Pektaş: Tüketici kral olacak

Tüketicinin korunmasına yönelik ilk yasa 8 Eylül 1995'te yürürlüğe girdi. Hazırlandığı dönemde çağdaş normlara uygun olmasına rağmen, yeni gereksinimlere cevap veremedi. İhtiyaçlar ışığında yenilenen Tüketici Kanunu, bugünlerde birinci yaşını dolduruyor.

Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürü Özcan Pektaş'ın göreve geldiği 2000 yılında yaptığı ilk iş, kanun değişikliği için kolları sıvamak oldu. Uzun ve yoğun bir maratonun ardından bir çok sivil toplum örgütünün katılımıyla, tüketicilere üreticiler karşısında güçlü olabilecekleri bir kanun ortaya çıktı. Kanun için 'Devrim niteliğinde' ifadesini kullanan Pektaş, 15 Mart Dünya Tüketici Hakları Günü öncesinde sorularımızı yanıtladı:

KAPIDAN SATIŞLAR

Yeni Tüketici Kanunu bir yaşına girdi. Ama önceki kanun da çağdaş normlara uygundu. Sekiz yıl arayla neden ikinci bir kanun çıkarıldı?

- Kanun Mart 2003'te yürürlüğe girdi. İlk yasanın neredeyse yüzde 80'i değişti. Eski kanun yetersiz kalıyordu. En çarpıcı örneklerden biri kapıdan satışlar. Yeni yasayla AB yönergesine uyum sağlanarak Tüketici hukuku alanında AB müfredatına birebir uygun hale getirildi.

Yasanın uygulanması konusunda planlarınız nedir?

- Mükemmel bir yasa çıkardık. Şimdi temel hedefimiz, yasanın ve alt düzenlemelerin topluma anlatılması. Toplumun geniş kesimi, kanunu bilmiyor. Bu yıldan başlayarak broşürler kitapçıklar, seminerler, sempozyumlar, paneller hatta televizyonlar için spot programlar hazırlama projemiz var. Sonbahara faaliyetlerimiz başlayacak. Bilinçli bir tüketici, satıcıyla problemi olduğunda, haklarını bilirse, bize gelmeden sorununu halledebilir. Yasayla, üreticiler, sanayiciler, ithalatçılar politikalarını tüketiciye göre belirlemek zorunda olacaklar. Tüketici kral olacak.

Mağdur tüketici şikayetini hangi kanalla aktaracak?

- 81 ilimizde Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri çalışıyor. Bunların kararları mahkeme kararı hükmündedir. 580 milyon liraya kadar yapacağınız alışverişlerde, herhangi bir problemle karşılaştığınızda, satıcı bu problemi gidermiyorsa önce hakem heyetine başvuracaksınız. Türkiye genelinde bunun eğitim çalışmalarını tamamladık.

Diğer projemiz üç ayaktan oluşan, yani hakem heyetleri, bakanlık merkez teşkilatları ve ihtisas mahkemesi olan tüketici mahkemelerinin gelişim altyapısının kurulması. Bu konuda AB Komisyonu'na gönderdiğimiz teklif kabul edildi. Altyapı çalışmalarını nasıl yürüteceğimiz konusunda Hollandalı bir uzmanla iki haftadır çalışıyoruz. Uzman arkadaşımız il ve ilçe hakem heyetlerini gezdi, tespitlerini yaptı. Hakem heyetlerinin teknolojik ihtiyaçlarının karşılanmasına da adım adım geçilecek.

Kanunun tüketicilere getirdiği en büyük rahatlık nedir?

- Kamu ve özel sektör bizim için aynı kefede. Bir hizmeti, ister devlet dairesi, ister özel sektör versin aynı yaptırımlara tabi. Kanunun en can alıcı noktası şu: Kamu ya da özel sektörün sunduğu hizmetler kapsamında, tüketiciyle hizmet veren kurum arasında yapılan sözleşmelerde, tüketici aleyhine bir hüküm konulamayacak.

Eğer bankalarla tüketici sözleşmesi, kredi kartları sözleşmesi, telefonla imzaladığınız telefon sözleşmesi, GSM operatörleriyle yapıan sözleşmeler, belediye ile yaptığınız su, doğal gaz sözleşmesi gibi sözleşmelerde tüketici aleyhine herhangi bir dengesizlik varsa o sözleşme hükmü geçersiz olacak. Bu doğrultuda bütün kamu ve özel bankalardan sözleşme örneklerini istedik. Tespit ettiğimiz haksız, tüketici aleyhine olan madddeleri sözleşme metinlerinden çıkarmalarını talep ettik.

Kapıdan satışlarda da büyük bir yenilik var. Toptan satış firmaları, ancak bakanlıktan alacakları ‘kapıdan satış yetki belgesi’ ile kapıdan satış yapabilecekler. Tüketici şikayete geldiğinde, muhatap satıcı firmayı bulamıyorduk. Ya boş bir arsa, ya da alakasız bir işletme çıkabiliyordu. Şimdi en az 25 milyar sermaye ile şirket kurabilenler yapabilecek.

İNTERNETTEN ŞİKAYET

Tüketicilerin en çok şikayet ettiği konu nedir?

- Cep telefonlarındaki şikayetler ağırlıklı olarak devam ediyor.

Tüketiciler interneti kullanarak şikayet ya da görüşlerini iletebilecekler mi?

- E-devlet konusuna çok önem veriyoruz. E-Türkiye projesi kapsamında gerçekleştirmiş olduğumuz bir yazılımla bütün işlemler, müracaatlar internetten yapılabilecek. Tüketici istediği an bürosundan işinden www.sanayi.gov.tr adresinden, şikayetini ulaştırabilir. Gerek belge başvuruları, gerek reklam kuruluna yapılacak olan müracatlar online ortamda olacak. Müracaatlara da en kısa zamanda geri dönebiliyoruz. Cevapsız kalma olayı olmuyor.

Sıfırlara elveda, kuruşa merhaba

Tüketicilere mesajınız var mı?

- Liradan Altı Sıfır Atma Kanunu çerçevesinde 2005'ten itibaren, Türk Lirası Yeni Türk Lirası olacak. Yeni Türk Lirası ile Türk Lirası arasında değişim oranı 1 milyon Türk Lirası 1 Yeni Türk Lirasına eşit olacak. 1 Ocak 2005 ile 31 Aralık 2005 arasında satın alınılacak olan ürünlerde hem Türk Lirası, hem Yeni Türk Lirası olarak çift etiket göreceksiniz. Bu etiket değerlerine uymayanlar hakkında da sorumluk bizim genel müdürlüğümüzde. Kanunda öngörülen cezalar yazılacak. Bu kanunun getireceği düzenlemeler konusunda toplumun bilgilendirilmesi lazım. Bize düşen görev çerçevesinde Yaz ve Sonbahar ayı içerisinde 'Sıfırlara elveda, kuruşa merhaba' sloganlı bir kampanya başlatacağız. Broşürler ve toplantılarla bu kanunun getirdiği düzenlemeler hakkında topluma bilgi aktarılacak. Bu işin orijinal fikri bizlere ait haberiniz olsun.

Kartzedeler anlaştı

Özcan Pektaş'ın verdiği bilgiye göre, kredi kartları dolayısıyla birikmiş borçlara yönelik düzenlemeden sonra şikayetler büyük oranda azaldı. Kredi kartından mağdur olan 180 bin kişinin 120 bininin, kanunla birlikte bankalara başvurduğunu söyleyen Pektaş, bu kişilerin 100 bininin bankalarla anlaştığını açıkladı.