. Birkaç şirket, sosyal sorumluluk projesi olarak, kár amacı gütmeyen oyunları destekliyor. Örneğin "Darfur Ölüyor"un destekçilerinden biri Reebok İnsan Hakları Vakfı. Bilgisayardan uzak duran kitleleri çekmek isteyen Microsoft da, "Haiti’de 4 Yıl" adlı bir oyun çıkardı. Karayip ülkelerinde yoksulluğun vurduğu çocukların dünyasını anlatıyor.