Piyasaları çoÅŸturan borçla ÅŸirket avı kabusa dönüÅŸebilir

Küresel ekonomideki büyüme, likidite bolluğu ve düşük borçlanma maliyeti sayesinde son yılların en büyük şirket satın almalarına imza atan girişim sermayesi (private equity) fonları son 2 haftada yaptıkları alımlarla rekora koşuyor. Girişim sermayesi şirketlerinin çoğunlukla borçla yaptıkları bu satın almaların ise hisse fiyatlarını aşırı şişirdiği ve ekonomide bir durgunluk yaşanması durumunda dünya çapında piyasaları allak bullak edebileceği endişesi büyüyor.

Dün de dünyanın en büyük otel zincirlerinden Hilton Hotels 26 milyar dolara daha geçen ay halka açılan girişim sermayesi fonu Blackstone'a satılacağı açıklandı. Blackstone'un Hilton'a yaptığı teklif, şirketin bugünkü piyasa değerinin yüzde 40 üzerinde. 2007'nin son çeyreğinde tamamlanması beklenen anlaşma, bir girişim sermayesi fonunun yaptığı en büyük 10 satın alma arasına da girecek. Blackstone daha önce de 2006 yılında Avrupa ve ABD'de toplam 100 binden fazla oda kapasitesi bulunan La Quinta Inns and Suites'i satın almıştı. Sadece son 2 hafta içinde yapılan 42.2 milyar dolarlık satın alma teklifinde ise bir başka girişim sermayesi devi olan ABD'li Carlyle Group'un imzası var. Şirket, pazartesi günü İngiltere'nin en büyük kablo TV şirketi Virgin'le ilgilendiği açıkladı, salı günü ise ABD'nin en büyük özel klinik işletmesi Manor Care'i borçları dahil 6.3 milyar dolara satın aldı.

Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi bölümü profesörlerinden Burak Saltuğ,  Referans'a yaptığı açıklamada girişim sermayesi şirketlerinin çalışma şeklini "Genellikle büyüme potansiyeli olan, düşük sermayeli ve halka arz edilmemiş firmalar arasında bir araştırma yapıp uygun olan firmalara önce sermaye enjeksiyonu yaparak güçlendirir ve büyümesini sağlarlar. Başarılı olan örnekleri de ya başka fonlara satar ya da halka arz yoluyla satış yaparak kâr elde ederler" sözleriyle özetledi.

Yılın ilk yarısında girişim sermayesi şirketleri tarafından gerçekleştirilen dünya çapındaki satın almaların büyüklüğü 644 milyar doları buldu. Üstelik şirket avcısı fonlar, satın almalarını sektör farkı gözetmeden yapıyor. Thomson Financial haber ajansının bildirdiğine göre en çok tercih edilen sektörler yüksek teknoloji ve perakende. Ancak havayolundan içeceğe, fast food'dan kumarhaneye kadar birçok farklı alanda faaliyet gösteren şirketler girişim sermayesinin hedefi olabiliyor. En kritik olan nokta ise bu satın almaların büyük kısmının borçla gerçekleştirilmesi.

Hisseleri yükseltip satıyorlar

Çoğu 1980'lerin başında kurulan girişim sermayesi fonlarının neredeyse hepsi, lehlerine işleyen vergi düzenlemeleri, küresel likidite bolluğu ve dünya çapındaki düşük faizler sayesinde borçla satın alma yolunu seçti. Ancak uzmanlar, bu kadar büyük ve arka arkaya yapılan şirket satın almalarının bir yerde tıkanabileceği ve ABD başta olmak üzere birçok ülkede borsaları allak bullak edebileceği uyarısı yapıyor. Son dönemde satın almalardaki yoğunlaşmayı aşırı likidite ve düşen faiz oranlarına bağlayan Saltoğlu bu şirketlere önemli maliyet ve esneklik avantajları getirildiğini belirterek "Bankacılık kesiminin karşı karşıya kaldığı sermaye yeterliliği ve diğer sıkı denetlemelerden uzak" olduğunu vurguladı. Ekonomist "Bu şirketler bizim gibi ülkelere greenfield yatırım (sıfırdan yatırım) sağlayabilirler. Ancak özellikle düzenlemeye tabi olmamaları global riskleri artırabilir" yorumunu da yaptı.

Risklere karşı 3 taktik

Küresel piyasalarda sert bir düzeltme yaÅŸanacağı beklentisinin artması, giriÅŸim sermayesi ÅŸirketlerini de farklı taktikler izlemeye zorluyor. Son dönemde bu ÅŸirketlerin 3 benzer taktik izlemesi dikkat çekiyor. Bunlar halka açılıp yeni satın almalar için sermaye toplamak, vergi denetimi ve borçlanma maliyeti artmadan olabildiÄŸince çok ÅŸirket almak ve artık riskli deÄŸil kendisine daha sabit ve garanti getiri saÄŸlayacak sektörlere yönelmek. Ä°lk kez borsada iÅŸlem gören giriÅŸim sermayesi ÅŸirketi ise geçen ay New York Borsası'na kote olarak 4.1 milyar dolar gelir saÄŸlayan Blackstone oldu. Dün de Kohlberg Kravis Roberts (KKR) halka açılacağını duyurdu. KKR'ın hisse satışından 1.2 milyar dolarlık gelir elde etmesi bekleniyor. Apollo Management ile Carlyle'ın da yakında borsaya açılması beklenmekte. GiriÅŸim sermayesi ÅŸirketleri üzerinde denetimin artırılması için baskılar ise artmakta. Ä°ngiltere ve ABD'de hükümetler yeni düzenlemeler üzerinde çalışıyor. Dünyanın büyük merkez bankalarının faizlerini yüksek olması ve artırım döngüsünün henüz kırılmaması nedeniyle önümüzdeki dönemde borçlanma maliyetlerinin de yüksek seyretmesi bekleniyor. CNN Money internet sitesine konuÅŸan Londra merkezli brokerlık firmasından David Buik "Kullanılacak kredi miktarı eskiden olduÄŸu gibi sınırsız olmayacak. KKR, CVC ve Bains gibi büyük giriÅŸim sermayesi ÅŸirketleri ayakta kalabilir" derken küçük ÅŸirketlerin tarih olabileceÄŸine dikkat çekti.Â

 1. The Blackstone Group

1985'te 400 bin dolarlık sermayeyle kurulan dünyanın en büyük giriÅŸim sermayesi ÅŸirketi piyasada virajları hızlı almasıyla tanınıyor. Haziranda halka arza giden ve bu yolla 2.6 milyar dolarlık servete kavuÅŸmayı planlayan ÅŸirketin hisselerini alanlar arasında döviz rezervi 1 trilyon doları aÅŸan Çin de var. Blackstone, hedge fonlar, batık borçlar, varlık yönetimi ve emlak gibi alanlarda faaliyet gösteriyor.Â

 2. Kohlberg Kravis Roberts & Co.

Henry Kravis ve George Roberts isimli 2 kuzen tarafından 1976'da kurulan KKR, 1990'lı yıllarla birlikte bu 2 kafadara bağımlılığını azaltma yoluna gitti. Her pazartesi toplanan yatırım komitesinin aldığı kararlar doÄŸrultusunda KKR, 11 farklı sanayi kolunda satın alma yarışına giriÅŸti. Åžirket en büyük rakibi Blackstone gibi halka arza gidip 1.25 milyar dolarlık bir gelir elde etmeyi planlıyor. Â

3. The Carlyle Group

Rakipleri tarafından "sadık giriÅŸim sermayecisi" olarak tanımlanan Carlyle, 48 ayrı fonda toplamda 55 milyar dolar yönetiyor. Bir zamanlar ABD'nin baÅŸ düşmanı terörist Usame Bin Ladin ve ailesinin parasını yönettiÄŸi iddiasıyla zor günler yaÅŸayan ÅŸirketin anlaÅŸma tarzının muhafazakâr olduÄŸu söyleniyor. YönettiÄŸi ÅŸirketlerde 200 bin kiÅŸinin çalıştığı Carlyle'ın dünyanın çeÅŸitli yerlerinde toplam 27 ofisi var.  Â

4. Texas Pacific Group

Ä°lk büyük anlaÅŸmasını Continental Airlines'la yaparak piyasada adından söz ettirmeye baÅŸlayan TPG, geçen sene de Qantas'tan 8.7 milyar dolarlık hisse satın alarak havacılık sektöründeki ısrarını sürdürdü. Ä°spanyol havayolu ÅŸirketi Iberia'nın taliplerinden TPG geçen sene Mey İçki'nin yüzde 90 hissesini satın alarak Türkiye pazarına da el attı.Â

5. Bain Capital

Danışmanlık ÅŸirketi Bain&Co.'dan ayrılarak 1984'te kurulan Bain Capital'ın yöneticileri emeklilik fonları yerine üniversitelerin yatırım fonlarını daha cazip bulduklarından kendilerini giriÅŸim sermayesi dünyasının entellektüelleri olarak adlandırıyor. 26 eÅŸit ortağın yönetimindeki ÅŸirketin 1 milyar dolar deÄŸerinde Asya fonu bulunuyor.  Â

6. Providence Equity Partners

GiriÅŸim sermayesi piyasasının niÅŸ oyuncusu Providence, küçük medya ve telekomünikasyon anlaÅŸmalarıyla büyük miktarlarda para kazandı. Åžirketin 1992'de VoiceStream Wireless'a 63 milyar dolarlık yatırım yapmasının ardından bu sektör rakiplerinin de ilgisini çekmeye baÅŸladı. Zira Providence 2000 yılında buradaki hisselerini kendi yatırımının 19 katına Deutsche Telekom'a sattı. Åžirket halen 21 milyar doları yönetiyor.Â

7. Apollo Advisors

Borç finansmanının efendisi Leon Black tarafından kurulan ÅŸirket geçen aralıkta Realogy'yi 9 milyar dolara ardından da Harrah's Entertainment'i TPG'yle birlikte 27 milyar dolara satın alarak kısa zamanda bir taÅŸla iki kuÅŸ vurdu. Apollo satın alma tekliflerinin yüzde 90'ından olumlu yanıt almasıyla tanınıyor. Â

8. Warburg Pincus

Hindistan'ın en büyük cep telefonu operatörü Bharti Airtel'i satın alarak dikkatleri üzerine çeken Warburg Pincus, son dönemde Çin ve Hindistan'daki yatırımlara ağırlık verdi. Åžirket satın almada uzmanlaÅŸan Warburg Pincus küçük, genç, hızlı büyüyen ÅŸirketleri satın alıp uzun seneler elinde tutmasıyla tanınıyor. Warburg'un emlak fonu geçen seneyi 1.2 milyar dolarla kapatmıştı.Â

9. Cerberus

1992'de eski tenisçi Steven Feinberg tarafından kurulan Ceberus getirisi olan her işe girdiğinden kendisini "girişim yatırım şirketi" olarak tanımlıyor. Son olarak 8 milyar dolarlık satın alma gerçekleştiren şirketin ANC Rental Corp. , Mervyns ve Air Canada ile anlaşmaları bulunuyor. Üst düzey şirketlere saldırmaktan çekinmeyen Cerberus bu karşılaşmalarda genellikle kazanan taraf oluyor.

10. Thomas H. Lee

Tom Lee tarafından bir kısmı miras bir kısmı kardeÅŸinden aldığı borç olmak üzere 150 bin milyar dolarlık bir sermayeyle 1974 yılında kurulan ÅŸirket ÅŸimdilerde büyük oynuyor. Thomas Lee, 2006 yılında Bain Capital ve Carlyle Group'la Dunkin Brands'ı nakit 2.4 milyar dolara satın aldı. Åžirket son dönemde tüketici ve medya gibi hizmet sektöründeki faaliyetleriyle dikkat çekiyor.Â