Pedli külot tartışması

Muğla'nın Ortaca ilçesindeki müteahhit Hıdır Kesici'nin tek kullanımlık hijyenik pedli çamaşır yaptığını açıklamasının ardından, iki kişi daha böyle bir çalışmanın patentinin kendilerine ait olduğunu söyledi. Üç kişi de ellerinde Türk Patent Enstitüsü'nün verdiği belgeler olduğunu belirtti. 3 girişimcinin ‘patent’ olarak tanımladığı belgenin ‘faydalı model belgesi’ olduğu anlaşıldı. İlginç rastlantı, Türk Patent Enstitüsü'nün neredeyse isteyen herkese ‘faydalı model belgesi’ verdiğini ortaya çıkardı.

Ortacalı müteahhit Hıdır Kesici eşi Dilek Kesici’nin adet dönemlerinde çektiği sıkıntıları gözlemleyerek çare araştırmaya başladı. Araştırmaları sonucunda tek kullanımlık pedli külot ürtti. Çalışmasının g-string modellerini kullanışlı hale getirdiğini belirten Kesici, bunları önce eşi, sonra da akrabalarında denedi.

Yakınları memnun kalınca çalışmalarını dört ay büyük bir gizlilik ve titizlikle sürdüren Hıdır Kesici, dikim çalışmalarını yakını olan bir terzide tamamladıktan sonra 20 Haziran’da Türk Patent Enstitüsü’ne başvurdu. Enstitü, 5 bin YTL olan başvuru harcını yatıran Hıdır Kesici'ye Türkiye’de böyle bir çalışma olmadığını bildirdi. Faydalı model belgesi alan ve “Seri üretim yapıp ABD, Rusya, Çin ve Arap ülkelerine de pazarlamayı düşünüyorum” diyen Kesici'nin gazetelerde yer alan açıklaması tepki gördü.

Açıklamaya ilk tepki İzmir Karşıyaka'dan Biricik Temizlik Ürünleri, Spor malzemeleri Hediyelik Eşya Tekstil Turizm Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi sahibi Yusuf Biricik'ten geldi. Yusuf Biricik, 27 Temmuz 2005 tarihinde Türk Patent Estitüsü'ne başvurduğunu belirterek çalışmasının fotoğraflı olarak tescil edildiğini söyledi. Bir televizyon kanalında tanıtım sorumlusu Emel Taş, buluşa ikinci tepki gösteren kişi oldu. Emel Taş, “Söz konusu ‘pedli kağıt külot’ patenti ve ürünün g-string modelinin patenti de 06 Mayıs 2004 tarihi itibariyle 10 yıl süreyle bana aittir” dedi.

FAYDALI MODEL BELGESİNDE ARAŞTIRMA YAPILMAZ

Kadınların adet dönemlerinde çektikleri sıkıntıları ortadan kaldırmak için tek kullanımlık pedli çamaşır üreten üç kişiye yaptıkları başvurulara karşılık verilen belgelerin ‘patent’ değil, ‘faydalı model belgesi’ olduğu anlaşıldı. Türk Patent Enstitüsü Patent Daire Başkanlığı sadece patent alımı için yapılan başvurularda araştırma - inceleme yapıldığını belirterek, “Patent müracaatı yapılacak üründe yenilik, tekniğin bilinen durumunun aşılması ve sanayiye uygulanabilirlik gibi üç şartın yerine getirilmesi gerekiyor” açıklamasında bulundu.

“Yenilik, başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir” denilen açıklamada şu görüşler dile getirildi:

“Tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri ise ‘konuda uzman bir kişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı’ nitelik anlamındadır. Sanayiye uygulanabilirlik, buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir. Bu üç kriteri taşıyan buluşlar patent ile korunurlar. Şekil açısından başvuranlar yani faydalı model belgesi almak isteyenlere araştırma yapılmıyor. Şekil olarak bakıp faydalı model belgesi veriyoruz.

Dolayısıyla, birbirinden farklı teknik çözüm yolları ile elde edilen sonuçların her biri ayrı ayrı patent verilerek korunabilir. Buluş yeni bir ürün ile ilgili olabileceği gibi bir ürünün üretilmesi için geliştirilen yeni bir yöntem ile de ilgili olabilir.”

Türk Patent Enstitüsü'nde faydalı model başvuruları kategorisinin 1995 yılında açıldığı, 1995 ve 1996 yıllarında bu kategoriye başvuru olmadığı öğrenildi. 2005 yılında 1903 başvurunun 978'i kabul edilirken bu yılın ilk dört ayında 939 ürüne belge verildiği belirtildi.