Polisiye yükseliyor
Güncelleme Tarihi:
Son yıllarda çıkan yeni dizilerle nihayet polisiyenin keyfini çıkarıyoruz.
Türkiye'de gerçek polisiye okuru, ki genellikle onlar okumayı yazmayı söktükten kısa bir süre sonra bu işe başlamışlardır, son yıllara kadar küçük bir azınlıktı. Geriye kalanlar ise üçe ayrılıyorlardı: 1. Zaten herhangi bir şey okumayanlar 2. Polisiye romanlara samimiyetle ilgi duymayan ruhsuzlar (onlar gerilim filmlerinin nasıl bir haz verdiğini de bir türlü anlamazlar zaten) 3. Bunca ciddi kitap varken polisiye okumanın bir zaman kaybı, değersiz bir uğraş, hatta gizlenmesi gereken pek aşağılık bir zaaf olduğunu düşünenler. Polisiye okurunun küçük bir azınlık olmasının nedenleri muhtelif tabii. Öncelikle Türk edebiyatında polisiye geleneğinin olmaması bir faktör. İkinci neden düzgün ve programlı bir yayıncılık yapan bunca yayınevine son on yılda kavuşmuş olmamız. Üçüncü neden ise çevrilen polisiyelerin azlığı, polisiye adına yıllar yılı Mike Hammer'den, Conan Doyle'dan (Sherlock Holmes), birkaç Simenon ve Dashiel Hammett'den, Raymond Chandler'den ve pek tabii ki Agatha Christie'den (külliyatı tam çevrilen tek örnek) başka yazar okuma şansımızın olmayışı. Polisiyelere ‘‘polisiye kitap’’ yerine ‘‘polisiye edebiyat’’ denmesi bile, dünyada değil ama Türkiye'de yeni. 90'lı yılların başında Remzi Kitapevi'nin Çilek dizisinden çıkan Patricia Highsmith'in Ripley'leri, dedektifli dizi olmasa da Ruth Rendell, Muriel Spark, Iris Murdoch'un kitapları pek önem verilmeyen bu türde ne büyük yazarlar olduğunu farketmemizi sağladı. Derken Metis, Oğlak ve bir ölçüde Nisan yayınları özel diziler yayımlamaya başladılar ardı ardına. Çok da iyi ettiler. Bugün artık ‘‘En son K'yı okudum’’, ‘‘L çıktı’’, ‘‘Hırsızdan yeni bir şey yok mu?’’ diye şifreli konuşan ama birbirlerini çok iyi anlayan epey kalabalık bir topluluk oluştu. Tabii bunda, ‘‘Modern Polisiye Diziler’’ diye tabir edilen bu dizilerde olay örgüsünün mükemmelliği kadar inanılmaz bir zeka ve mizahın da ortaya çıkıyor olmasının rolü var. Modern diziler yalnızca cinai bir kurgu değil, bir hayat biçimi de sunuyor bize. Ve elbette dedektiflerinin içimizden biri oluşları da çok önemli. Çünkü onlar Hercule Poirot gibi, karakterini biraz çözdüğümüz, çocukluğuna, gençliğine, ailesine, eğitimine, sorunlarına ilişkin hiçbir şey bilmediğimiz, cinselliği olmayan kahramanlar değil. Bernie Rhodenbarr en yakın dostu lezbiyen Carolyn'le sohbet ederken biz de aynı masada, onlarla birlikte gülüyoruz. Kinsey Millhone en iyi arkadaşımız zaten, burcunun Boğa olduğu bile malumumuz. Dr. Kay Scarpetta'ya kızıyoruz biraz, tamam çok disiplinli, çalışkan filan da bir de hayat denen bir şey var, değil mi? Kısacası polisiyenin tadına varmaya başladık. Onsuz bir hayatın ne kadar yavan olduğu, elimize okumadığımız bir yeni kitap geçtiğinde her şeyin nasıl pespembe kesildiği duygusunu tanıyan çok insan var artık. O kadar ki, Oğlak Yayınları polisiye romanlarla ilgili ‘‘Maceraperest’’ adında bir dergi bile çıkarıyor. Sıra Celil Oker gibi Türk polisiye roman yazarlarının çoğalmasında artık.
Modern polisiye dizilerin dedektifleri Hercule Poirot gibi, karakterini biraz çözdüğümüz, ancak çocukluğuna, gençliğine, sorunlarına ilişkin hiçbir şey bilmediğimiz, cinselliği olmayan kahramanlar değil artık. Onlar içimizden biri. Bernie Rhodenbarr en yakın dostu lezbiyen Carolyn'le sohbet ederken biz de aynı masada, onlarla birlikte gülüyoruz. Kinsey Millhone en iyi arkadaşımız zaten, burcunun Boğa olduğu bile malumumuz. Dr. Kay Scarpetta'ya kızıyoruz biraz, tamam çok disiplinli, çalışkan filan da, bir de hayat denen bir şey var, öyle değil mi?
Bizim de dedektifimiz oldu
Yeni bir Türk polisiye yazarı ve onun Türk dedektifi. Celil Oker ve kahramanı Remzi Ünal. Celil Oker, Kaktüs Kahvesi ve Oğlak Yayınları'nın bu yıl ortaklaşa düzenledikleri Polisiye Roman Yarışması birincisi. ‘‘Çıplak Ceset’’ adıyla yayınlanan bu ilk kitapla tanıştığımız dedektif Remzi Ünal, emekli bir THY pilotu. Vaktini bilgisayarda uçak indirip kaldırmak oyununu oynayarak geçirmeye bayılıyor. Neredeyse bütün dedektiflerin ortak özelliğine sahip: Alkol. Bu merakı yüzünden THY'den kovulmuş. Charter şirketlerinde bile işinin yürütemeyip dedektif olmaya karar vermiş biri. Celil Oker'in aynı dizinin ikinci kitabı ‘‘Kramponlu Ceset’’ yakında yayınlanacak.
Yazar:
Patricia Cornwell
Çıkan Kitaplar:
Otopsi, Kanıt, Morg Çıkmazı, Ölüm Zinciri
Dedektif:
Dr. Kay Scarpetta
Özellikleri:
İnsan hem kadın hem de Adli Tıp gibi bir kurumun başında olunca ne olur? İşte Cornwell'in kahramanı Dr. Kay Scarpetta da bir yandan erkek meslekdaşlarının aşağılayıcı tutumlarıyla, bir yandan da üzerine rapor hazırlamak zorunda olduğu kanlı cinayetlerle uğraşıyor. Aslında çok kararlı ve disiplinli bir kadın. Ama herkes gibi bütün insani zaaflara sahip. Müzmin bir bekar. En düşkün olduğu kişi yeğeni.
YAZAR
ÇIKAN KİTAPLAR
DEDEKTİF
ÖZELLİKLER
Georges Simenon
Sarı Köpek, Flamanların Evinde, Hakimin Evi, Üç Dul Kavşağı, Maigret Arizona'da, Maigret ve İhtiyarlar, Ormandaki Deli, Hollanda'da Bir Cinayet
Komiser Maigret
Maigret deyince akla gelen ilk üç şey pardesüsü, kasketi ve piposu. Çoğu bekar birçok dedektif tiplemesinin aksine, son derece evine bağlı, karısının yaptığı yemeklere bayılan, sadık bir ev erkeği Maigret. Gündelik hayatta hiçbir özel zeka pırıltısı göstermiyor.
Sue Grafton
Ateş'in A'sıyla başlayan, Baskın'ın B'siyle devam eden dizi L harfine ulaştı.
Kinsey Millhone
Millhone, California'da Santa Teresa'da yaşayan, 1950 doğumlu bir kadın. Asi ve uzlaşmaz bir karakter. Giyim konusunda zevksiz ötesi. İki kez evlenip, boşanmış. Yakışıklı bir gitarist olan ikinci kocası eşcinsel. Gönül işlerini bitirmiş görünüyor ama arada istisnalar da oluyor.
Lilian Jackson Braun
Tersten Okuyan Kedi, Kanape Atıştıran Kedi, Çenesini Tutamayan Kedi
Jim Qwilleran
Küçük bir şehirde küçük bir gazetenin küçük bir muhabiri dedektifimiz. Ancak istemeye istemeye yaptığı her haber onu karanlık bir şeylere bulaştırıyor. Veee en önemlisi, olayları kedileri (Siyam) Koko ve Yum Yum sayesinde çözüyor.
Val McDermid
Öldürücü Darbe, Ters Tepki, Kırık Çete
Kate Brannigan
Dedektif Kate Brannigan daha çok ticari işlere bakıyor. Ancak başta ticari gibi görünen her davada, birdenbire kendini esrarengiz olayların ortasında buluyor. Müzik yazarı bir adet sevgiliye sahip olduğu için Millhone'dan daha şanslı. Kate'in hobisi bilgisayar ve teknoloji.
Lawrence Block
Umduğunu Değil Bulduğunu Yiyen Hırsız, Dolaptaki Hırsız, Kipling'den Alıntı Yapmayı Seven Hırsız, Spinoza Felsefesi Öğrenen Hırsız, Mondrian Gibi Resim Yapan Hırsız, Polisiye Romanlar Okuyan Hırsız, Kendini Humprey Bogart Sanan Hırsız, Kütüphanedeki Hırsız.
Bernie Rhodenbarr
Bernie'nin aslında bir sahaf dükkanı var. Ama asıl mesleği hırsızlık. İlgi alanı ise asla nakit para değil, koleksiyonluk parçalar. Her hırsızlığa kalkıştığında başına gelmedik kalmıyor ve karıştığı cinayetleri çözmek ona düşüyor. Kitapçısında bir de kedisi var.
Lawrence Block
Babaların Günahları, Ölümün Ortasında, Ölmenin Sekiz Milyon Yolu, Kutsal Bar Kapandığında, Buzkıracağı Cinayetleri, Cinayet ve Yaratma Zamanı
Matthew Scudder
Bernie Rhodenbarr'ın aksine, klasik polisiye romanlara yakışır, gerçek dedektif tipi. Sert ve acımasız. Eski bir polisken mesleği kendi isteğiyle bırakmış. En önemli özelliği alkolik oluşu. Sürekli içkiyi bırakmaya karar veriyor ama çoğunlukla defasında alkole yeniliyor.
Patricia Highsmith
Becerikli Bay Ripley, Ripley'in Oyunu, Ripley Karanlıkta
Dedektif: Yok. Kahramanımız Ripley
Ripley dedektif değil, polis değil, adli tıp uzmanı da değil. Ripley dizinin katili. Hem de en acımasızından. Zengin bir kadınla evli. Kibar, yakışıklı. Kendi düzenini ve çıkarını tehdit eden, geçmişine ilişkin bilgileri ortaya çıkarabilecek herkesi gözünü kırpmadan öldürüyor.